Morgunblaðið - 15.04.2007, Blaðsíða 38

38 SUNNUDAGUR 15. APRÍL 2007 MORGUNBLAÐIÐ
17. apríl 1977: „Morgun-
blaðinu dettur ekki í hug að
halda því fram, að það geti
kveðið upp úr með það, hvað
er kristindómur og hvað ekki.
Sumir eru þeir, sem virðast
þó telja sig vita þetta öðrum
fremur og hafa tilhneigingu
til að fullyrða, að þeir, sem
fylgja ekki skoðunum þeirra,
séu annaðhvort illa kristnir
eða nánast heiðnir.
Séra Einar Sigurbjörnsson
gagnrýndi fyrrnefnda for-
ystugrein í hugleiðingu, sem
birtist hér í blaðinu í gær. Að
áliti blaðsins byggist grein
hans á misskilningi. En undir
þeirri gagnrýni, sem þar er að
finna, vill Morgunblaðið ekki
liggja án þess að mótmæla
henni á sinn hátt, þó að ekki
hvarfli að blaðinu að hefja
trúmáladeilur, hvorki við
leika né lærða. En þegar að
því er fundið, hvernig Morg-
unblaðið hefur fjallað um mál-
efni andófsmanna og fullyrt,
að ósamræmi sé í skrifum
þess og ennfremur, að stefna
blaðsins undanfarnar vikur sé
í andstöðu við réttláta leið-
réttingu á kjörum láglauna-
fólks í landinu, verður því ekki
látið ómótmælt, enda engin
ástæða til að sitja undir slík-
um áburði, svo ósannur og út í
hött, sem hann er.“
. . . . . . . . . .
12. apríl 1987: „Stjórnmála-
sagan kennir okkur, að Sjálf-
stæðisflokkurinn sé kjölfestan
í íslenskum stjórnmálum. Sú
sögulega staðreynd á brýnna
erindi til okkar nú, þegar
ákvörðun er tekin um það,
hvernig farið skuli með valdið
í kjörklefanum, en oftast áður.
Það er einfaldlega á valdi okk-
ar, kjósenda, hvort við veðjum
á eitt öflugt stjórnmálaafl eða
göngum á vit óvissunnar og
hins óþekkta.
Eftir að Sjálfstæðisflokkurinn
gekk einhuga og samhentur til
þátttöku í þeirri ríkisstjórn,
sem nú er að kveðja, hefur á
ótrúlega skömmum tíma tek-
ist að snúa vörn í sókn á flest-
um sviðum þjóðlífsins. Það
mun jafnvel taka enn skemmri
tíma að eyðileggja þan mikla
ávinning, ef glundroði tekur
við í landstjórninni að kosn-
ingum loknum.“
. . . . . . . . . .
20. apríl 1997: „Á meðan
kreppan var sem mest í
byrjun þessa áratugar voru
tekjuskattar hækkaðir
verulega. Það var eðlileg ráð-
stöfun af hálfu stjórnvalda á
þeim tíma og þá ekki sízt að
setja á hátekjuskatt enda
sjálfsagt, að þeir sem mestar
höfðu tekjurnar tækju á sig
þyngstu byrðarnar vegna
kreppunnar.
Nú ríkir hins vegar góðæri og
raunar svo um munar. Aukn-
ing þjóðarframleiðslunnar á
síðasta ári var ótrúleg og fyr-
irsjáanlegt, að hún verður
veruleg á þessu ári og næstu
árum. Það er því eðlilegt og
sjálfsagt að tekjuskattar, sem
voru hækkaðir á krepputím-
um verði lækkaðir í góðæri.
