Fálkinn - 04.04.1966, Blaðsíða 30

StSari hluti frásagnar Guðna Pálssonar sklpsfjóra
sem Sveinn Sæmundsson skráði fyrir FÁLKANN
Við vorum á útleið þegar Reykjaborgin var
skotin niður og á heimleið þegar Pétursey
hvarf. Ognir og dauði var allt um kring en
Ég hugsaði aldrei um hættuna
Það hafði orðið hlé á sam-
talinu og síminn tafði okkur
um stund, og mér varð hugsað
til áranna, sem Guðni hafði
talað um síðast, nefnilega fyrir-
stríðsáranna, þegar kreppan
var raunverulega búin, en
samt var atvinnuleysi og hart
í ári. Það var í þann mund,
er Guðni flutti að nýju til
Reykjavíkur eftir nokkurra ára
skipstjórn á togaranum Brimi
frá Neskaupstað.
★ í ANNARRI
HEIMSSTYRJÖLD
Árið 1939 fór ég á mótor-
bát frá Akranesi. Sá bátur
hét Sjöfn og var eign Magnús-
ar Guðmundssonar útgerðar-
manns á Hólavöllum. Við vor-
um á trolli allt sumarið. Svo
byrjaði stríðið um haustið, og
þá fór ég að sigla. Fór fyrst
nokkra túra til Englands með
togarann Þorfinn. karlsefni.
kölluðum hann samt aldrei
annaiS en Þorfinn, annað stóð
ekki á skipinu. Fyrstu þrír túr-
arnir voru farnir til Hull og
Grimsby, en þá voru Þjóðverj-
arnir búnir að herða svo að
siglingaleiðum i Norðursjónum,
að eftir það var farið til Fleet-
wood.
Vorið 1940, rétt eftir að Bret-
ar hernámu ísland, réðst ég
sem túlkur og lóðs á togara,
sem hafði verið breytt í her-
skip og voru notaðir til þess að
leita uppi kafbáta. Þeir voru
vopnaðir fallbyssum, loftvarna-
byssum og djúpsprengjum. Ég
hafði sterlingspund á dag í
kaup. Um haustið vildi ég fá
kauphækkun, en því var synj-
að. Ég sagði Admiral West, að
ef brezka heimsveldið ætlaði
að vinna stríðið á því að snuða
íslendinga um kaup, þá gætu
þeir átt sig. Þessu næst fór ég
eina ferð með línuveiðarann
Þormóð frá Akranesi. Það var
áður en honum var breytt. Það
var í honum gufuvél, og engin
rafmagnsljós voru um borð,
heldur olíuluktir. Það var á
heimleið úr þessari söluferð,
sem við björguðum hluta af
skipshöfn. Við vorum komnir
rúmlega 90 mílur norður af
St. Kilda. Þetta var að morgni
og slæmt veður. Ég sá ein-
hverja þúst framundan til
stjórnborða og bjóst kannski
við, að þetta væri kafbátur. Ég
kíkti svo aftur og sá að þetta
var segl. Við snerum strax til
þeirra. Þeir voru þrettán
saman. Skipstjórinn af skipinu
var í þessum bát. Þegar við
fórum að tala við þá, sagði
skipstjórinn, að hann vissi ekki
hvort hann væri betur settur
um borð hjá okkur, heldur en
í sínum eigin bát. „Skipið þitt
er svo ljótt,“ sagði hann. Víst
var Þormóður engin lysti-
snekkja, en um borð komu þeir
allir, og þá vorum við tuttugu
og fjórir á, þvi ellefu vorum
við fyrir.
