Morgunblaðið - 14.11.2007, Blaðsíða 28

28 MIÐVIKUDAGUR 14. NÓVEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Í DAG, 14. nóvember, eru liðin
54 ár frá stofnun Blóðbankans.
Minna fer fyrir fréttum af gengi
þessa ágæta banka en þeirra sem
höndla með fé. Blóð er ómet-
anlegt til fjár, þótt
vafalaust séu til leið-
ir til að koma á það
verði. En þar er ein-
mitt komið að kjarna
málsins. Vitað er að
blóð er heilbrigð-
iskerfinu, sjúkum og
slösuðum afar mikils
virði. Starfsemi Blóð-
bankans er því ómet-
anleg, þótt fæst
hyggjum við að þeirri
staðreynd í amstri
daglegs lífs. Starf-
semi hans hefur al-
gera sérstöðu og
sama er að segja um við-
skiptavini hans.
Blóðbankinn flutti í nýtt hús-
næði skömmu fyrir alþingiskosn-
ingar. Það var langþráð enda
hafði hann starfað í sama húsinu
frá upphafi í rúma hálfa öld.
Starfsfólk hans býr yfir mikilli
þolinmæði og þrautseigju. Tekið
er á móti 14.000 blóðgjöfum ár
hvert og unnið úr blóði og því
komið til notenda á sjúkrahúsum.
Flest erum við svo lánsöm að
þurfa ekki á blóðgjöf að halda, en
þeir sem hennar þurfa við geta
fæstir án blóðs verið. Við Íslend-
ingar höfum á að skipa vaskri
sveit fólks, bæði karla og kvenna,
sem gefur blóð án þess að ætlast
til nokkurs endur-
gjalds. Blóðgjafa-
félag Íslands hefur
átt afar gott sam-
starf við Blóðbank-
ann og óskar honum
til hamingju með af-
mælið og starfsfólk-
inu, sem er grunn-
urinn að öllu því
mikilvæga starfi sem
innt er af höndum í
bankanum.
Til að tryggja
Blóðbankanum gott
gengi er brýnt að
styrkja stoðirnar og fá til liðs við
blóðgjafahópinn ungt fólk. Það er
næsta verkefnið. Skorað er á allt
ungt og hraust fólk að ganga til
liðs við bankann og gerast blóð-
gjafar. Innleggið er dýrmætt og
styrkir heilbrigðiskerfið á Ís-
landi. Um leið kemur það í veg
fyrir að blóð verði vara sem
keypt er og seld.
Blóðbankinn er því að sínu
leyti bezti bankinn og tekur vel á
móti viðskiptavinum á frábærri
kaffistofu.
Til hamingju með afmælið.
Blóðbankinn –
bezti bankinn
Starfsemi Blóðbankans
er ómetanleg segir Ólafur
Helgi Kjartansson
Ólafur Helgi
Kjartansson
» Blóð er ómetanlegttil fjár, þótt vafa-
laust séu til leiðir til að
koma á það verði. En
þar er einmitt komið að
kjarna málsins.
Höfundur er formaður
Blóðgjafafélags Íslands og
sýslumaður á Selfossi.
ÞAÐ er mikið talað um réttmæti
og nauðsyn þess að vernda gömul
hús og gera það sem næst uppruna-
legum stað þeirra. Um nokkurt
skeið hefur verið um það rætt að
reyna að bjarga húsi Benedikts
Gröndals skálds en hús hans, sem
liggur í krika norðan við Vesturgötu
neðarlega, er á hrakhólum vegna
þess að það þarf að fjarlægja.
Snemma komu fram óskir um að
varðveita húsið sem næst upp-
runastað þess og koma
því fyrir í Kvosinni.
Minni vilji var til þess
hjá borgaryfirvöldum
að flytja það upp í
Árbæ. Það ætti að vera
lifandi hluti af lifandi
borg í anda Gröndals.
Hann var aldrei neinn
safngripur.
Þegar fyrrverandi
borgarstjóri hafði tek-
ið ákvörðun um að hús-
ið yrði áfram í Kvos-
inni fól hann
Skipulagssviði borg-
arinnar og Minjavernd
að gera tillögu að nýjum stað fyrir
húsið.
Gera átti húsið upp og vanda til
verksins eins og Minjavernd er
þekkt fyrir. Húsið átti að verða
prýði ekki afmán. Þar átti að fara
fram starfsemi sem ekki var hávaða-
söm eða truflandi fyrir umhverfið.