Raunar er það til fyr-
irmyndar, að ríkisstjórnin hef-
ur lýst yfir hver sú tekju-
skattslækkun verður í
áföngum á næstu þremur ár-
um. Ríkisstjórnin er fyrst og
fremst að létta af þeim byrð-
um, sem á voru lagðar, þegar
verst gekk.“
Úr gömlum l e iðurum
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
GRÆN BORG
Borgaryfirvöld í Reykjavíkkynntu á miðvikudag stefnu íumhverfismálum. Þar er tekið
á ýmsum þáttum, sem snerta um-
gengni borgarbúa við umhverfið, allt
frá akstri til rusls. Sett voru fram tíu
skref og sagði Vilhjálmur Þ. Vil-
hjálmsson borgarstjóri að til að ná
þeim markmiðum, sem borgaryfir-
völd hefðu sett sér, þyrfti að koma til
góð samvinna við borgarbúa og fyr-
irtæki í borginni.
Í þessum tíu skrefum er enginn
þvingaður til neins, en markmiðið er
að ýta undir vistvæna hegðun al-
mennings og augljóst að ekki veitir af.
Bílaeign hefur vaxið hratt á undan-
förnum árum og haldi fram sem horfir
verður þess ekki langt að bíða að hér á
landi verði einn bíll á ökuskírteini.
Yrðu Íslendingar þá farnir að skáka
bílaþjóðinni í Bandaríkjunum.
Stefnt er að því að bæta þjónustu
strætisvagna og verður þáttur í því að
reykvískir námsmenn fái ókeypis í
strætó frá og með næsta hausti. Á Ak-
ureyri hefur verið reynt að hafa
ókeypis fyrir alla í strætó og hefur
farþegum fjölgað verulega þannig að
þessi ráðstöfun gæti orðið til þess að
nýting strætó í Reykjavík batni, en
henni hefur verið verulega ábótavant.
En það er ekki nóg að hafa ókeypis í
strætó. Einnig þarf að leggja áherslu
á að fólk komist leiðar sinnar hratt og
örugglega með því að nota almenn-
ingssamgöngur eigi þær að skáka
einkabílnum.
Borgaryfirvöld lýstu yfir því að
næsta vetur yrði tími nagladekkjanna
styttur um fjórar vikur og það virðist
fullkomlega óhætt miðað við tíðarfar-
ið undanfarna vetur og áhöld um það
hversu nauðsynleg nagladekk eru
fyrir þá, sem nánast aðeins aka innan-
bæjar. Einnig verður ökumönnum
vistvænna bíla boðið að leggja ókeyp-
is í bílastæði borgarinnar og er ætl-
unin með því að hvetja til aksturs öku-
tækja, sem draga úr mengun. Þetta er
gott framtak og með því sýna borg-
aryfirvöld hver þeirra áhersla er í
þessum efnum. Þótt ekki sé það lík-
legt til að ráða úrslitum um það að
fólk ákveði að kaupa vistvænt öku-
tæki að það geti lagt ókeypis, gera
borgaryfirvöld sitt með því að sýna að
þau eru tilbúin að umbuna þeim, sem
hugsa um umhverfið. Það er hins veg-
ar aðeins á valdi ríkisstjórnar að
grípa til aðgerða, sem raunverulega
yrðu ökumönnum hvatning til að taka
upp grænni hætti, með því til dæmis
að draga úr álögum á vistvæn öku-
tæki og stuðla að lækkun eldsneytis
til að knýja þau.
Áhersla verður lögð á að bæta þjón-
ustu við sorphirðu til að auka endur-
vinnslu og boðið upp á bláar tunnur
fyrir dagblöð frá heimilum. Ekki veit-
ir af því að huga að þessum málum og
þessar aðgerðir hljóta að vera byrj-
unin á því sem koma skal, eins og
fram kom í grein eftir Baldur Arn-
arson á miðvikudag, því að kröfum
Evrópusambandsins þarf að draga
verulega úr urðun lífræns úrgangs
árið 2009. Gert er ráð fyrir að hún
verði í upphafi þess árs 75% af því
sem var viðmiðið árið 1995 og 35% ár-
ið 2020.
