Morgunblaðið - 01.12.2006, Blaðsíða 34

34 FÖSTUDAGUR 1. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
LÆKNAR OG LYFJAFYRIRTÆKI
Það er orðið tímabært og nauð-synlegt að læknar skeri á öllhagsmunatengsl við lyfjafyrir-
tæki. Fyrst og fremst fyrir þá sjálfa.
Á undanförnum árum hafa verið
vaxandi umræður um hagsmuna-
tengsl lækna og lyfjafyrirtækja.
Fyrst og fremst vegna einhvers kon-
ar fræðslufunda sem lyfjafyrirtækin
efna til fyrir lækna til þess að kynna
þeim ný lyf. Umbúnaður þessarar
fræðslustarfsemi lyfjafyrirtækjanna
er hins vegar með þeim hætti að þar
er um annað og meira að ræða en
fræðsluna eina.
Í Morgunblaðinu í gær var t.d.
skýrt frá því að Geðlæknafélag Ís-
lands hygðist efna til jólafundar í
„samvinnu við“ lyfjafyrirtækið Eli
Lilly.
Læknar verða að átta sig á því, að
þessi hagsmunatengsl vekja spurn-
ingar hjá sjúklingum þeirra, alvar-
legar spurningar um, hvort í ein-
hverjum tilvikum sé verið að halda
lyfjum að sjúklingum af öðrum
ástæðum en tilefni er til. Og þótt
læknarnir séu áreiðanlega alsaklaus-
ir í þeim efnum er það mjög erfitt fyr-
ir þá sjálfa að standa frammi fyrir
slíkum grunsemdum vegna einhvers
konar samvinnu þeirra við lyfjafyr-
irtæki.
Þess vegna eiga læknarnir að skera
á þessi tengsl að fullu og öllu. Vilji
lyfjafyrirtækin halda uppi fræðslu-
starfsemi vegna nýrra lyfja geta þau
auðveldlega gert það án þess að bjóða
læknum til útlanda í því skyni með
því sem tilheyrir. Lyfjafyrirtækin
geta sett upp slíka kynningu hér án
þess umbúnaðar, sem vakið hefur of
mikið umtal hin seinni ár.
Það er engin ástæða fyrir læknana
að kalla yfir sig gagnrýni af þessum
toga. Þeir geta haldið sína jólafundi
án þess að lyfjafyrirtæki komi við
sögu og þeir geta kynnt sér ný lyf án
þess að það sé gert með þeim kostn-
aðarsama hætti, sem lyfjafyrirtækin
hafa beitt sér fyrir.
Sigurbjörn Sveinsson, formaður
Læknafélags Íslands, sagði í samtali
við Morgunblaðið í gær, að félagið og
samtök framleiðenda frumlyfja á Ís-
landi hefðu gert með sér samkomulag
um að virða sameiginlega yfirlýsingu
fastanefndar evrópskra lækna fyrir
hönd læknastéttarinnar og Samtaka
lyfjaiðnaðarins í Evrópu. Samkvæmt
þeirri yfirlýsingu mega lyfjafyrir-
tækin standa fyrir og styrkja lækna-
fundi en slíkir fundir verða að hafa
skýrt fræðsluinnihald.
Sigurbjörn sagði jafnframt: „Það
kemur ekki til greina að hagsmuna-
aðilar kosti félagsleg fundarhöld.“
Er ekki nokkuð ljóst að jólafundur
Geðlæknafélags Íslands stenzt ekki
þær kröfur, sem þarna er vísað til?
Hitt er svo annað mál, að það er
spurning hvort nægilega langt er
gengið í því samkomulagi evrópskra
lyfjafyrirtækja og evrópskra lækna,
sem hér er vísað til. Samkvæmt
orðanna hljóðan er ljóst að lyfjafyrir-
tækin hafa býsna mikið svigrúm
gagnvart læknunum.
VIÐRÆÐUR UM VARNIR ÍSLANDS
Skyndilega er komin mikil hreyfingá viðræður um varnarmál Ís-
lands. Á fundum með Valgerði Sverr-
isdóttur utanríkisráðherra tóku ut-
anríkisráðherrar og embættismenn
frá Danmörku, Noregi, Kanada og
Bretlandi vel í tvíhliða viðræður við
Íslendinga á næstunni. Viðræður við
Norðmenn munu hefjast fyrir jól eins
og þegar hafði verið ákveðið og fyrsti
fundurinn með Dönum verður vænt-
anlega einnig í þessum mánuði. Geoff
Hoon, Evrópumálaráðherra Bret-
lands, kvaðst hafa hug á að koma til
Íslands í janúar eða febrúar, en engin
tímasetning er komin á viðræður við
Kanadamenn.
Eins og Geir H. Haarde forsætis-
ráðherra sagði í ræðu sinni á fund-
inum í Ríga er það áhyggjuefni að eft-
ir brottför varnarliðsins sé Ísland
eina ríkið innan NATO þar sem ekk-
ert eftirlit sé í lofti eða viðbúnaður á
friðartímum. Þetta skipti bæði Ísland
og bandalagið allt máli því að eins og
framkvæmdastjóri NATO hefði sagt í
öðru samhengi væri loftrými banda-
lagsríkjanna ein heild. Geir lýsti
ánægju með samkomulagið við
Bandaríkjamenn um varnir á hættu-
tímum, en sagði að eftir stæði þörfin
fyrir eftirlit og viðbúnað á friðartím-
um. Sagði Geir jafnframt að Íslend-
ingar myndu taka málið upp í fasta-
ráði NATO.
