Lesbók Morgunblaðsins - 07.07.2007, Blaðsíða 6

6 LAUGARDAGUR 7. JÚLÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
lesbók
Eftir Birtu Björnsdóttur
birta@mbl.is
Bandaríski kvikmyndagagnrýn-andinn Joel Siegel lést í vik-
unni, 63 ára að aldri.
Siegel var þekktastur fyrir mein-
fyndna gangrýni
sína á kvikmynd-
ir en hann starf-
aði í morgun-
þætti ABC
sjónvarpsstöðv-
arinnar frá árinu
1983.
„Enginn hafði
eins gaman að því
að fjalla um leið-
inlegar bíómynd-
ir,“ sagði samstarfsmaður hans,
Dave Davis.
Siegel útskrifaðist frá Kaliforn-
íuháskóla en hafði starfað við fjöl-
miðla óslitið frá árinu 1972.
Banamein hans var krabbamein í
blöðruhálskirtli.
  
Kvikmyndahátíðin í New York ferfram dagana 28. september til
14. október næstkomandi.
Tilkynnt hefur verið um opn-
unarmynd hátíð-
arinnar en sú
verður nýjasta
mynd leikstjór-
ans Wes And-
erson (The Royal
Tenenbaums).
Myndin nefnist
The Darjeeling
Limited og fjallar
um þrjá bræður
sem lenda í
óvæntum atburðum þegar þeim er
hent út úr lest á ferðalagi í Indlandi.
Með hlutverk bræðranna fara þeir
Owen Wilson, Adrien Brody og Jas-
on Schwartzman.
Það þykir jafnan mikill heiður að
eiga opnunarmynd hátíða af þessu
tagi en opnunarmynd hátíðarinnar í
fyrra var mynd Stephens Frears,
The Queen.
Meðal þeirra mynda sem einnig
verða sýndar á hátíðinni eru No Co-
untry For Old Men þeirra Cohen-
bræðra, 4 mánuðir, 3 vikur og 2 dag-
ar eftir rúmenska leikstjórann
Cristian Mungiu og suður-kóreska
myndin Secret Sunshine.
Allar voru myndirnar sýndar á
kvikmyndahátíðinni í Cannes fyrr á
árinu og fengu góða dóma. Mynd
Mungius fékk Gullpálmann eft-
irsótta á hátíðinni en aðalleikona
Secret Sunshine, Do-yeon Jeon,
þótti best kollega sinna á hátíðinni
og fékk einnig verðlaunagrip því til
staðfestingar.
Það sem gerir kvikmyndahátíðina
í New York frábrugðna öðrum svip-
uðum er að engin verðlaun eru veitt í
lok hátíðar.
  
Leikstjórinn Marc Foster hyggstekki sitja auðum höndum á
næstunni.
Foster lauk nýverið við gerð
myndar eftir met-
sölubókinni Flug-
drekahlauparinn
ætlar nú að ráð-
ast í gerð myndar
sem nefnist Land
of Roses.
Myndin bygg-
ist á sannri sögu
kúrdísks innflytj-
anda í Bandaríkj-
unum fyrir og eft-
ir 11. september 2001.
Sagan segir af húsmóður í hverf-
inu sem maðurinn bjó í sem fær ná-
grannana í lið með sér til að hrekja
manninn á burt úr landi sem endar
með því að maðurinn er handtekinn
vegna gruns um aðild að hryðjuverk-
um.
Í janúar ætlar Foster svo að
demba sér í leikstjórn nýjustu Bond-
myndarinnar sem enn hefur ekki
fengið nafn.
Spurning er hvort það verði síð-
asta mynd Daniels Craig sem Bond
en þær fregnir hafa gengið fjöll-
unum hærra að hann hyggist ekki
halda áfram í hlutverki njósnara
hennar hátignar.