Skemmst er frá því að segja að
það sem á eftir fór var ótrúlegt. Það
upphófst dæmalaus eltingarleikur
við að finna því framtíðarstað. Þá
kom greinilega í ljós hve nágranna-
fælnin er ríkjandi og jaðrar við að
vera sjúkleg. Mér þótti rétt að segja
þessa fágætu sögu, húsfriðunarfólki
til ánægjuauka.
Mjóstrætið
Fyrst var ákveðið að koma húsinu
fyrir á auðri lóð við Mjóstræti/
Fischersund sem áður hafði verið
byggð, enda eðlilegur hluti bygginga
þorpsins. Lóðin er rúmgóð, liggur
vel við, er í eigu borgarinnar og
hentar prýðilega undir Gröndalshús.
Hún myndar eyðu í Grjótaþorpið og
er áberandi lýti. Hún var því fyrsta
val. Ekki kom í ljós nein veruleg al-
menn andstaða hjá íbú-
um við þessi áform fyrr
en rithöfundur nokkur,
sem býr þar eigi all-
fjarri, fór skyndilega
hamförum gegn þess-
um áformum og kvað
þeim flest til foráttu.
Hér giltu ekki rök,
heldur, eins og Birgir
Dýrfjörð sagði einu
sinni af öðru tilefni, fór
mænustarfsemin á
fullt. Þegar borg-
arstjóranum fyrrver-
andi var tjáð þetta,
sagðist hann ekki
nenna að eiga orðaskak við rithöf-
undinn og bað um að fundinn yrði
annar staður.
Túngatan
Aftur var bent á auða lóð á horni
Túngötu og Garðastrætis í eigu
borgarinnar. Þar er nú minning-
arskúlptúr sem er gjöf frá Lettum til
Íslendinga í þakklæti fyrir aðstoð í
sjálfstæðisbaráttu þeirra. Við fyr-
irspurn töldu Lettar enga annmarka
á því að finna þessari gjöf annan
góðan stað. Þeir sem í þessu stóðu
töldu því að þar með væri málinu
lokið. Staðurinn fundinn og hann
einnig mjög góður.
Það skyldi þó aldrei vera, að þeg-
ar þetta spurðist út hafi fín frú í
næsta húsi komið því til skila til vina
sinna í skipulagsráði að þetta mætti
aldrei gerast. Þessa lóð mætti ekki
byggja því þótt Gröndalshúsið væri
lágreist hús kynni það að skyggja á
húsið hennar. Nágranna vildi hún
enga hafa. Skyldi þetta hafa dugað?
Þetta var ekki í fyrsta skiptið sem
komið var í veg fyrir breytingar í ná-
grenni hennar. Því var komið til
skila að ofan að við nánari athugun
hefði komið í ljós að þessi staður
hentaði ekki. Þegar sagt var frá já-
kvæðri afstöðu Lettanna og spurt af
hverju þessi lóð hentaði ekki, var
fátt um svör annað en, af því bara!
Það skyldi þó aldrei vera að … ?
Grjótagatan
Þegar hér var komið sögu var far-
ið að fækka auðum lóðum í Kvosinni
sem hentuðu undir Gröndalshús.
Engu að síður var enn farið á stúf-
ana. Við Grjótagötuna er lóð sem
nýtt hefur verið sem eins konar leik-
völlur fyrir börn í hverfinu. Þetta
var greinilega sísti kosturinn, en
engu að síður nýtilegur. Þegar það
spurðist út að til gæti staðið að flytja
Gröndalshús þangað upphófst
draugagangur að nýju. Þekktur
söngvari, sem býr í Grjótaþorpi og
það meira að segja í flutningshúsi,
hóf upp raust sína og endurtók söng
rithöfundarins og fínu frúarinnar,
þótt röddin væri heyranlega fegurri
en hinna beggja. Flutningur hússins
í hans nágrenni væri glapræði sem
ekki mætti henda. Finna yrði húsinu
annan stað. Þarna er þetta mál statt
í dag.
Eftirmáli
Hvað segir okkur þessi stutta
saga?
Jú, hún segir að einn ein-
staklingur geti stöðvað tilfærslu á
gömlu húsi sem verið er að reyna að
bjarga. Ástæðan þarf ekki að vera
merkilegri en svo að viðkomandi vilji
ekki fá nágranna „ofan í sig,“ eða
„rennirí“ í nágrennið. Meirihlutinn
er ekki einu sinni spurður.