Það er því ljóst að nú verða örygg-
ismál Íslands bæði tekin upp í tví-
hliða viðmælum við nokkur grannríki
Íslendinga og á vettvangi Atlants-
hafsbandalagsins. Eins og kom fram í
Morgunblaðinu um liðna helgi hafa
embættismenn innan NATO gert ráð
fyrir því að Íslendingar tækju málið
upp á vettvangi bandalagsins og
einnig yrði það gert sjálfkrafa í
reglubundinni endurskoðun loftvarn-
armála. Umfjöllun um þessi mál er
því komin í eðlilegan farveg. Það er
hins vegar ekki ljóst hver niðurstaða
þessara viðræðna verður. Hitt verður
aftur á móti að teljast víst að Íslend-
ingar munu verða að leggja sitt af
mörkum til eigin varna. „Auðvitað
getum við ekki lengur ætlast til þess,
eins og við höfum gert áratugum
saman, að aðrir standi straum af öll-
um okkar vörnum,“ sagði forsætis-
ráðherra í samtali við Ólaf Stephen-
sen aðstoðarritstjóra í Morgun-
blaðinu í gær. „Það er ekki eðlileg
krafa lengur og þess vegna erum við
tilbúin að verja í þessi mál heilmikl-
um peningum.“
Þegar Bandaríkjamenn fóru frá Ís-
landi með varnarliðið skapaðist
tómarúm. Það verður ekki fyllt að
kostnaðarlausu. Það er eðlilegt að Ís-
lendingar leggi sitt af mörkum til eig-
in varna. Það er einnig eðlilegt að Ís-
lendingar leggi til heildarinnar.
Öryggi Íslands og annarra aðildar-
ríkja NATO verður ekki aðeins
tryggt heima fyrir, það verður einnig
tryggt á fjarlægum slóðum. Viðræður
um öryggi Íslands eru komnar á skrið
og þær munu einnig kalla á umræður
um framlag Íslands, bæði til eigin
varna og varna heildarinnar.
Eftir Brján Jónasson
brjann@mbl.is
Íslendingar og Jakútar getalært mikið hvorir af öðr-um, segir Egor Spiridono-vich Shishigin, for-
stöðumaður Þjóðminjasafns
Jakútíu, sem er hérað í Síberíu
sem tilheyrir Rússlandi. Hann
segir að Jakútar sjái mikil tæki-
færi í samstarfi við Íslendinga.
Shishigin kom hingað til lands
að beiðni yfirvalda í Jakútíu í
tvennum tilgangi. Annars vegar
til þess að kynnast íslenskri
menningu og eiga fundi með for-
stöðumanni íslenska Þjóðminja-
safnsins. Hins vegar kom hann
hingað til lands til þess að veita
Kjuregej Alexandra Argunova
viðurkenningu fyrir ötult starf í
þágu samskipta Íslands og
Jakútíu.
Shishigin fundaði með Mar-
gréti Hallgrímsdóttur þjóðminja-
að sig á því hversu margt Jak
og Ísland eiga sameiginlegt.
Bæði séu harðbýl lönd á nor
urslóðum sem búi við erfiða ve
áttu. Þjóðirnar séu báðar fá-
mennar, Jakútar eru um 420
þúsund talsins og dreifast um
gríðarstórt landflæmi, eða um
milljónir ferkílómetra, sem er
þrjátíu sinnum stærra landsvæ
en Ísland.
verði í vikunni og ræddu þau um
mögulegt samstarf sinna safna. Í
samtali við Morgunblaðið segir
Shishigin að hann hafi m.a. lagt
til að söfnin skiptust á sýningum,
í Þjóðminjasafni Íslands yrði
haldin sýning tengd jakútska
hestinum og í staðinn myndi
Þjóðminjasafn Íslands senda sýn-
ingu tengda landinu til Jakútíu.
Bauð þjóðminjaverði
í heimsókn
Til að liðka fyrir slíku sam-
komulagi bauð Shishigin Mar-
gréti í heimsókn til Jakútíu næsta
sumar, þar sem hann segist von-
ast til að skrifað verði undir
samninga um sýningar.
Shishigin segir að áhugi Jakúta
á Íslandi eigi rætur að rekja til
einnar manneskju, Kjuregej
Alexöndru Argunovu, sem flutti
hingað til lands frá Jakútíu fyrir
fjórum áratugum. Eftir að hún
hafi sest hér að hafi Ísland kom-
ist á kortið í Jakútíu og menn átt-
Ræddu samstarf milli
Kjuregej Alexandra Argunova fékk
viðurkenningu fyrir ötult starf í
þágu samskipta Íslands og Jakútíu
Handverksfólk Egor Spirido
minjasafns Jakútíu, segir Jak
Eftir Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
F
ram til ársins 2003 var
lögfræði við Háskóla
Íslands kennd í fimm
ára samfelldu námi
sem lauk með emb-
ættisprófi í lögfræði. Það ár var
náminu skipt í þriggja ára grunnn-
nám sem lýkur með BA-gráðu og
tveggja ára nám sem lýkur með
meistaraprófi, þ.e. mag. jur.
gráðu. Jafnframt hefur und-
anfarin ár verið boðið upp á al-
þjóðlegt meistaranám í þjóðarétti
og umhverfisrétti.
