Náttúrufræðingurinn - 1949, Blaðsíða 15

GERLARNIR í SJÓNUM
61
þó þarmainnihaldi þorskanna var einnig mjög mikill gerlagróður.
Veturinn 1947—’48 gei-ði ég sams konar rannsóknir á síld,-veiddri
í Hvalfirði. Gerlafjöldinn á roðinu var 4.400 til 115.000 á 1 cm2. (7
sýnishorn), en í þarmainnihaldinu var nær enginn gerlagróður. í 10
sýnishornum af sjó, sem tekin voru í Hvalfirði 10. júní 1948, var
gerlafjöldinn 6—660 í 1 cm3. Gerlafjöldinn var víðast meiri við yfir-
borðið en í 5 m dýpi.
Öflun og meðhöndlun sýnishorna. Það er allmikill vandi að taka
sýnishorn af sjó til gerlarannsókna, einkum þegar þarf að taka þau
á miklu dýpi. Hafa verið útbúin ýmis tæki til þeirra hluta, en þau
hafa gefizt misjafnlega vel. ZoBell notaði tæki það, sem sýnt er hér
á meðfylgjandi niyndum.
1. myndin sýnir tækið í lieild, 4. myndin í þverskurði um klemm-
una L. F látúnsplata, B glasið undir sýnisliornið, L klemma úr lát-
úni, K armur klemmunnar, N ró, P gormur, W plata, senr þrýst er á
til þess að losa glas'ð. R gúmmítappi, ZAETDS glerrör, sem liggur í
gegnum rauf na O, H gat fyrir taugina C, V lykkja til þess að halda
tauginni, M lóð, sem látið er renna niður eftir tauginni, þegar tækið
er komið á tilætlað dýpi. Lóðið lendir á glerrörinu v:ð S, svo að það
brotnar við T. — 2. og 3. mynd sýna, hvernig glerrörið er búið til.
Er það fyrst beygt um 90° við A, síðan um 180° við G, hitað áfram
við G og armarnir dregn'r hvor frá öðrum, svo að rörið rnjókki við
T. Rörinu er síðan stungið í gegnum gúmmítappann og hann settur
í glasið. Þetta allt er síðan dauðhreinsað í gufu við 120°C í 20 mín-
útur. Eftir dauðhreinsunina er glerrör.nu lokað með því að bræða
það saman við S. Er það gert meðan glasið er heitt, svo að undir-
þrýstingur verður í því. Sýgst því sjórinn inn í glasið, þegar gler-
rör.ð er lnotið við T.
Tæki þetta er að því leyti hentugt, að sýnishornin eru tekin í
sömu glösin og þau eru flutt og geymd í. Eru glösin, sem nota skal,
ásamt tilheyrandi glerrörum og töppum dauðhre’nsuð, áður en lagt
er af stað, og síðan fest á tækið, eitt og eitt í einu, um leið og sýnis-
hornin erii tekin.
Sýnishornin verður að rannsaka mjög fljótt, eftir að þau eru
tekin, og þurfi að geyma þau lengur en um 1 klst., þá verður að
geyma þau við 0—4°C. Við sérstakar athuganir, sem ZoBell hefur
gert á þessum hlutum, kom í ljós, að í sjósýnishorni, sem geymt var
við 20°C, hafði eftir 12 klst. gerlaljöldinn minnkað um 50%. Þar