Náttúrufræðingurinn - 1944, Qupperneq 50

44
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
ingar að við verðum að bera sérstaka umliyggju fyrir heilbrigði
jurtanna. Við sníðum burtu mikið grómagn (gnægð) og yfir-
fljótanleik greina á trjám okkar. Ef við viljum fá óvenjulega
stór blóin, verðum við að fórna öðrum. Við náum lítt til róta
og rótarsprota jurtanna niður i moldinni og getum ekki sniðið
þær og lagað eins og brum og greinar. En augljóslega er þar
einnig um að ræða keppni milli bæði róta og rótarhluta inn-
byrðis — um matinn. - - Sérhver neðanjarðargrein af t. d. kar-
töflujurtinni eða gulstörinni krefst síns bluta af matnum, sem
blöðin tilreiða eða ræturnar sjúga úr jarðveginum. Venjan að
grafa öðru hvoru upp fjölærar rætur og skipta þeim áður en
þær eru gróðursetlar á ný, er harkaleg aðferð lil að fjölga þeim
og minnka samkeppnina. Því greinóttari sem jarðstönglarnir
eru, þeim mun nauðsynlegri er skiplingin, öðru hvoru. Hjá
gamla haustfifilsafbrigðinu Micbaelmas Daisy (Aster) er jarð-
stöngullinn bæði marggreinóttur og greinarnar verða langar
áður eu endar þeirra leila upp í loftjð og birtuna til að bera blöð
og blóm. Rælurnar myndazt einkum við enda jarðsprotanna þai’
sem þeir beygja upp úr moldinni. Þess vegna er keppnin milli
rótarkerfanna meiri en ella. Ný afbrigði af M. D.-haustfíflum
greinast mun minna neðanjarðar en hin gömlu. Rótarkerfin ná
yfir minna svið svo að samkeppnin verður mjög börð. Þarf þess-
vegna að skipla nýju tegundunum oftar en bimun gömlu og víð-
feðmu, ef þau eiga að balda fullum þrótti. Misheppnuð endur-
nýjun leiðir ofl lil veiklunar eða jafnvel dauða gamalla rótar-
klumpa, einkum samt miðhluta þeirra. Sömuleiðis þverra stein-
efnin og rakinn smámsaman undir rótarkerfunum og rotnandi
efni safnast þar saman. Venjulega eru aðeins hliðarsprotarnir
notaðir til endurgróðursetningar, enda er lífsþróttur þeirra mest-
ur að jafnaði. — Villigróðurinn verður að sjá um sig sjálfur og
berjast stöðugl fyrir tilverunni. En garður er friðaður reitur þar
sem við hlynnum að gróðrinum og verndum hann fyrir liörðustu
samkeppninni. Haldast flestar garðjurtir aðeins við vegna um-
hyggju okkar, en mundu ella verða að þoka fyrir villigróðrinum.
(Lauslega þýtt úr „The living Garden“).
Reykjavík, 12. desember 1943.