Til þessa hefur meistaranámið
verið almennt í þeirri merkingu að
nemendur gátu valið sér val-
greinar eftir áhugasviði en ekki
hefur verið boðið upp á skilgreind
áherslusvið, ef frá er talið al-
þjóðlega meistaranámið. Þetta
breytist næsta haust en þá munu
nemendur sem hafa lokið BA-
gráðu í lögfræði, geta valið um að
taka námskeið á einhverri af tíu
áherslusviðum til meistaraprófs.
Skilyrði er að nemendur taki
a.m.k. 30 einingar á einhverju
þessara sviða en alls er námið 60
einingar. Að öðru leyti geta þeir
valið sér námsgreinar eftir áhuga
og hvernig þær falla að þeirra sér-
hæfingu.
Páll Hreinsson, deildarforseti
lagadeildar HÍ, segir að með því
að bjóða upp á þessi tíu áherslu-
svið sé nemendum gefinn kostur á
að auka sérhæfingu sína. Íslenskt
samfélag verði sífellt flóknara og
atvinnulífið kalli eftir sérhæfingu
á flestum ef ekki öllum sviðum.
Þar að auki sé mikilvægt fyrir
nemendur að hafa í huga að eftir
því sem lögfræðingum fjölgi því
mikilvægari verði sérhæfingin.
„Menn spyrja ekki um lögfræð-
inga með almenna þekkingu held-
ur spyrja þeir um hvernig þeir
hafi sérhæft sig,“ segir Páll.
Hvergi geti nemendur sérhæft sig
betur en í lagadeild HÍ.
Gjörbylting á tíu árum
Um aðdragandann að þessum
breytingum á meistaranáminu
segir Páll að árið 1995 hafi gagn-
gerar breytingar hafist í lagadeild,
bæði hvað varðar innihald náms-
ins sem og kennsluaðferðir. „Ég
held að það hafi orðið gjörbylting
á lagadeildinni á tíu árum og þetta
er ein varðan á langri leið,“ segir
hann.
Á árunum fyrir 1995 hafi deildin
að nokkru leyti setið eftir vegna
fjárskorts sem hafi orðið til þess
að breytingar áttu sér ekki stað í
allnokkur ár. Samkeppni milli lög-
fræðideilda sem hófst árið 2001
hafi síðan flýtt fyrir þróun sem
þegar var hafin innan deild-
arinnar.
Páll minnir á að árið 2003 hafi
miklar breytingar orðið í laga-
deildinni þegar náminu var skipt í
BA-nám og meistaranám en það
var gert í samræmi við Bologna-
yfirlýsinguna um nám á há-
skólastigi. Í grunnnáminu sé lö
mikil áhersla á kjarnagreinar l
fræðinnar, s.s. aðferðafræði, lö
skýringar og réttarheimildir se
og önnur grunnfög sem þeir æt
að stunda lögfræði verði að kun
til hlítar. Þetta mikla og kröfu-
harða BA-nám myndi grunninn
sérhæfingu og rannsóknarteng
meistaranámi.
Óvissa ef ekki er rannsaka
Einn þeirra sem sat í undirb
ingsnefnd vegna breytinganna
Róbert R. Spanó, nýskipaður p
fessor við lagadeildina. Hann s
að sérhæfingin í meistaranámi
muni ekki eingöngu koma nem
endum til góða heldur sé þess
einnig vænst að hún gefi kenn-
urum kost á að sinna rannsókn
á sínu sérsviði betur. Það verði
an til þess að aukið framboð ve
á námsefni. Aðspurður hvort b
þurfi við starfsmönnum vegna
þessara breytinga segir Róber
deildin þurfi á fleiri starfsmönn
að halda til að sinna kennslu. S
mikilli kennsluskyldu hlaðið á h
skólakennara hljóti það að bitn
rannsóknum viðkomandi.
Róbert bendir á að helsti sty
ur og sérstaða lagadeildar HÍ s
að fastráðnir, akademískir star
menn sinni að langmestu leyti
kennslu í grunnáminu en í öðru
Boðið verður upp á tíu ný áherslusvið í meistaranámi vi
Sérhæfing sífellt m
Morgunblaðið/ÞÖK
Breytingar Prófessorarnir Róbert R. Spanó og Páll Hreinsson, for
seti lagadeildar HÍ, segja kröfur aukast um sérhæfingu lögfræðing
Næsta haust hefst
kennsla á tíu nýjum
áherslusviðum til
meistaraprófs í laga-
deild Háskóla Ís-
lands. Kennsla við
deildina hefur gjör-
breyst sl. 10 ár.