En sagan segir líka að stjórn-
málamenn verða að hafa kjark til að
standa í fæturna.
Þeir eru kjörnir til að stjórna,
ekki til að láta stjórna sér.
Lítil saga um húsvernd
Þröstur Ólafsson skrifar
um færslu Gröndalshúss » Ástæðan þarf ekki aðvera merkilegri en
svo að viðkomandi vilji
ekki fá nágranna „ofan í
sig,“ eða „rennerí“ í ná-
grennið.
Þröstur
Ólafsson
Höfundur er formaður
Minjaverndar hf.
Á FJÓRÐUNGSSJÚKRAHÚS-
INU í Neskaupstað (FSN) er mið-
stöð sérhæfðrar læknisþjónustu á
Austurlandi. Þar er veitt sér-
fræðiþjónusta í lyflækningum og
skurðlækningum,
ásamt því að þangað
koma gestasérfræð-
ingar á fjölbreyttum
sviðum. Þar er einnig
eina fæðingardeild
Austurlands, og tekið
er á móti slösuðum og
bráðveikum. Sjúkling-
arnir eru í flestum til-
fellum meðhöndlaðir
á sjúkrahúsinu, en
stundum eru þeir
sendir á stærra
sjúkrahús eftir að
hafa fengið viðeigandi
bráðameðferð í Neskaupstað.
Með tilkomu tölvusneiðmynda-
tækis á FSN fyrir tveimur árum
hefur vinnuaðstaða og þjónusta
sjúkrahússins við íbúa fjórðungs-
ins gjörbreyst til hins betra, og er
hægt að fullyrða að sjúkrahúsið
hafi tekið stórt stökk inn í nú-
tímann. Sneiðmyndatækið er
ómissandi í klínískri vinnu, hvort
sem um er að ræða rannsóknir á
veikum eða slösuðum. Fyrir tíma
tækisins þurfti iðulega að senda
sjúklinga suður eða norður í
sneiðmyndatöku, oftar en ekki
með bráðu sjúkraflugi. Þannig
sparast nú bæði tími og peningar,
og uppvinnsla og meðferð sjúk-
linga er markvissari og öruggari
en áður. En það sem gerði sjúkra-
húsinu kleift að eignast þetta
sjálfsagða tæki var ekki rík-
isvaldið, sem fannst óþarft að hafa
slíkan búnaði á landsbyggðinni,
heldur fyrirtæki, einstaklingar og
líknarfélög á Austur-
landi fyrir tilstilli
Hollvinasamtaka
FSN. Samþykki þá-
verandi heilbrigð-
isráðherra, Jóns
Kristjánssonar, þurfti
til að sjúkrahúsið
fengi að þiggja gjöf-
ina, enda var nauð-
synlegt að gera breyt-
ingar á húsnæðinu til
að hægt væri að koma
tækinu fyrir.
Fljótlega eftir þetta
var keypt sneið-
myndatæki á Fjórðungssjúkrahús-
inu á Ísafirði, einnig fyrir gjafafé.
Sneiðmyndatækið er ekki eina
tækið sem sjúkrahúsinu hefur ver-
ið gefið. Frá því ég hóf störf hér
fyrir tæpum 6 árum hefur sjúkra-
húsið eignast fyrir gjafafé tvö óm-
skoðunartæki, speglanatæki fyrir
maga og ristil, kviðsjá fyrir skurð-
aðgerðir, svefnrannsóknartæki,
fullkomið öndunarmælingartæki,
nokkur sjúkrarúm og margt,
margt fleira, fyrir stórfé. Allt er
þetta þó búnaður sem ríkisvaldið
ætti að láta sjúkrahúsinu í té,
enda ekki hægt að reka sjúkrahús
án tækja. Það er því óhætt að
segja að FSN og íbúar Austur-
lands standa í gríðarlegri þakk-
arskuld við velunnara sjúkrahúss-
ins, sem væri nánast óstarfhæft
nema fyrir tilstilli þeirra. Það er
óskandi að þessum mikla velvilji
verði við haldið.
Til að sjúkrahúsið geti svo nýst
betur öllum íbúum Austurlands er
afgerandi að samgöngur innan
fjórðungsins verði bættar með
fleiri jarðgöngum, til að sjúkra-
húsið færist nær þeim íbúum sem
fjærst búa. Þá verða vonandi deil-
ur um staðsetningu þess úr sög-
unni.