Þótt þetta séu ekki fyrstu grænu
skrefin, sem stigin eru í Reykjavík, er
hún í raun langt frá því að vera græn
borg. Það er skynsamlegt hjá borg-
aryfirvöldum að ætla að fara fram
með góðu fordæmi, hvort sem það er
með vistvænni samgöngum, aukinni
áherslu á endurvinnslu eða notkun
vistvænna hreinlætisefna eins og
Gísli Marteinn Baldursson, formaður
umhverfisráðs, talaði um á kynning-
arfundi um aðgerðirnar. Áherslur
borgaryfirvalda eru skref í þá átt að
breyta hugarfari og hegðun almenn-
ings. Ekki veitir af.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
H
efur sameining vinstri flokk-
anna mistekizt? Jón Baldvin
Hannibalsson, fyrrum formað-
ur Alþýðuflokksins gerir meira
en að spyrja þessarar grund-
vallarspurningar í bókarum-
sögn í Lesbók Morgunblaðsins í dag, laugardag.
Hann nánast staðhæfir, að svo sé. Í umsögn um
bók Steingríms J. Sigfússonar, formanns Vinstri
grænna: Við öll: Íslenzkt velferðarsamfélag á
tímamótum, segir Jón Baldvin m.a.:
„Það er merkilegt, hversu skoðanakönnunum
fyrir næstu kosningar vorið 2007 svipar til kosn-
ingaúrslitanna 1978. Þá eins og nú höfðu helm-
ingaskiptaflokkarnir, Sjálfstæðis- og Framsókn-
arflokkurinn, setið saman í ríkisstjórn – þá að
vísu aðeins í fjögur ár, en nú í þrjú kjörtímabil,
eða tólf ár. Þá töpuðu stjórnarflokkarnir báðir
miklu fylgi en Framsóknarflokkurinn galt af-
hroð. Þá fékk Alþýðuflokkurinn svipað fylgi og
Samfylkingin er líkleg til að fá nú. Nú lítur út
fyrir, að Vinstri grænir fái ívið meira fylgi en Al-
þýðubandalagið fékk þá.“
Síðan segir Jón Baldvin Hannibalsson:
„Verði kosningaúrslitin á þessa leið staðfestir
það, að tilraunin um sameiningu jafnaðarmanna
hefur enn einu sinni mistekizt. Það væri þá eins
og ekkert hefði gerzt. Árið 1978 fengu A-flokk-
arnir samtals 28 þingmenn, vantaði fjóra í meiri-
hluta. Niðurstaðan um stjórnarmyndun þá (árið
1978) varð sú, að með gagnkvæmri óvild útilok-
uðu A-flokkarnir stjórnarforystu hvors annars.
Endataflið leiddi því til ríkisstjórnar undir for-
ystu Framsóknarflokksins, þess flokks, sem
goldið hafði mest afhroð í kosningunum. Þetta
var reyndar ein versta ríkisstjórn lýðveldissög-
unnar og er þó af nógu að taka til samanburðar.
Getur þessi saga endurtekið sig?“
Það eru ekki vangaveltur Jóns Baldvins um
hugsanlegt stjórnarmynztur að kosningum lokn-
um, sem vekja athygli í þeim ummælum hans,
sem hér hefur verið vitnað til, heldur sú nánast
staðhæfing að sameining vinstri manna í eina
fylkingu hafi mistekizt. Til þessa dags hefur ekki
verið talað þannig úr herbúðum Samfylking-
arfólks en þegar það hefur verið sagt blasir það
við.
Jón Baldvin segir raunar að sameining hafi
„enn einu sinni“ mistekizt. Það er grundvall-
armunur á því, sem nú er að gerast í þessum
efnum og því, sem áður hefur gerzt.
Frá því að Alþýðuflokkurinn klofnaði árið
1938 þegar vinstri armur hans gekk til sam-
starfs við Kommúnistaflokk Íslands um stofnun
Sameiningarflokks alþýðu-Sósíalistaflokks, hafa
verið gerðar margar tilraunir til að sameina
vinstri menn í eina fylkingu með alls konar æf-
ingum á vinstri kanti stjórnmálanna, stofnun
nýrra flokka og framboða, sem áttu að sameina
alla vinstri menn. Þessar tilraunir fóru allar út
um þúfur vegna innbyrðis ósamkomulags for-
ingjanna.
