Náttúrufræðingurinn - 1949, Síða 21

PAPPÍR
67
bar þó mest á pappírsframleiðslunni á Ítalíu, einkum Norður-Ítalíu.
Við lok miðaldanna voru þar yfir 300 pappírskvamir, svo að fram-
leiðslan hefur ekki verið óverufeg. Þar voru gerðar tvær merkilegar
uppgötvanir, er bættu mjög pappírinn. Arið 1271 er þar farið að
nota beinalím til að líma pappírinn í stað klístursins, er Kínverjar
notuðu fyrstir manna, en árið 1285 er farið að setja hið svonefnda
vatnsmerki í pappírinn. Það er sett í vandaðri pappírstegundir enn
í dag. Ber mest á því, ef pappírnum er lialdið mót birtu og horft er í
gegnum liann. Hinn ítalski pappír bar af öðrum pappírstegundum
allt fram á 16. öld, en upp frá því var þýzkur og franskur pappír
lengi vel hinn bezti, sem völ var á.
Á Englandi var fyrsta pappírsverksmiðjan sett á stofn 1490, í Svi-
þjóð 1520 og í Danmörku 1540, jn e. um svipað leyti og komið er á
fót fyrstu prentsmiðjunni hér á landi: En byrjað hafði verið að
prenta bækur hér í álfu árið 1455. Nokkru áður en prentun bóka
hófst hér á landi var pappír farinn að berast hingað. Hann var
notaður í stað skinnanna. Lengi vel var Jró lítið um pappír. Er þess
t. d. getið í annálum, að eftir manntalið 1703 hafi pappír verið
orðinn dýr víða í sveitum, og voru Jró ekki notuð nema 31/^ kg af
pappír í allt manntalið. Síðan þetta var og fram á vora daga hefur
pappírsframleiðslan og pappírsnotkunin verið í stöðugum vexti. Og.
enn sést ekki örla á breytingu þeirrar Jrróunar. Voru t. d. framleidd
tæp 5 millj. tonn af pappír árið 1935 í Bandaríkjunum, 2,7 millj.
tonn í Kanada, 2,2 millj. tonn í Þýzkalandi og 1,9 millj. tonn á
Englandi. l’appír ]>essi er að vísu notaður til margs annars en Jress,
sem upphaflega var við hann gert, en Jró er enn langmestur hluti
hans notaður til prentunar, og rná sjá Jaað m. a. á því, að víðast hvar
er um helmingur alls pappírs, sem framleiddur er, dagblaðapappír.
En það gefur mönnum jafnframt ljósa hugmynd um það, hvílíka
feikna útbreiðslu dagblöðin liafa, og vald þeirra yfir mönnum mun
vera að nokkru leyti í samræmi við Jiað.
V. Þróun pappírsframleiðslunnar veldur hráefnaskorti.
Eigi myndi vera unnt að framleiða þetta feiknamagn af pappír með
aðferðum þeim, sent lengst af voru notaðar, enda fór framleiðslu-
magnið þá fyrst að aukast hröðum skrefum, er nokkur bót var ráðin
á framleiðsluaðferðinni og vélin tekin við af mannshöndunum. Það