KVIKMYNDIR
Joel Siegel
Wes Anderson
Marc Foster
Björn Norðfjörð
bn@hi.is
Nei, lesandi góður, þessi fyrirsögn er ekkihrein og klár steypa sett fram í von umað fanga athygli þína. Þetta er nefnilegatitillinn á stórmerkilegri mynd frá árinu
1968 og skildu þá margir hvorki upp né niður í henni
(ekki frekar en titlinum) og þar með taldir kvik-
myndagerðarmennirnir sjálfir – að leikstjóranum
William Greaves undanskildum. Enginn vildi sýna
myndina og var henni komið fyrir í geymslu með
öðru dóti og hefði hún líklega orðið gleymskunni að
bráð hefði ekki komið til yfirlitssýning á öðrum –
heldur hefðbundnari – verkum Greaves í upphafi tí-
unda áratugarins. Filmunni gömlu var skellt í sýn-
ingarvél og viti menn, Symbiopsychotaxiplasm take
one varð fyrsta mynd sýningaraðarinnar og innan
tíðar var hún orðin að lykilverki óháðu New York-
senunnar – framvarðasveitar bandarískrar kvik-
myndagerðar á sjöunda áratugnum.
Það er ekki auðvelt að lýsa Symbiopsychotax-
iplasm take one í stuttu máli en af eftirfarandi orð-
um má vonandi greina um hversu sérstæða tilraun
er að ræða – ekki síst þegar haft er í huga að mynd-
in er orðin fjörutíu ára gömul. Greaves er staddur
ásamt kvikmyndatökuliði í Central Park í New
York við upptökur á senu af miðaldra pari í há-
dramatísku rifrildi þar sem eiginkonan gerir því
skóna að bóndinn sé samkynhneigður. Atriðið er að
vísu nokkuð áhrifamikið, en það er ekki í brenni-
depli heldur sjálf kvikmyndun þess. Fer því þó
fjarri að hér sé um að ræða hefðbundna sjálfhverfni
mynda er fjalla sjálfar um kvikmyndagerð. Fók-
usinn hér er þrefaldur: senur af parinu, senur af
Greaves og tökuliðinu við upptökur og loks senur af
umhverfinu í heild og viðbrögðum þess við kvik-
myndatökunni. Á köflum birtast á tjaldinu þrír
rammar þar sem sjá má allt í senn – óneitanlega
sérstæð upplifun að sjá bæði kvikmyndun atriðis og
afraksturinn samtímis. Greaves virðist ekki alltaf
alveg með á nótunum og bæði leikarar og meðlimir
tökuliðsins taka að fyllast efasemdum um upptök-
urnar. Skellt er á neyðarfundi þar sem að tökuliðið
ræðir þessa undarlegu kvikmyndagerð og sitt sýn-
ist hverjum. Sumir telja Greaves gersneyddan
hæfileikum til kvikmyndagerðar, en aðrir telja
hann nýja gerð leikstjóra. Umræður þessar voru
myndaðar og færðar Greaves eftir að tökum lauk
og skipa talsverðan sess í lokaútgáfu myndarinnar.
Það er við hæfi að myndin skuli enda á viðskiptum
tökuliðsins og drykkjumanns nokkurs og íbúa í
Central Park – vinalegur árekstur umhverfis og
kvikmyndatöku.
Symbiopsychotaxiplasm take one kollvarpar
hefðbundinni kvikmyndagerð á margvíslega vegu.
Hún er án frásagnar og hringsnýst í gegnum upp-
töku einnar senu. Hún gerist í óskipulögðu rými og
tíma. Hún grefur undan landamærum veruleika og
skáldskapar svo mjög að oft á tíðum veit áhorfand-
inn ekki hvort ræður ríkjum. Voru fundir kvik-
myndatökuliðsins skipulagðir eða voru þetta raun-
verulegir neyðarfundir? Eru leikararnir að leika
eða eru þeir að leika leikara að leika? Er Greaves
óhæfur eða er hann að ýta við öðrum í tökuliðinu? Í
anda 68-kynslóðarinnar hafnar Greaves einræði
leikstjórans og gerir tökuliðið allt að höfundi mynd-
arinnar. Engu að síður er hann heilinn á bak við
myndina, og þar sem að hann er eini svarti leik-
stjóri mynda í fullri lengd í Bandaríkjunum undir
lok sjöunda áratugarins verður þetta sérstæða
framleiðsluferli einnig að stúdíu á ólíkri stöðu
svartra og hvítra vestra. Í takt við hinn þrefalda
fókus myndarinnar birtist róttækni Symbiopsycho-
taxiplasm take one í formi hennar, sjálfum upptök-
unum og gagnrýnni samfélagssýn.