Með stofnun Samfylkingarinnar var stefnt að
því að þeir sem sundruðust 1938, gengju saman í
eina fylkingu á ný, sex áratugum síðar. Þá höfðu
skapazt málefnalegar forsendur fyrir því að það
mætti takast. Kalda stríðinu var lokið en það
hafði m.a. markað átakalínur á milli Alþýðu-
flokks og Alþýðubandalags. Öll rök voru fyrir
því að þessi sameining gæti tekizt þegar sá
skoðanaágreiningur var ekki lengur fyrir hendi
og Samfylkingin varð til.
Hið athyglisverða við þessa misheppnuðu
sameiningartilraun nú, er að það eru kjósendur
sjálfir, sem eru að kveða upp sinn dóm. Að vísu
hafa kosningar ekki farið fram og enn eru
nokkrar vikur til kosninga. En reynslan af skoð-
anakönnunum er sú, að þær komast mjög ná-
lægt því að segja fyrir um niðurstöður í þeim til-
vikum, þegar vel er að þeim staðið eins og
augljóslega á við um kannanir Capacent Gallup.
Samkvæmt því sem nú stefnir í er ljóst að
sameining vinstri manna undir hatti Samfylk-
ingar er að mistakast. Vinstri grænir, sem stóðu
eftir sem lítið flokksbrot, eru að rísa, ekki vegna
vinstri stefnu sinnar eða sósíalískrar arfleifðar
frá 20. öldinni heldur vegna umhverfisstefnu
flokksins. Samfylkingin er að falla. Hún hefur
mælzt sem minni flokkur en Vinstri grænir í
flestum könnunum í vetur.
Hvað veldur því, að þessi metnaðarfyllsta til-
raun til að sameina vinstri menn í eina pólitíska
fylkingu er að mistakast, þrátt fyrir að allar efn-
islegar forsendur hefðu átt að vera fyrir því, að
slík sameining tækist? Þegar þetta er skrifað á
laugardagsmorgni er ekki komið í ljós, hvort
landsfundur Samfylkingar hefur tekizt á við
þessa spurningu en líkur á því, að svo verði eru
takmarkaðar. Samræðustjórnmálin eru meiri í
orði en á borði.
Hvað veldur?
Þ
að má velta því fyrir sér hvort allar
umræður undir lok síðustu aldar
um sameiningu vinstri manna í
eina pólitíska fylkingu hafi farið
fram á röngum og úreltum for-
sendum. Grundvöllurinn fyrir
þeim var alltaf sá, að sú sundrung vinstri
manna, sem orðið hafði fyrir miðja síðustu öld
ætti að ganga til baka. Sjálfstæðisflokkurinn
hefði haft svo mikil áhrif, sem raun bæri vitni,
vegna klofnings á vinstri vængnum. Þegar talað
er við yngri þingmenn í hópi Vinstri grænna
kemur hins vegar í ljós, að hin pólitíska tilvera
horfir allt öðruvísi við þeim. Þeir sjá flokk sinn
ekki sem arftaka hinna sósíalísku eða sósíal-
demókratísku hreyfingu 20. aldarinnar og gera
ekkert með þá sögu. Þeir sjá hann sem nýtt afl,
sem nærist á mesta átakamáli okkar tíma, um-
hverfismálunum.
Hins vegar má miklu frekar segja, að margir
forystumenn Samfylkingarinnar hafi litið á þá
hreyfingu, sem sameinaða hreyfingu þeirra þjóð-
félagsafla, sem börðust fyrir sósíaldemókratisma
á 20. öldinni en náðu ekki árangri sem skyldi
vegna ítrekaðs klofnings í þeirra röðum.
Í þessu ljósi er kannski ekki fráleitt að segja,
að Samfylkingin hafi verið stofnuð til þess að
sameina það sem sundur fór á 20. öldinni en
Vinstri grænum hafi tekizt að finna snertipunkt
í þeim þjóðfélagshreyfingum, sem voru að brjót-
ast upp á yfirborðið undir lok þeirrar aldar und-
ir merkjum umhverfisverndar.
