Morgunblaðið - 07.05.2008, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 7. MAÍ 2008 9
FRÉTTIR
Eftir Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Þ
riðja olíukreppan er haf-
in og ólíkt þeim fyrri or-
sakast hún ekki af rösk-
un á framboði helstu
olíuvinnsluríkja, heldur
gífurlegri aukningu í eftirspurn frá
Asíu, einkum Kína. Allt útlit er fyrir
að olíuverðið muni haldast hátt til
frambúðar og á næstu tveimur til
þremur árum má gera ráð fyrir að
verðið á hráolíunni hækki í um 150
Bandaríkjadali tunnan, en allt að
250 dali komi til
átaka á milli Ír-
ana og Banda-
ríkjamanna, jafn-
vel meira, þó að-
eins tímabundið.
Þetta er mat
dr. Mamdouh G.
Salameh, sér-
fræðings í olíu-
vinnslu hjá Al-
þjóðabankanum,
sem segir tind-
inum í olíuvinnslu heimsins þegar
hafa verið náð, deilt sé um hvort
miða eigi við 2004 eða 2006.
Árið 2004 gaf Salameh út bókina
Over a Barrel, þar sem því er haldið
fram að olíubirgðir OPEC-ríkjanna
séu ofmetnar um 300 milljarða
tunna og séu því í raun um 519 millj-
arðar tunna. Samkvæmt því hafi
tindinum í olíuvinnslu verið náð árið
2004.
Hann hafi verið fyrstur manna til
að benda á þetta ofmat í fyrirlestri í
Washington á árinu 2003. Þýskur
rannsóknarhópur sem hafi notið
stuðnings þarlendra stjórnvalda hafi
síðan komist að svipaðri niðurstöðu.
Inntur eftir því hvort samstaða sé
um þetta mat meðal sérfræðinga í
olíuiðnaðinum segir Salameh svo
vera. Olíubirgðirnar í Íran, einu
helsta OPEC-ríkinu, séu, svo dæmi
sé tekið, stórlega ofmetnar. Tölur
Orkuupplýsingastofnunarinnar
(EIA) um 115 milljarða tunna birgð-
ir séu fjarri lagi, sem og sú áætlun
British Petroleum (BP) að þær séu
137,5 milljarðar tunna. Allir séu
sammála um að þetta sé ofmat, nær
sé að tala um 35–40 milljarða tunna í
Íran.
Einnig sé áætlað að í Kúveit sé að
finna 99 milljarða tunna, á sama
tíma og tímaritið Intelligence
Weekly hafi sýnt fram á að þær séu
innan við 24 milljarða tunna.
Birgðirnar í raun mun minni
Inntur eftir þeirri staðreynd að
EIA hefur stöðugt endurmetið áætl-
aðar olíubirgðir heimsins upp á við
undanfarin aldarfjórðung eða svo
(sjá kort), í um 1332 milljarða tunna
(sjá kortið hér að ofan) í ár, segir
Salameh að þessar tölur séu mjög
mikið ofmat.
Áætla megi að í raun séu birgð-
irnar um 700 milljarðar tunna, en til
að setja þessar tölur í samhengi
nemur notkunin nú um 86 milljónum
tunna á dag og ársnotkun því um 31
milljarður tunna. Á móti komi að að
hámarki megi áætla að 6 milljónir
tunna bætist við birgðastöðuna dag
hvern vegna nýrra olíufunda, miðað
við tölur frá árunum 1992–2006.
Samkvæmt þessu má því áætla að
miðað við óbreytta notkun muni ol-
ían endast í aðeins nokkra áratugi.
Salameh telur að ólíkt því sem á
við Íran kunni birgðirnar í Írak að
vera vanmetnar. Orkupplýsinga-
stofnunin áætlar nú að þær séu um
115 milljarðar tunna og telur hann
að sú tala kunni að vera 330 millj-
arðar tunna, enda hafi aðeins um
70% af flatarmáli Íraks verið kann-
að með tilliti til olíuvinnslu.
Framtíð olíuvinnslu í Írak kunni
að vera björt, enda kosti vinnsla
tunnunnar aðeins um hálfan Banda-
ríkjadal en 2,5 til 3 dali í nágranna-
ríkjunum í Miðausturlöndum.
Hvað Sádi-Arabíu snerti segist
Salameh hafa bent á það í bók sinni
að landið gæti aldrei unnið meira en
sem nemur um 181 milljarði tunna
(áætlun EIA gerir ráð fyrir heildar-
birgðum upp á 266,751 milljarð
tunna), mat sem margir sérfræð-
ingar hafi síðan tekið undir.
Nýjar rannsóknir bendi til að
birgðir landsins séu á milli 120 og
180 milljarðar tunna.
OPEC lærði af mistökunum
Spurður um það markmið OPEC-
ríkjanna fyrir aðeins fimm árum að
halda verðinu á bilinu 22–28 dalir
segir Salameh OPEC-ríkin nú gera
sér að góðu ef verðið haldist um 90
Bandaríkjadali tunnan.
Hann segir ástæðuna fyrir slíkum
verðáætlunum eiga rætur í miklum
verðlækkunum á níunda áratugnum,
nokkrum árum eftir síðari olíu-
kreppuna á árunum 1980–1981.
„Ástæðan er mjög einföld. Kvóta-
kerfið var kynnt á níunda áratugn-
um af því að eftirspurnin eftir olíu
var langt undir heimsvinnslunni.
Kerfinu var því komið á til að
tryggja OPEC-ríkjunum gott verð
fyrir olíuna“
Salameh rifjar upp að á þessum
árum hafi OPEC-ríkin fjárfest mik-
ið í innviðum fyrir olíuvinnslu með
aukinni vinnslugetu og þau því „lært
sína lexíu“ þegar verðið fór í kjölfar-
ið niður í 10 Bandaríkjadali tunnan
(nokkur OPEC-ríkjanna juku
vinnslu umfram kvótann sem fólst í
áðurnefndu kerfi sem komið var á
formlega árið 1983).
Salameh heldur áfram:
„Síðan þá hafa margir þættir
bæst við jöfnuna. Nú hafa menn
meiri trú á kenningunni um olíu-
tindinn og um ójafnvægi í heims-
birgðastöðunni og heimseftirspurn-
inni. Þetta bil fer breikkandi eftir
því sem eftirspurnin eykst stöðugt.
Samkvæmt kenningunni um olíu-
tindinn hefur hefðbundin olíuvinnsla
þegar náð hámarki. Óhefðbundin
olíuvinnsla, svo sem úr tjörusandi í
Kanada og úr seigfljótandi hráolíu í
Venesúela (e. extra heavy oil) bæt-
ast við vinnsluna en mun ekki
breyta því að í heildina fer heims-
vinnslan á olíu með hefðbundnum
aðferðum minnkandi. Þess vegna
fer bilið á milli heimsvinnslunnar og
heimseftirspurnarinnar breikk-
andi.“
Taka ber tölum EIA
með miklum fyrirvara
Inntur nánar eftir spám
Orkuupplýsingastofnunarinnar um
stöðuga aukningu í birgðastöðunni
segir Salameh að taka beri tölum
stofnunarinnar með miklum fyr-
irvara.
„Orkuupplýsingastofnunin hjá Al-
þjóðaorkustofnuninni (IEA) er
fulltrúi neytandans. Bandaríkin eru
stærsti neytandinn og stundum hef-
urverið áætlað að þessar upplýs-
ingar hefðu neikvæð áhrif á olíu-
verðið. Þeir halda því alltaf fram að
framboðið sé meira en sem nemur
eftirspurninni. En hvernig réttlæt-
irðu þá hækkandi olíuverð?“
Spurður um nýlegan olíufund í
Brasilíu upp á sem svarar 30 millj-
örðum tunna segist Salameh fullur
efasemda um að það mat sé rétt og
bendir á að fyrir nokkrum árum hafi
verið fullyrt að Azadegan-olíulindin
á landamærum Írans og Íraks
myndi gefa um 25 milljarða tunna.
Rannsóknir hafi síðan leitt í ljós að
nær væri að tala um 3–5 milljarða
tunna vinnslu úr lindinni.
Þriðja olíukreppan
komin til að vera
Sérfræðingur telur að olíutunnan fari senn í 150 Bandaríkjadali
Ofmat? Salameh telur tölur EIA sem þetta graf byggir á vera mikið ofmat.
 