Symbiopsychotaxi-
plasm take one
SJÓNARHORN » Filmunni gömlu var skellt í sýningarvél og viti minn, Symbiop-
sychotaxiplasm take one opnaði sýningaröðina og innan tíðar var
hún orðin að lykilverki óháðu New York senunnar – framvarðasveitar
bandarískrar kvikmyndagerðar á sjöunda áratugnum.
Eftir Sæbjörn Valdimarsson
saebjorn@heimsnet.is
K
vikmyndahátíðir eru í gangi árið
um kring, en Cannes setur af stað,
eða öllu heldur markar upphafið á
ferli sem stendur fram á haustið á
norðurhveli. Hátíðaárið byrjar á
hinni ört vaxandi Sundance-hátíð,
sem sinnir óháðum kvikmyndagerðarmönnum, og
alþjóðlega Berlínarfestivalinu, sem fylgir í kjölfar-
ið, um mánaðamótin janúar/febrúar.
Veisluréttir hátíðahlaðborðanna hér heima eru
að miklu leyti sóttir á stóru kvikmyndahátíðirnar,
en undanfarin ár hafa íslenskir kvikmyndaunn-
endur notið tveggja hátíða – önnur er kennd við
landið, hin við höfuðborgina. Sú fyrrnefnda, IIFF,
virðist vera að ganga í gegnum breytingaskeið. Að-
ilarnir sem að henni standa, Græna ljósið, sem sér-
hæfir sig í sýningum metnaðarfullra mynda, og
nokkrir bíódreifingaraðilar til viðbótar, verða með
„Bíódaga Græna ljóssins“ frá 15. til 29. ágúst í
Regnboganum. Þar verða í raun frumsýndir um
tveir tugir gangmynda sem eru sérvaldar með há-
tíðarstemningu í huga og leggja undir sig kvik-
myndahúsið í hálfan mánuð. Verkunum, sem koma
frá flestum heimshornum, er skipt í flokka og verð-
ur margt forvitnilegt að sjá, ekki síst opn-
unarmyndina, Sicko, nýjustu ádeilu hins umdeilda
kvikmyndagerðarmanns Michaels Moore, þar sem
hann beinir spjótum sínum að bandaríska heil-
brigðiskerfinu. Í heimildamyndaflokknum verður
m.a. sýnd The Bridge, einstök mynd sem er árang-
ur hóps kvikmyndagerðarmanna sem filmaði Gol-
den Gate-brúna úr leynum allt árið 2004. Í miðnæt-
urflokknum hefur verið staðfest að sýnd verður hin
umdeilda No Body is Perfect, þar sem er „kafað
dýpra en nokkur hefur áður gert ofan í þá undir-
heima sem snúast um alls kyns öfgafulla erótíska
tilraunastarfsemi“.
Á hinni hefðbundnu Alþjóðlegu kvikmyndahátíð
í Reykjavík, RIFF, verður að venju mikið og fjöl-
breytt framboð á verkum frá mörgum þjóðum og í
mörgum flokkum. RIFF stendur yfir dagana 27.
september til 7. október, og hafa þegar margar
myndir verið staðfestar. Þ. á m. er hin danska
Kunsten ad græde i kor – The Art of Crying, eftir
Peter Schönau Fog. Hún keppir til verðlauna í
flokki bestu fyrstu eða annarra verka nýrra leik-
stjóra. Myndin hefur farið sigurför um heim kvik-
myndahátíða að undanförnu, allt frá Gautaborg til
verðlauna Bandarísku kvikmyndastofnunarinnar.
Tvímælalaust verður mikill fengur í kólumbísku
myndinni Satanás (’07) eftir Andreas Baiz, en því
er spáð að hann feti í fótspor Alejandros Gonzalez
Inarritu og verði næsta stóra nafnið í hópi leik-
stjóra frá Rómönsku Ameríku. Af öðrum myndum
sem hafa verið staðfestar má nefna heimildamynd-
ina Crazy Love (’07) eftir Dan Klores og Fisher
Stevens. Þessi ástarsaga úr víti er góður vitn-
isburður um að stundum fölnar lygin við hliðina á
sannleikanum: Sextán árum eftir að Linda Riss af-
myndaðist í andliti eftir að Burt Pagach hellti yfir
hana brennisteinssýru gengu þau í heilagt hjóna-
band. Ástæðan fyrir sýrubaðinu? Hún vildi ekkert
með hann hafa. Við eigum greinilega von á góðum
veislum og verða þeim gerð betri skil þegar nær
dregur.