Ég vil að lokum hvetja íbúa á
öllu Austurlandi til að skrá sig í
Hollvinasamtökin. Þannig er hægt
að stuðla með beinum hætti að
áframhaldandi uppbyggingu
Fjórðungssjúkrahússins í Nes-
kaupstað.
Þakkir til velunnara Fjórðungs-
sjúkrahússins í Neskaupstað
Jón H. H. Sen segir
frá uppbyggingu og tækjakosti
Fjórðungssjúkrahússins
á Neskaupstað
» Fyrir tíma tækisinsþurfti iðulega að
senda sjúklinga suður
eða norður í sneið-
myndatöku, oftar en
ekki með bráðu sjúkra-
flugi.
Jón H. H. Sen
Höfundur er yfirlæknir hand-
lækningadeildar Fjórðungs-
sjúkrahússins í Neskaupstað.
SÍÐASTI lands-
fundur Sjálfstæð-
isflokksins bar, eins
og alltaf, vott um
frelsi mannsins í
ályktunum. Ein
grundvallarályktun
stóð þar framar.
Þessi ályktun sneri
að því að treysta
fólki. Rödd Sjálf-
stæðisflokksins
heyrðist í þessari
ályktun og hún sagði
að fólki væri treyst-
andi fyrir svo lítilli
ákvörðun sem hvort
það vildi kaupa rauð-
vínið í 10–11 eða
ÁTVR. Nú er svo
ástatt að margir
sterkustu þingmenn
Sjálfstæðisflokksins
hafa gerst meðflutn-
ingsmenn á bak við
Sigurð Kára sem
sýndi það hugrekki
að brýna þetta mál
fyrir okkur sjálfstæð-
ismönnum enn eina ferðina. Fyrir
okkur sjálfstæðismönnum sem
vörðum tíma í þennan landsfund.
Þetta er nefnilega ekki í fyrsta
sinn sem Sjálfstæðisflokkurinn
reynir að berjast fyrir frelsi á
þessu sviði og alls ekki lands-
fundur! Hæstvirtur heilbrigð-
isráðherra Guðlaugur Þór hefur
löngum reynt að koma þessu máli
í gegn. Án árangurs. Venjulegu
frumvarpi fyrir venjulegt fólk hef-
ur verið synjað áframgöngu á
þingi nokkur ár í röð. Auðvitað
horfum við fram á andstöðu þing-
manna Vinstri grænna sem sáu
sér einnig fært að vera á móti
einkavæðingu bankanna, grund-
vallarskrefi í framþróun þjóð-
arinnar. En það mætti
víta Vinstri græna
fyrir fleira en að
hindra framþróun sem
snýr að fjárhagslegri
velsæld og verðmæta-
sköpun. Það mætti
víta þá fyrir að mis-
treysta sinni eigin
þjóð fyrir auknu vali.
Þetta frumvarp snýst
um að hér, eins og
annars staðar í Evr-
ópu, njóti fólk sömu
réttinda. Fólk njóti
hér sama vals og ann-
ars staðar. Það sorg-
lega er að ekki allir
þingmenn Sjálfstæð-
isflokksins eru sam-
mála meginþorra
sjálfstæðismanna og
einungis fáir samfylk-
ingarmenn sjá sér
fært að fylgja for-
dæmi varaformanns
síns sem er einmitt
meðflutningsmaður
þessa frelsisfrumvarps. Eitt verð-
ur þó að segjast sem allir fulltrúar
þjóðarinnar skulu gera sér ljóst.
Þegar landsfundur Sjálfstæð-
isflokksins ályktaði um frelsi í
þetta sinn var það ekki rödd fjár-
málamanna um óvinsæla einka-
væðingu. Það var heldur ekki ein-
ungis rödd sjálfstæðismanna. Í
þetta sinn var það rödd unga
fólksins í landinu.
Frelsis-
frumvarpið
Guðmundur Egill Árnason
skrifar um frelsi til áfeng-
iskaupa í matvöruverslunum
Guðmundur Egill
Árnason
» Venjulegufrumvarpi
fyrir venjulegt
fólk hefur verið
synjað áfram-
göngu á þingi
nokkur ár í röð.
Höfundur er nýr gjaldkeri
Heimdallar.