Tíminn - 16.12.1989, Blaðsíða 2

2 Tíminn
Laugardagur 16. desember 1989
Guðmundur J. Guðmundsson formaður Dagsbrúnar og VMSÍ segir
einustu hugsanlegar kjarabætur felast í niðurfærsluleiðinni:
—Annars fer þefta
allt til andskotans
Endurskoðunarákvæði í samningum BHMR
munu að mati Þjóðhagsstofnunar þýða a.m.k 7%
launahækkun til félagsmanna næsta ár. Stjórnvöld
verða að fjarlægja þessa innbyggðu tímasprengju
hefur Einar Oddur Kristjánsson formaður VSÍ
sagt. Samningar verða lausir frá áramótum á hinum
almenna vinnumarkaði. Hverjar verða launakröfur
t.d. Verkamannasambandsins?
„Það er fyrir okkur með öllu
vonlaust að reyna að hugsa um að
gera samninga þar sem kaupmáttar-
aukning gæti átt sér stað. Það sem
gera þarf er að lækka verðlag og
vextir verða að lækka. Vaxtalækkun
ein sér myndi bjarga hundruðum
heimila frá tortímingu og fjölda
fyrirtækja frá fyrirsjáanlegu hruni.
Næsta skref þarf síðan að verða það
að ganga miklu lengra í niðurfærslu-
átt ef þetta á ekki allt að fara til
andskotans," sagði Guðmundur J.
Guðmundsson formaður Dagsbrún-
ar og Verkamannasambandsins í
gær.
Guðmundur sagði það fráleitt að
ímynda sér að hægt væri að taka
háskólamenn og hækka þá um 7%
auk þeirra hækkana sem þeir fengju
sjálfkrafa ef verkafólk fengi ein-
hverjar hækkanir í næstu samning-
um og bjóða síðan verkafólki og
opinberum starfsmönnum í lægri
launaflokkum að berjast einir við
verðbólguna.
„Við stöndum nú frammi fyrir því
að verulega vaxandi hluti fyrirtækja
steypist á hausinn. Það verður einnig
veruleg aukning á því að fólk missi
íbúðir sínar vegna - ekki bara hús-
næðislána - heldur einnig bráða-
birgðalána og víxla og fjöldi ungs
fólks sér ekki út úr myrkviði skelf-
ingarinnar.
Það verður að lækka vexti. Þeir
eru nú kring um 30% og mættu fara
niður í 15% undir eins. Bankarnir
verða að taka á sig ákveðna hluti. Ef
þeir gera það ekki þá fara þeir sjálfir
á hausinn vegna vanskila. Þeir fá
einfaldlega ekki greitt frá fólki og
fyrirtækjum sem eru nú þegar eða
Guðmundur J. Guðmundsson.
um það bil gjaldþrota," sagði Guð-
mundur.
„Kannski ættum við að kasta
þessu öllu frá okkur og semja um
15% kauphækkun og þar með hækk-
un vaxta - hækkun lánskjaravísitölu
- um að setja þriðja hvert fyrirtæki
á hausinn, ekki síst fyrirtæki í undir-
stöðuatvinnuvegi þjóðarinnar -
semja þannig um fjöldaatvinnuleysi
fyrir stundarhagsmuni heilagra há-
skólamanna.
Ég er hræddur um að það verði
lítið eftir til að borga háskólamönn-
um ef þessi þróun gengur yfir. Nú er
ástandið þannig að ef okkur tekst
ekki að stöðva verðbólgu og víxl-
hækkanir þá eru einfaldlega báðir
dauðir, bæði almennuratvinnurekst-
ur og þorri almennra launþega - það
verður fjöldaatvinnuleysi.
Það er auðvelt að segja þetta en
erfiðara að framkvæma. Menn eru
að tala um að undirstaðan sé rekin á
núllpunkti. Um það yrði ekki lengur
að ræða ef verðlag lækkar og ef
vextir lækka. Þá yrðu þeir sem nú
eru að missa sínar íbúðir aldeilis
ekki á núllinu.
Kaupmátturinn ykist og fyrirtæki
sem nú eru að sligast undan fjár-
magnskostnaði - ekki launum vel að
merkja - þau yrðu ekki á núllinu
lengur, þau myndu stórlega rétta úr
kútnum. Síðan yrði möguleiki á að
feta sig áfram í þessu. Því miður er
ekki ráðrúm til að gera sér vonir um
stórkostlegan lífskjarabata en þetta
yrði þó raunhæf leið í áttina til betri
lífskjara.
Ef tilraunir til raunverulegra
kjarabóta í þessa veru eiga eftir að
springa á endurskoðunarákvæðum í
samningum háskólamanna þá fer
Háskólinn nú að verða helvíti dýr og
ég er hræddur um að innan skamms
verði lítið fé aflögu til reksturs
hans,“ sagði Guðmundur J. Guð-
mundsson að lokum. - sá
Tæknileg forspá var gerð fyrir jarðskjálftann í Kaliforníu á dögunum - óvart.
Ragnar Stefánsson jarðskjálftafræðingur:
Aðvörunarkerfi gagns-
laust án gagnavinnslu
,Hér er um að ræða að
skera niður kostnað við
riprurn oKKuv rnat
L^KAUf STAÐUR
ÍMJÓDD OG EDDUFELLI
AIIKUG4RDUR
MARKADUR VID SUND ■ VESTURÍBÆ
ENGIHJALLA ■ MIDVANGI
úrvinnslu gagna. Ur gögn-
um þeim sem tækin safna
þarf að vinna. Úrvinnsian
er bæði gerð sjálfvirkt og
af fólki eftir á. En til að
tækin og tæknin verði að
einhverju gagni þarf úr-
vinnsla að eiga sér stað,“
sagði Ragnar Stefánsson
jarðskjálftafræðingur á
Veðurstofunni.
