Réttur - 01.02.1925, Blaðsíða 30

32
Rjettar
fólginn að framleiðslunni í landbúnaðinum éru takmörk sett
af náttúrunni. Til þess að auka framleiðsluna fram yfir þessi
takmörk er nauðsynlegt að rækta nýtt land. Fyrir þá sök
hefir eignarrjettur á jörð alveg sjerstaka þýðingu fyrir land-
búnaðinn.
f*að er augljóst af því, sem áður er sagt, að jörðin getur
ekki verið verðmæti. Samt sem áður er hún eign einstakra
manna og gefur af sjer vexti. Hvaðan eru eigendunum
komnir þessir vextir? Par sem ekkert er verðmæti, er held-
ur enginn arður.
Verðmæti landbúnaðarafurða, sem annara, miðast við vinn-
una, sem fór til framleiðslunnar. Jarðeigandi geldur vinnu-
mönnunum kaup og hirðir svo ágóðann af því, sem umfram
er. Þessi verðmætisauki er nákvæmlega samskonar og í öðr-
um atvinnugreinum þ. e. mismunurinn á verðmæti vinnu-
kraftsins og hinnar framleiddu vö,u. Vöruverð á landbún-
aðarafurðum skapast á töluvert annan hátt en á iðnaðarafurð-
um. Vöruverð á iðnaðarafurðum fer að mestu eftir lœgsta
framleiðslukostnaði, þegar því er ekki haldið uppi »með valdi«
af samtökum atvinnurekanda. Framleiðslan í landbúnaðinum
er takmörkuð eins og sýnt hefir verið fram á. Fyrir þá sök
hafa bændur engan hagnað af að lækka verðið. Vöruverð á
landbúnaðarafurðum fer því eftir hœsia framleiðslukosnaði þ.
e., er nægilega hátt til þess að búskapur á ófrjógasta og arð-
minsta landinu beri sig.
Á frjósamasta og yfir höfuð arðsamasta landinu þarf minni
vinnu en þar, sem ófrjógast er, til jafnmikillar framleiðslu;
verðmæti jafnmikillar og jafngóðrar vöru verður því minna
þar sem frjógsamt er en á arðminsta landinu. En varan er
seld sama verði. Ágóði atvinnurekandans nemur því mis-
muninum á verðmæti vöru hans og vöru bóndans, sem býr
á arðminsta landinu. Petta eru kallaðir mismunavexiir (Dif-
ferentialrente).
Nú gefur jarðeigandi öðrum manni umboð til að reka
atvinnu á jörð sinni og tekur fyrir það leigu. Hvaðan kem-
ur jarðeiganda þetta fje, sem liann fær fyrir að heita jarð-