Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1998, Side 35

Náttúrufræðingurinn - 1998, Side 35
ÁRNÝ E. SVEINBJÖRNSDÓTTIR OG STEFÁN ARNÓRSSON Uppruni JARÐHITAVATNS Á ISLANDI II. Niðurstöður kenniefnarannsókna Umfangsmiklar rannsóknir á samsœtum vetnis og súrefnis hafa farið fram á Raunvísindastofnun Háskólans síðastliðinn áratug. Þær benda til þess að grunn- vatnsstreymi hér á landi sé flóknara en svo að nota megi tvívetnisinnihald vatns eitt og sér til að rekja uppruna jarðhitavatns. Til að fá sem áreiðanlegastar niður- stöður er talið nauðsynlegt að samtúlka samsœtugögn (bœði súrefnis og vetnis) við mœlingar á öðrum kenniefnum. Sú túlkun, ásamt öðrum jarðfræðilegum gögnum, hefur verið notuð til að draga upp almennt líkan af lághita á Islandi. yrstu rannsóknir á kenniefnum voru gerðar hér á landi um 1960 og beindust að tvívetni. Bragi _________ Árnason vann brautryðjanda- starf á þessu sviði. Niðurstöðurnar birtust í doktorsritgerð hans, sem er frá árinu 1976, en auk þess hefur þeim verið lýst í fjölmörgum tímaritsgreinum. Niðurstöður Braga voru í aðalatriðum á þá leið að vatn af lághitasvæðunum væri upprunalega úrkoma Árný E. Sveinbjörnsdóttir (f. 1953) lauk B.S.- prófi í jarðfræði frá Háskóla íslands 1978 og doktorsprófi í jarðefnafræði frá University of East Anglia í Norwich á Englandi 1983. Hún starfaði við jarðhitarannsóknir hjá Orkustofnun á árunum 1984-1985 og hefur starfað hjá Raun- vísindastofnun Háskólans frá 1986, einkum við rannsóknir á samsætum súrefnis og vetnis í vatni og við aldursgreiningar með l4C-aðferð. Stefán Arnórsson (f. 1942) lauk B.S.-prófi í jarð- fræði frá Edinborgarháskóla 1966 og doktorsprófi í hagnýtri jarðefnafræði frá Imperial College í London 1969. Hann starfaði við jarðhitadeild Orkustofnunar á árunum 1969-1978 en síðan við Háskóla Islands, fyrst sem dósent og síðar sem prófessor. Stefán hefur unnið víða erlendis sem ráðgjafi á sviði jarðhita. sem fallið hefði á hálendi og runnið þaðan djúpt í berggrunni að jarðhitasvæðunum. Á láglendi með ströndum fram er jarðhita- vatn oft tiltölulega salt. Þessi svæði voru undir sjó í lok ísaldar enda berggrunnur þar víða þakinn sjávarseti frá þeim tíma. Guð- mundur Sigvaldason (1966) taldi að jarðhita- vatnið hefði skolað salti út úr sjávarset- lögunum og þannig orðið tiltölulega salt. Seinni athuganir benda til þess að saltið í þessu vatni stafi af því að það innihaldi dálítinn jarðsjó (Stefán Arnórsson og Auður Andrésdóttir 1995), sjó sem hripaði niður í berggrunninn á þeim tíma sem hin láglendu svæði voru undir sjó í lok ísaldar. í fyrri grein í Náttúrufræðingnum (Stefán Arnórsson og Árný E. Sveinbjörnsdóttir 1998) var fjallað um þau kenniefni sem notuð hafa verið við grunnvatnsathuganir og þær forsendur sem liggja þar til grundvallar. Þar er einnig að finna ýmsar grunnupplýsingar um samsætur vetnis og súrefnis, mæli- aðferðir og skilgreiningu á 8-gildi, en með því eru niðurstöður samsætumælinga gefnar upp. í þessari grein verður lýst stuttlega þeirn Náttúrufræðingurinn 68 (2), bls. 113-125, 1998. 113

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.