Ragnar óttast að niðurskurður
sem fyrirhugaður er vegna reksturs
j arðskj álftadeildar Veðurstofunnar
muni bitna á úrvinnslu gagna frá
hinu mikla neti mæli- og rannsókna-
tækja sem verið er að koma fyrir við
upptök og á svæði því sem Suður-
landsskjálftinn mun herja á, þegar
hann dynur yfir.
í Kalifomíu er mjög mikið af
mælitækjum til að kanna forboða að
jarðskjálftum. Á því svæði sem
skjálftinn í haust átti upptök sín
voru hins vegar fá slík tæki og ekkert
tæki sem mælir breytilega þenslu
jarðskorpunnar var nær upptökun-
um en 40 km. Fyrir tilviljun var þó
þarna tæki sem nemur breytingar á
rafsegulsviði á lágtíðni.
Þessar upplýsingar komu fram á
árlegri alþjóðlegri ráðstefnu jarðeðl-
isfræðinga í San Fransisco sem lauk
s.l. miðvikudag. Á ráðstefnunni
voru jarðskjálftamir í San Fransisco
og í Armeníu fyrir ári einkum til
umfjöllunar. Þar kom fram að
bandaríski sjóherinn hafði verið
með mælitæki í gangi skammt frá
upptökum skjálftans og höfðu þau
greint ákveðnar breytingar á lágtíðni
rafsegulsviði (ULF sviðinu) jarðar
tveimur vikum og aftur hálfum sólar-
hring áður en skjálftinn reið yfir.
Frá þessu var hins vegar ekki skýrt
fyrr en löngu eftir skjálftann þar sem
hvorttveggja var að leynd hvílir
jafnan yfir hemaðartilraunum og
-rannsóknum. Auk þess áttuðu vís-
Ragnar Stefánsson skoðar útskrift
jarðskjálftamælis. E.t.v. hafa fyrir
tilviljun komið fram nýjar upplýsing-
ar í Bandaríkjunum sem skipta sköp-
um varðandi það að segja fyrir um
jarðskjálfta.
indamenn sjóhersins sig ekki á hvað
orsakaði þessar breytingar á segul-
sviðinu fyrr en síðar, enda beindust
athuganir þeirra að fjarskiptatækni
við kafbáta, ekki jarðeðlisfræði.
„Þetta var stórfrétt þarna ytra,“
sagði Ragnar Stefánsson jarð-
skjálftafræðingur en hann sat ráð-
stefnuna af hálfu íslendinga í þeim
tilgangi að kynna sér gögn um áður-
nefnda skjálfta með tilliti til rann-
sókna hér á landi á Suðurlands-
skjálftanum sem Jarðeðlisfræðideild
Veðurstofunnar vinnur nú að. Búist
er við að Suðurlandsskjálftinn geti
dunið yfir hvenær sem er innan
næstu tveggja áratuga.
„Þessi frétt ýtti enn frekar undir
þá skoðun fjölmargra að með tækni-
búnaði megi greina forboða jarð-
skjálfta," sagði Ragnar. Hann sagði
að á ráðstefnunni hefði verið fjallað
um, auk fyrmefndra tveggja stór-
skjálfta, jarðskjálftarannsóknir í
þeim tilgangi að reyna að draga úr
tjóni af völdum jarðskjálfta, bæði
með því að byggja mannvirki sem
staðist gætu jarðhræringar, en eins
með því að reyna að segja fyrir um
jarðhræringar með einhverjum fyrir-
vara.
- Nú er búist við Suðurlands-
skjálftanum innan næstu tuttugu ára
og að hann verði a.m.k. sex Richter-
stig. Hvaða lærdóma geta menn
dregið af skjálftunum í San
Fransisco og Armeníu sem átt gætu
við Suðurlandsskjálftann?
„Við vitum ekki hvenær skjálftinn
dynur yfir og þess vegna höfum við
lagt áherslu á að tækjavæðast. Þau
tæki sem við höfum fengið hafa að
mestu verið kostuð af útlendingum
sem áhuga hafa haft á verkefninu
vegna þess vísindalega árangurs sem
það gæti haft í för með sér að stunda
ákveðnar mælingar og vinna úr
gögnum sem þannig fást.
Annars vegar hafa Norðurlöndin
séð fyrir miklum hluta stofnkostnað-
ar við hið mikla jarðskjálftamæla-
og gagnasöfnunamet sem verið er
að setja upp á Suðurlandi nú. í öðru
lagi hefur bandarísk stofnun séð um
stofnkostnað vegna þenslumæla sem
komið er fyrir í borholum á Suður-
landi. Við emm því að verða mjög
vel tæknivædd á Suðurlandi.
Á sama tíma gerist það að í
fjárlagafrumvarpinu er rekstrar-
kostnaður skorinn niður um
helming, en samkvæmt hinu sam-
norræna rannsóknaverkefni um
Suðurlandsskjálftann var gert ráð
fyrir að við sæjum um rekstur kerfis-
ins. Framlag til þess verður nú
helmingað. Eg vona að þetta verði
leiðrétt þannig að við getum staðið
við það sem gert var ráð fyrir í
upphaflegu samkomulagi Norður-
landanna um þetta rannsóknaverk-
efni, okkur sjálfum til hagsbóta,"
sagði Ragnar Stefánsson. - sá