Nýlokið er 53. hátíðinni sem kennd er við borg-
ina Taormina á Sikiley, en á þessari gamalgrónu
kvikmyndahátið eru einkum sýnd verk frá Miðjarð-
arhafs- og Mið-Austurlöndum. Besta myndin var
valin Making off, le dernier film, eftir Túnisann
Nouri Bouzid. Í myndinni, sem er hápólitísk, ræðst
múslíminn Bouzid á sjálfsvígsaðgerðir trúarof-
stækismanna. Sikileyingar gæta fyllsta jafnvægis
því besti leikstjórinn í ár var valinn Ísraelsmað-
urinn David Volach (My Father, My Lord.)
Á síðustu dögum júnímánaðar hófst þekkt hátíð í
hinum fornfræga heilsubæ Karlovy Vary í Tékk-
landi. Íslendingar hafa komið oftar en einu sinni við
42 ára sögu hennar og er engin undantekning á því
í sumar. Mýrin er í aðalkeppninni og hlaut frábær-
ar viðtökur, en myndin var heimsfrumsýnd utan Ís-
lands um síðustu helgi. Sömu sögu er að segja af
myndum Ragnars Bragasonar, Börnum og For-
eldrum, sem keppa í flokknum Another View.
Fjórða íslenska myndin sem tekur þátt í hátíðinni í
gamla Karlsbad er stuttmyndin Anna eftir Helenu
Stefánsdóttir.
Fjölmennur hópur Íslendinga er kominn á stað-
inn til að kynna verkin sín, m.a. Baltasar Kormák-
ur, sem er mættur til leiks í þriðja skipti. Hann
kynnti Engla alheimsins árið 2000 og sat í dóm-
nefnd þremur árum síðar.
Opnunarmyndin á Karlovy Vary var hin banda-
ríska Delirious, sem leikstjórinn Tom DiCillo mætti
með á staðinn ásamt aðalleikaranum, Steve Bus-
cemi. Til gamans má geta þess að þeir félagar unnu
báðir við Coffee and Cigarettes, sem Jarmusch
leikstýrði árið 2003. DiCillo var kvikmyndatöku-
stjóri og Buscemi er minnisstæður í einu aðal-
hlutverkanna.
Alls verða á þriðja hundrað myndir viðraðar í
Karlovy Vary, þar sem Mýrin o.fl. keppa um Krist-
alhnöttinn. Verk frá gömlu austantjaldslöndunum
eru áberandi, en annars koma myndirnar víða að.
M.a. er „Íslandsvinurinn“ Hal Hartley með nýtt
verk, gamanmyndina Fay Grim, og Danny DeVito
kynnir bresk-bandaríska gamanmynd, The Good
Night.
Vestanhafs hefur hróður þriggja hátíða aukist
með hverju árinu sem líður og eru þær kenndar við
borgirnar Montreal, Toronto og New York.
Montreal World Film Festival stendur frá 23.
ágúst til 3. september og hefur lítið af henni frést
annað en að Jon Voight verður heiðraður fyrir mik-
ilvægt framlag til kvikmyndalistarinnar á löngum
ferli. Svipaða sögu er að segja af Toronto Int-
ernational Film Festival (6.-15. sept.), dagskráin er
í burðarliðnum.
New York Film Festival verður sett í 45. skipti í
lok september og verður The Darjeeling Limited
eftir Wes Anderson (Rushmore, The Royal Ten-
nenbaums) opnunarmynd þar. Þá verður frumsýnd
nýjasta mynd Coen-bræðra, No Country for Old
Men, en hún er nútímavestri sem vakti litla lukku
hjá Frökkum á Cannes. Höfum ekki miklar áhyggj-
ur, því það gerði ekki heldur gæðamynd Cronen-
bergs, A History of Violence (’05).
Kræsingar á kvikmyndahátíðum
Verðlaunamynd Mýrin, sem Baltasar Kormákur gerði eftir skáldsögu Arnaldar Indriðasonar, fékk
flest Edduverðlaun árið 2006 og aðalleikarinn, Ingvar E. Sigurðsson var verðlaunaður fyrir leik sinn.
Myndin keppir nú um Kristalshnöttinn á kvikmyndahátíðinni í Karlovy Vary.
Á hátíðahringnum er margt í gangi og Ísland
vekur eftirtekt