  









 
 ! "



   
      
Í HNOTSKURN
»OPEC-ríkin eru í stafrófsröðAlsír, Angóla, Ekvador, Indó-
nesía, Íran, Írak, Kúveit, Líbýa,
Nígería, Katar, Sádi-Arabía,
Sameinuðu arabísku furstadæm-
in og Venesúela.
»OPEC-samtökin voru stofnuðá Bagdad-ráðstefnunni sem
fram fór dagana 10.–14. septem-
ber 1960 og voru stofnríkin Íran,
Írak, Kúveit, Sádi-Arabía og
Venesúela.
»OPEC-ríkin ráða yfir 77% afáætluðum heimsbirgðum af
olíu (tölur frá 2006).
Mamdouh
G. Salameh
Mjódd, sími 557 5900
m
bl
1
00
10
73
Vordagar í fullum gangi
Hörfatnaður frá JENSEN og SHARE
Pils buxur og jakkar
Munið 15% afsláttinn af öllum vörum frá ESPRIT á vordögum
Verið velkomnar
Ársfundur Sameina›a lífeyrissjó›sins ver›ur haldinn
mi›vikudaginn 14. maí nk., kl. 16.00, á Hilton
Reykjavík Nordica, Su›urlandsbraut 2, Reykjavík.
Árssk‡rslu og dagskrá ársfundarins má nálgast á skrifstofu sjó›sins
og á www.lifeyrir.is
ÁRSFUNDUR 2008
Borgartún 30, 105 Reykjavík
S. 510 5000
mottaka@lifeyrir.is
lifeyrir.is
Auk kjörinna fulltrúa eiga allir sjó›félagar og rétthafar
séreignarsparna›ar rétt til setu á fundinum.
Reykjavík, 5. maí 2008.
Stjórn Sameina›a lífeyrissjó›sins
Dagskrá
1. Fundarsetning
2. Sk‡rsla stjórnar
Starfsendurhæfing:
Gu›jón Baldursson, trúna›arlæknir fjallar um starf trúna›arlæknis
og helstu endurhæfingarúrræ›i
Kynning á samkomulagi Sameina›a lífeyrissjó›sins og sjúkrasjó›a
3. Erindi Hannesar G. Sigur›ssonar, a›sto›arframkvæmdastjóra SA,
um n‡jan endurhæfingarsjó›, markmi› og næstu skref
Kaffihlé
4. Almenn ársfundarstörf
5. Önnur mál löglega upp borin
Hverfisgötu 6 101 Reykjavík
sími 562 2862
Opið virka daga frá kl. 10-18 laugardaga frá kl. 10-16
• Engjateigur 5
• Sími 581 2141
Ný buxnasending