Samvinnan - 01.05.1955, Blaðsíða 18

Húsmóðir í heimskautslandi
Ung kona segir frá vetrardvöl á Svatbarða
Það er aðfangadagskvöld, langt
norður í íshafi, langt fyrir norðan
heimskautsbaug. í lágreistum, snævi
þöktum kofa, kveikja tveir menn og
ein kona hátíðlega á kertum og
litlu jólatré, sem gert er úr rekavið.
Bæði var það til að viðhalda þessum
skemmtilega sið og líka einskonar
ögrun við náttúruöflin. Konan í
þessum einmanalega kofa, Christiane
Ritter, hafði mánuði áður snú-
ið þangað til bónda síns, þrátt fyrir
mótbárur vina og frænda. Eiginmað-
ur hennar hafðist við í veiðikofa á
norðurströnd Svalbarða ásamt veiði-
félaga sínum. Nú fyrst þekkti hún
þessa stirðnuðu veröld og háska heim-
skautsvetrarins, — órofið myrkur frá
miðjum október og næstum því fram
í marz. Glórulausir blindbyljir, kuldi
og hungur. í þessu fjöllótta landi,
þar sem ísinn ber við himinn, hafði
hún líka fundið heiðríkju hugans og
friðsæla fegurð, sem umbreytir mann-
inum.
í þessari frásögn liefur Christiane
Ritter dregið upp ógleymanlega mynd
af lífinu á einum af dulmögnuðustu
svæðum jarðarinnar.
*
Þegar ég ákvað að dvelja vetrar-
langt hjá eiginmanni mínum norður
í íshafi, taldi fjölskylda mín, vinir og
jafnvel ókunnugir það heimskulega
fjarstæðu. „Þú munt frjósa í hel og
verða skurfum þakin og veik“, hljóm-
aði allsstaðar, og fyrir kom, að mér
flaug í hug, að ef til vill hefðu þessar
raddir rétt fyrir sér.
Maðurinn minn hafði lengi alið
þann draum að dveljast í veiðikofa
norður í íshafi. Bæði vorum við þó
alin upp í Mið-Evrópu. Draumurinn
varð að veruleika, þegar hann tók þátt
í vísindaleiðangri þar norður í höfin.
Hann varð þar eftir og gaf sig að
veiðum. Hann skrifaði mér og sagði
mér að yfirgefa heimili mitt og ætt-
ingja og koma til sín norður í íshafið.
Mér stóð Norðurheimskautið þá
fyrir hugskotssjónum sem helfrosin,
lífvana eyðimörk. Hann sendi mér
dagbækur sínar og smám saman tók
frásögn hans að vekja aðrar tilfinn-
ingar hjá mér. Hann sagði mér frá
dýralífinu og töfrum óbyggðanna.
Hann sagði mér frá hinum einkenni-
legu litbrigðum landlagsins og ann-
arlegu mati á sjálfum sér í hrikaleik
hinna fjarlægu heimskautslanda. En
hvergi minntist hann á kulda, storma
eða harðræði. Ég hugsaði um þetta
fram og aftur og brátt varð veiðikof-
inn hugþekkur í augum mínum. Sem
húsmóðir mundi ég auðvitað ekki
þurfa að fara í hættulegar veiðiferðir.
Ég gat sitið við eldinn í kofanum og
stoppað í sokka, prjónað, málað, les-
ið og sofið eins og hugurinn girntist.
í öryggi og lilýju gat ég athugað hina
dulmögnuðu fegurð heimskautsnæt-
urinnar. Ég ákvað að fara.
Það var heitan júlídag, sem ég
kvaddi fjölskyldu mína. í skíðafötum
og járnuðum klossum steig ég um
borð í skip, sem átti að fara frá Nor-
egi til Svalbarða. Skipið hélt leiðar
sinnar norður með ströndum Noregs,
og ég tók eftir því, að allt var bjartara
en þó kaldara og einmanalegra eftir
því sem norðar dró. Berir fjallatindar,
klettum girtir, slúttu niður í sjó.
Svona hefur líklega landslagið verið á
síðustu dögum Nóaflóðsins, hugsaði
ég með mér.
Skipið breytti nú um stefnu og
klauf sjóinn milli Noregs og Bear Is-
land. Smám saman varð loftið hrá-
slagalegt og kalt. Við fórum nú fram
hjá suðurodda Svalbarða, hinu ein-
manalega eylandi í íshafinu. Móti
austri, undir lágum mistursskýjum,
kom í ljós röð af bláum fjöllum.
Hvítir skriðjöklar sigu með heljar-
þunga niður gil og skörð.
„Þarna yfir frá er Longyear City,
norsk kolanáma", sagði einhver, „það
er yzti útvörður menningarinnar“.
Skipið hélt áfram í norður og inn í
grátt mistrið. Að lokum komum við
að Kóngsflóa. Þar er gömul, yfirgefin
kolanáma og þar beið bóndi minn
eftir mér. Mér var róið til lands gegn
um mistrið, og brátt sá ég hann, háan
og grannan, á bryggjunni. Hann var
brúnn af sólinni og var í bættum
jakka og stígvélum, sem voru hvítn-
uð af sjávarseltu. Hann ljómaði af
rósemi, þegar við fögnuðum hvort
öðru, og það hafði mest áhrif á mig.
Hann virtist mjög breyttur.
Hermann sagði strax, að við hefð-
18