Kjósendur eru uppteknari af nútíðinni og
kannski framtíðinni en ekki fortíðinni og líti þar
af leiðandi á Samfylkinguna, sem hinn samein-
aða flokk fortíðarinnar en Vinstri græna sem
einhvers konar flokk framtíðar.
Hugsanlega er þetta líka skýringin á því, að
það er eins og Samfylkingin hafi aldrei fundið
sjálfa sig og hafi skort alla málefnalega sannfær-
ingu. Það fer ekkert á milli mála, að Vinstri
grænir hafa sterka pólitíska sannfæringu. Hún
snýst ekki um vinstri stefnu. Sá þáttur í mál-
flutningi Vinstri grænna hefur smátt og smátt
fjarað út enda spyr Jón Baldvin í Lesbók Morg-
unblaðsins í dag, laugardag, hvað sé svona rót-
tækt við Steingrím J. Sigfússon og telur að
hugsanleg ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og
Vinstri grænna yrði „þjóðleg íhaldsstjórn“. Það
er kannski kominn tími á slíka ríkisstjórn!
Meginþunginn í pólitískri sannfæringu Vinstri
grænna snýst um umhverfismál, átakamál nútíð-
ar og framtíðar.
Hver er ímynd Samfylkingarinnar? Hvernig
upplifir fólk þann flokk? Hverjar eru pólitískar
sannfæringar þess flokks? Getur einhver upplýst
það? Veit Samfylkingarfólkið á landsfundi
flokksins það? Þá er ekki átt við afstöðu til ein-
stakra dægurmála heldur pólitíska grundvallars-
annfæringu. Segjum svo, að hún eigi að snúast
um jöfnuð í samfélaginu. Hvar sjást þess merki,
að Samfylkingin hafi barizt fyrir jöfnuði af ein-
hverjum krafti?
Að einhverju leyti er vandi Samfylkingarinnar
líka fólginn í því, að innan þess flokks er að
finna fylkingar með mismunandi sjónarmið. Það
var t.d. augljóst, að flokkurinn átti mjög bágt í
kosningunum í Hafnarfirði. Vitað var að bæj-
arstjórnarmeirihluti hans í Hafnarfirði var
hlynntur stækkun álversins í Straumsvík en fjöl-
margir almennir flokksmenn og stuðningsmenn
á öndverðum meiði. Forystumenn Samfylking-
arinnar hafa ekki náð sömu tökum á að halda
breiðum flokki saman þrátt fyrir ólík sjónarmið
og forystumenn Sjálfstæðisflokksins hafa lengi
gert.
Við þetta bætast svo hatrömm átök í forystu-
sveit Samfylkingarinnar. Össur Skarphéðinsson
naut ekki trausts en Ingibjörg Sólrún hefur ekki
náð neinum tökum á forystu flokksins.
Það eru vísbendingar um að ástandið í for-
ystusveit Samfylkingarinnar sé eitthvað í ætt við
það, sem var í Sjálfstæðisflokknum undir lok
áttunda áratugarins og í byrjun þess níunda,
sem braust fram eins og menn muna í myndun
ríkisstjórnar Gunnars heitins Thoroddsens, þeg-
ar nokkrir þingmenn Sjálfstæðisflokksins studdu
þá stjórnarmyndun.
Kjósendur finna það ef flokkur talar tungu
fortíðar en ekki framtíðar. Kjósendur finna það
ef flokkur hefur enga raunverulega pólitíska
sannfæringu. Kjósendur finna það ef forystu-
menn flokks sitja á svikráðum hver við annan.
Allt geta þetta verið ástæður fyrir því, að fylgi
Samfylkingar minnkar jafnt og þétt samkvæmt
skoðanakönnunum, þótt líkurnar á því, að það
lyftist eitthvað í kjölfar landsfundarins hljóti að
vera nokkrar, ef marka má fyrri reynslu.
Laugardagur 14. apríl
Reykjavíkur