Andvari - 01.01.1972, Page 52

50
JÓN GÍSLASON
ANDVARI
feður hið mesta kapp á að velja sonum sínum sem beztan kennara. Farið var
til kunningja og vina til að þiggja hjá þeim góð ráð. „Allir létu sér hugleikið,"
segir Platón, „að tryggja sér íþróttakennara, sem væri fær um að gera líkama
sonarins nytsamlegan þjón fyrir hug hans, er sízt brygðist, þegar mest á lægi,
og yrði aldrei þess valdandi, að hann neyddist til að skjóta sér undan skyldum
sínum í stríði.“ (Protag. 313 A).
AS sjálfsögðu gilti þetta fyrst og fremst um Aþenu. I smábæjum og þorpum gat
ekki verið rnargra kosta völ í þessum efnurn.
Þegar piltar komu í íþróttaskólann, palaistra, byrjuðu þeir á að færa sig úr
öllum fötum í búningsherberginu, því að íþróttir iðkuðu rnenn allsnaktir. Þegar
komið \’ar inn á íþróttasvæðið, var sandur undir fótum. Oft varð að losa sandinn,
áður en æfingar hófust. Var það gert með hökum, sem annars héngu á veggjum.
Þar héngu einnig úttroðnir leðursekkir eða skjóður, sem notaðir voru við hnefa-
leikaæfingar, og auk þess blýlóð, sem notuð voru, þegar verið var að æfa stök'k
og fleiri íþróttir. Á veggjum héngu einnig áhöld til að fjarlægja með óhreinindi
og svitastorku af líkamanum, e. k. sköfur. Þar voru einnig skjóður, sem í voru
geyrnd bönd, sem vafin voru um hendurnar í hnefaleikum, og löks var einnig
komið fyrir á veggjunum spjótum, sem notuð voru við æfingar. Fullorðnir höfðu
ékki aðgang að íþróttasvæðunum, meðan kennsla fór þar fram. Þó er svo að
sjá, sem fullorðnir hafi getað horft á úr búningsherberginu, enda verður ekki
betur séð en að Sókrates hafi oft gefið sig á tal við unglingana einmitt þar.
Eins og víða má sjá á skrautkersmyndum, var embættistákn íþróttakennarans
langur stafur, sem klofinn var í annan endann. Ef til vill hefur þessi stafur eða
kvísl átt rætur að rekja til trjágreinarinnar, sem dómarar í kappleikum höfðu í
hendi. Á hverjum íþróttavelli voru oft nokkrir aðstoðarkennarar. Drengir, sem
sköruðu fram úr, voru líka oft látnir kenna félögum sínum, sem dregizt höfðu
aftur úr. Eru þessir ungu aðstoðarkennarar auðkenndir með kvíslum á skraut-
kersmyndum. Flautuleikarar voru líka ómissandi menn í starfsliði íþróttaskóla,
því að flestar fóru æfingarnar fram við flautuundirleik, svo að hreyfingarnar yrðu
háttbundnar. Þegar flautuspilarinn lék á hljóðfæri sitt, var hann með e. k. múl,
leðuról, sem spennt var um kinnar honum aftur fyrir hnakka.
Yngstu drengirnir háfa auðvitað ekki verið látnir byrja strax á erfiðustu
æfingunum. Af einum stað hjá Aristofanesi má ráða, að byrjaÖ hafi verið á því
að kenna þeirn, hvernig ætti að setjast og standa upp á þokkafullan hátt. Á
skrautkersmyndum má einnig sjá, þegar verið er að kenna drengjum, hvernig
þeir eigi að standa teinréttir.
Eigi má því heldur gleyma, hve dans var mikilvægur þáttur í uppeldi Grikkja.
En það var að vísu dans, sem var allt annars eðlis en það, sem lcallast því nafni