Réttur - 01.10.1981, Blaðsíða 33

Það tekur trygðinni i skóvarp,
sem tröllum er ekki vætt.
Þegar auðtröllin vesturheimsku nú reyna
að tortíma þessum eðliskostum íslendinga,
þá er hollt að hafa þessa vísu Arnar í huga.
Auðtröll þessi halda að þau geti keypt og
ginnt leiðtoga íslendinga til þess að ofurselja
' greipar þeim land og þjóð — líkt og ný-
lenduherrar Evrópu keyptu negrahöfðingja
forðum til að selja ættsveitunga sína í þræl-
dóm. ^
Það er næstum sem undur hvernig and-
svörin úr Gísla sögu Súrssonar svo að segja
endurtaka sig, er íslensk alþýða mætir kúg-
uninni á ný á 20. öld. — svo náin eru tengslin
við hina fornu baráttu hins frjálsa manns.
Sósíalistísk verklýðshreyfing nútímans og
þjóðfrelsisbaráttan nýja endurvekja og efla
hina fornu eðliskosti.:
Þegar atvinnurekandi hótar verkamanni á
Akureyri atvinnumissi í verkfalli með þess-
um orðunr: „Hefur þú efni á því, Freysteinn,
með þín fimm börn að missa þessa at-
vinnu”? — þá svarar verkamaðurinn næst-
um sem Ingjaldur forðum.: ,,Þú breytir eftir
því sem þú ert maðitr til, en ég stend með
mínum félögum”.
Og þegar foræstisráðherra íslands hefur
látið Alþingi svíkja ísland inn í hernaðar-
bandalag á grundvelli loginna forsenda
amerískra auðdrottna, — þá er það ung
kona, sem gefur honum kinnhest að loknu
illu verki með blautum glófa sínum og
þessum orðum er minna á Auði: ,,Muna
skaltu það æ eftir þetta að kona hefur slegið
þig.” *
Auðtröllin amerísku gera nú seið að ís-
lenskri þjóð. Það á að blinda hana, villa
henni svo sýn að hún verði að andlegum
umskipting, er eingöngu tigni peninginn og
missi manndóm þann, er svo margar raunir
hefur staðist, — allt vegna þess að auðtröll
þessi, hin ,,gráu” og „digru”, ætla sér Frón
að víghreiðri og fólk þess að fallbyssufóðri
fyrir sig.
Því reynir nú meir á eðliskosti íslendings-
ins en nokkru sinni fyrr í sögu vorri, á mann-
dóm vorn og tryggð, á frelsisást og vit, — því
nú er það sjálft líf þjóðar vorrar, er við
liggur að vér reynumst menn. E.O.
SKÝRINGAR:
1. Ef menn vilja kynnast því hve frábæra ræðu-
snilld og frásagnarlist hinar „frumstæðu”
þjóðir ættarsamfélagsins höfðu til að bera
sem og fádæma minni þeirra (af því þær
kunnu ei lestur né skrift), þá ættu menn að
lesa frásögn lærðra Jesúíta, er lærðu mál
Indíána og sátu þing þeirra strax á 17. öld,
og hika ekki við að likja ræðusnillingum
þeirra við Cicero og Demosþenes. Og þessir
Jesúitar kunnu sína grísku og latínu. Sjá
m.a. bókina: ,,Das Indianerbuch" eftir Evu
Lips, Brockhaus Verlag, Leipzig, 1956, eink-
um bls. 223—258.
Það er og til ein bók um Indiána, sem sýn-
ir áþreifanlega skyldleikann hvað eðliskosti
þessarar frumstæðu þjóðar snertir. Það er
„Þrællinn” eftir Hans Kirk, gefið út af Máli
og menningu. (Á dönsku „Slaven” gefið út
af Gyldendal 1948). — í greininni „Úr
álögum” í Rétti 1971 má og lesa tilvitnun í
þessa merku bók, bls. 157. — Minni þjóð-
veldisfólks á svör sem Gísla, Auðar og
Ingjalds eða á ræðu Einars Þveræings var
áreiðanlega betra en lýðveldiskynslóðarinnar
á síðustu vísu Jóns Arasonar, tár Árna
Oddssonar í Kópavogi eða mótmæli Jóns
forseta 1851.
2. Gott er að minnast í þessu sambandi kvæðis
Stephans G. um „Hergilseyjarbóndann” eða
ummæla R.Kr. Rask hví hann læri islensku.
3. Fróðlegt er að kynna sér hvað þetta snertir
það, sem Ólafur Lárusson prófessor, er var
manna vandvirknastur og fróðari um þessi
mál en flestir, ritar í „Úr byggðasögu ís-
lands”, einkum á bls. 32—36. (í ritinu
„Byggð og sagð” 1944.) Þá hef ég og ritað
um þetta í bókinni „Ættarsamfélag og ríkis-
vald i þjóðveldi íslendinga”, 1954.
4. Vart hefur nokkur tekið dýpra í árinni en sá
frægi bókmenntafræðingur George Lukacs
er hann lýsir mönnum ættarsamfélagsins, sjá
„Rétt” 1964, bls. 179—180.
209