Náttúrufræðingurinn - 1955, Síða 48

40
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
I Tröllatjörn við Geithellnaárbrú sjást kynlegir ljósir og dökkir blettir í vatninu.
Stórar flækjur af síkjamara orsaka dökku blettina, en þráðnykra og síkjabrúða
hina Ijósu.
Fjalldrapi og lyng er í afturför á Geithellnadal, að sögn Þorfinns Jóhann-
essonar bónda. Telur hann fé ganga mun harðara að lyngi og kvistlendi síðan far-
ið var að gefa ]>vi sildarmjöl með vetrarbeitinni. Land er viða grátt af grámosa á
Geithellnadal og sunnan ár í Hofsdal, likt og í Berufirði. Virðist grámosinn
einkum verða rikjandi á snjóléttum stöðum.
Jurtir berast stundum á ólíklega staði. Inni á Hamarsdal vex t. d. dálitill mjað-
urtarbrúskur á einum stað, en hvergi sést mjaðurt annars staðar á þessum slóð-
um. Klettar voru viða snjóhvítir af blómskúfum klettafrúarinnar. (Einkennilegu,
röndóttu tígulærnar sátu viða í vef sínum í hömrunum).
Á Hofsdal í ÁlfíafirÖi mun vera mestur skógur á Austfjörðum. Næst bænum
sjást aðeins einstaka smáhríslur é stangli, en þegar fjær dregur bæ og beitarhús-
um taka við bjarkarrunnar hér og hvar og loks samfelldur skógur í norðurhliðum
dalsins, langt upp eftir og niður að á. Skógurinn er viðast blómlegur, 4—6 m hár
og smáhríslur viða í uppvexti. Hrikaleg, djúp lækjagil eru mörg í hliðunum og
urðarhunga niður undan hverju gili, svo að geilar ei-u i skóginn. Bóndi kvað skóg-
inn rífa ullina af fénu og erfitt að smala í honum. En haglendi er þar golt. Ég
gekk um skóginn i stormi og rigningu. Hélt féð sig þá mjög í honum, enda er
þar bæði skjólsamt og grösugt. Eflaust mundi landið blása mikið upp, ef skógur-
inn væri eyddur. Þannig hefur farið sunnan árinnar. Undirgróður er mikill i
skóginum, bæði gras og fagrar blómjurtir, t. d. blágresi, sjöstjarna, brönugras o. fl.
/ Jórvík í BreiSdal höfðu menn í nokkur ár tekið eftir einkennilegum hrislum
innan um birki og lyng á tveimur stöðum. 1 fyrra sannaðist, að þetta var ösp og
er Jórvik fjórði fundarstaður hennar á Islandi. I sumar skoðaði Nanna Guðmunds-
dóttir kennari öspina og segir svo frá í bréfi: „öspin i Jórvík er í brekku við gil
skammt frá bænum og þar taldi fólkið 60 smáplöntur, upp undir 30 cm hæð.
Þarna var stærri hrisla fyrir fáum árum, liklega tveggja metra há, en ekki óx
hún bein. Mér sýndust plöntumar mundu vera miklu fleiri. Auk þess vex öspin
annars staðar í Jórvíkurlandi, en þar kom ég ekki. Heyrt hef ég, að sumar plönt-
urnar ]>ar muni vera alt að metri að hæð.“ Líklega leynist öspin viðar í skóg-
lendum Austurlands, og e. t. v. viðar um landið. Hún gægist upp hér og hvar á sið-
ari árum, sennilega vegna hlýnandi veðurfars og minnkandi beitar. Hafið gát á
henni að vori. Espilauf skelfur og skrjáfar við minnsta vindblæ.
Óvcnjuleg blómgun trjáa og jurtu.
Heggir blómguðust óvenjulega mikið s.l. sumar. 1 Hafnarfirði blómgaðist fyrsti
heggurinn 15. maí, og i Reykjavik stóðu heggir, hvitir af blómum við tjörnina og
viðar 4. júní. 29. júní voru gullregn alblómguð. — Um mánaðamótin nóv.—des.
sprungu út túnfíflar og dvergfíflar og arfi tók að vaxa. 3. janúar 1955 sáust fáeinir
dvergfiflar og túnfiflar með blómhnöppum.