Við renndum að bátnum og
festum hann við skipið, og það
gekk vel að ná mönnunum
þrátt fyrir ylgjuna. Þeir voru
flestir illa haldnir, nokkrir ber-
fættir og illa klæddir. Skipið
þeirra var nýtt 10 þús. lesta
skip, sem var í sinni fyrstu
ferð. Það hét Pacific Ranger
og var gert útfrá London. Skip-
ið var á leið frá Kanada með
niðursoðna mjólk og lax. Hafði
verið í skipalest yfir hafið, og
var nýskilið við hana er kaf-
bátar réðust á það, 170 mílur
norðvestur af írlandi. Þetta var
12. október 1940. Skipverjar
komust allir í þrjá lífbáta. Það
var svo mánudagsmorguninn
21. október, sem við fundum
bátinn. Þeir voru þá búnir að
vera á níunda sólarhring að
velkjast í honum. Skipstjórinn
sagði, að kafbátarnir hefðu ver-
ið eins og hvalatorfa. Við sigld-
um svo áfram til íslands og
skiluðum þeim á land hér í
Reykjavík. Þeir fóru frá borði
án þess að þakka fyrir sig.
Mér líkaði samt vel við
skipstjórann, og hann ætlaði
að skrifa, þegar hann kæmi
út. Bréfið kom aldrei, og 10
árum síðar frétti ég, að hann
hefði farizt í járnbrautarslysi
í Englandi. Gísli Jónsson
frændi minn, og Ólafur B.
Björnsson á Akranesi áttu
Þormóð. Ég var búinn að leggja
drög að því að fá skipið og
bjóst við, að svo myndi verða.
Annar maður, Gísli Guðmunds-
son, var samt ráðinn. Hann
fórst með skipinu hérna út af
Skaganum í febrúar 1943. Þá
var ég á heimleið frá Bretlandi
á öðru skipi. Við sigldum norð-
ur írska kanalinn í blanka
logni og haugasjó. Við heyrð-
um öll radíóviðskiptin varðandi
Þormóð í loftskeytastöðinni.
Eftir þennan eina túr með Þor-
móði, fór ég stýrimaður á Sæ-
hrímni frá Þingeyri. Síðan tvo
túra með norskan bát, sem hét
Sandoy. Fékk undanþágu hjá
norska konsúlnum til skip-
stjórnar, og það gekk vegna
þess hve ég hafði gott próf.
Þessu næst fór ég fimm ferð-
ir með vélskipið Þórð Sveins-
son, 117 lesta skip, sem Óskar
Halldórsson átti. Því næst einn
túr með togarann Sindra frá
Akranesi og tvær ferðir með
Dóru frá Hafnarfirði. Sjö ferð-
ir fór ég til Englands á Hrím-
faxa en síðustu tuttugu ferð-
irnar á Sæfinni frá Norðfirði.
Það skip var hundrað og ein
lest, en við fluttum venjulega
116 lestir af fiski í ferð. Það
var ekki alltaf mikið borð fyrir
báru.
Það var að áliðinni vertíð
1943, að við á Sæfinni vorum
á leið til Vestmannaeyja frá
Englandi. Við nálguðumst Dyr-
hólaey í góðu veðri. Ég veitti
því allt í einu eftirtekt, að
dúfa kom fljúgandi og settist
á masturstoppinn. Mér þótti
þetta skrýtið, og einkennilegt
að sjá dúfu úti á hafi. Það hafði
ég aldrei séð áður. Hún flaug
um skipið, fram á hvalbak og
aftur á mastrið. Við komum
svo til Vestmanhaeyja á til-
settum tíma og lögðumst að
hryggju. Þarna var mikill
fjöldi báta, eins og jafnan á
vertíðinni. Þeir tóku fljótlega
eftir því, Eyjamennirnir, að
það var dúfa að fljúga yfir
höfninni og settist alltaf á Sæ-
finn, en aldrei neinn annan bát.
Eftir tvo daga voru þeir farnir
að tala um að skjóta hana, því
dúfur eru engir aufúsugestir í
Vestmannaeyjum, þar sem svo
til allt drykkjarvatn er fengið
af húsaþökum, enda engar dúf-
30
FALKINN