Náttúrufræðingurinn - 1949, Qupperneq 7

GERLARNIR í SJÓNUM
53
Miillers var nógu greinileg til þess, að Warming þekkti þessar líf-
verur aftur 90 árum seinna. Reyndust þetta vera gerlar, og gaf hann
þeim nafnið Monas Miilleri. Á 19. öldinni urðu nokkrir vísinda-
menn til þess að athuga lítið eitt gerlana í sjónum, einkum brenni-
steinsgerlana, enda eru þeir mjög algengir við strendur Norður-
Evrópu. Af þessum mönnurn má nefna auk Mullers og Warmings,
sem báðir voru danskir, Þjóðverjana Cohn, Engler, Eischer og
Brandt, Hollendinginn Beijerinck og Ameríkumanninn Russel.
Um aldamótin síðustu var þekking manna á gerlunum orðin all-
mikij, og aðferðirnar við rannsóknir á þeim höfðu fullkomnazt
mjög. Eru þær framfarir, sent kunnugt er, að langmestu leyti að
þakka þeim L. Pasteur og R. Koch. En sýklarnir voru aðalviðfangs-
efnið, baráttan við sjúkdómana var það, sem mestu máli skipti.
Nokkuð var þó alltaf unnið að gerlarannsóknum í sambandi við
framleiðslu matvæla, og hefur sú grein gerlafræðinnar tekið mikl-
um framförum það sem af er Jressari öld. Mikið hefur líka verið
unnið að rannsóknum á jarðvegsgerlum síðustu áratugina, en gerl-
arnir í sjónum hafa ennþá mætt afganginum. Hinir helztu, sem
rannsakað hafa gerla í sjó nú á seinni árum, eru: Bedford (1933),
Berkeíey (1919), Drew (1910/1912), Gazert (1912), Gee (1929/1932),
Gran (1903), Hesse (1914), Levin (1899), Lipman (1926), Lloycl
(1930), Schmidt-Nielson (1901) og ZoBell (1933/1936). Hel'ur aðal-
lega verið rannsökuð útbreiðsla gerlanna í sjónum, gerlarnir í botn-
leðjunni og starfsemi kölnunarefnis- og brennisteinsgerlanna.
Útbreiðsla gerlanna i sjónum. 361,16 milljónir km2 af yfirborði
jarðarinnar eru sjór, en 148,94 milljónir km2 þurrlendi. Hlutfallið
’á miíli láðs og lagar því sem næst 1:2,42. Meðaldýpi sjávarins er
talið vera 3.800 m og sjórinn allur að rúmmáli 1.372,2 milljónir
km3 eða 1 /790 af rúmmáli jarðarinnar. Það gefur að skilja, að í
þessu víðáttumikla rúmi eru lífsskilyrðin talsvert ólík, einkum þó
að hitastigi og þrýstingi. Það er því engin furða, þó að gerlafjöldinn
í sjónum sé misjafnlega mikill eftir þyí, hvar á hnettinnm eða
hversu dýpið er rnikið.
Gerlafjöldinn er yjirleitt -meiri í sjónum við strendurnar en úti í
háfi, og eru helztu orsakirnar framburðurinn úr ánum, afrennsli frá
borgum og verksmiðjum og rotnandi leifar í jörngróðursins. B.
Fischer (1894) fann í Kielarfirðinum 100—5000 gerla í l cm8, í
Austur-Grænlandsstraumnum aðeins 2, í Vestur-Grænlandsstraumn-