Réttur - 01.01.1976, Page 48

og á að hindra — eigi aðeins þýsku glæpa-
mannastjórnina — heldur og önnur heims-
veldi í að ná heljartökum á Islandi, þótt
hinsvegar engilsaxnesku stórveldin stæðu þar
betur að vígi: drottnandi yfir aðflutningsleið-
um Islendinga — eða svo notuð séu orð eins
íhaldsþingmanns úr umræðunum 9- júlí
1941: „með hnífinn á barka okkar."
II.
Eitt sinn barst „herverndarsamningurinn"
við Bandaríkin frá 1941 í tal okkar á milli.
Þá sagði Hermann þessi orð: „Það voru raun-
verulega 24 tíma úrslitakostir."
Allar blekkingarnar um að ísland hefði
beðið um „bandaríska hervernd" 1941 af
„frjálsum vilja" voru tættar sundur, þegar
birt voru skjöl bandaríska utanríkisráðu-
neytisins síðar, — svo sem áður hefur verið
sagt frá hér.
Þá kom það í ljós að Hermann hafði ekki
aðeins haft rétt að mæla um eðli „samnings-
ins". Hann hafði og fastast allra ráðherra
í ríkisstjórninni staðið gegn því að beðið
væri um þá „vernd". Honum munu hafa
verið Ijósari afleiðingarnar en öllum hinum.
Svo segir í skjölum bandaríska útanríkis-
ráðuneytisins, þar sem Halifax lávarður,
sendiherra Breta í Washington, skýrir Cordell
Hull frá skýrslu breska sendiherrans í Reykja-
vík (24. júní):
„Breski sendiherrann hafði rætt við ís-
lenska forsætisráðherrann um að nauðsyn-
legt væri fyrir íslensku ríkisstjórnina að óska
eftir („request") því við ríkisstjórn Banda-
ríkjanna að hún verndi Island og láti
amerískan her leysa breska hernámsliðið af
hólmi. Forsætisráðherrann hafði svarað því
til að ýmsir einstakir ráðherrar í stjórninni
væru hlyntir þessari ráðstöfun, er lögð væri
til, en hann sjálfur, forsætisráðherrann, væri
andvígur henni." (Nánar í grein minni í
Rétti 1974: „Upphaf bandarískrar ásælni
gagnvart Islandi").
Þann 26. júní eru breska sendiherranum
send þau fyrirmæli að „sjá um" („to see to")
að íslenski forsætisráðherrann sendi ósk. Með
öðrum orðum: Bretar settu íslendingum þá
úrslitakosti, sem Hermann síðar minntist á.
Þannig var íslenska ríkisstjórnin beygð
með hótunum þess ríkis, sem drottnaði yfir
aðflutningsleiðunum og hafði „hnífinn á
barka" íslendinga, til að beygja sig og þykj-
ast biðja um vernd „af frjálsum vilja".
Hermann Jónasson sá í gegnum þann
blekkingavef, er búinn var til þá Bretar voru
neyddir til að selja Bandaríkjunum Island,
þótt hann yrði þá og síðar að beygja sig fyrir
ofureflinu, er að baki hótananna stóð, sökum
þeirrar stöðu, er hann stóð í. En hann hikaði
ekki við að nefna hlutina réttu nafni, er hann
gat talað frjálst.
III.
Innganga Islands í Atlantshafsbandalagið
var knúin fram 30. mars 1949 með marg-
földum lögbrotum og ofbeldi, undir eitur-
mekki ameríska gassins.
Tilgangur stórveldanna með því að neyða
varnarlaust ísland til þessarar þátttöku í
hernaðarbandalagi var sá einn að fá herstöð
hér. En einmitt því var yfirlýst af Acheson,
utanríkisráðherra Bandaríkjanna, og íslensku
ráðherrunum, er utan voru sendir, að aldrei
yrði farið fram á slíkt á friðartímum. —- Slík
var hræsnin, meðan verið var að fleka full-
trúa þjóðarinnar til að ánetjast hernaðar-
bandalaginu.
Hermann Jónasson var ásamt Skúla Guð-
mundssyni fulltrúi Framsóknarflokksins í ut-
48