Iðunn : nýr flokkur - 01.01.1934, Blaðsíða 75
IÐUNN
Guðmundur Gíslason Hagalín.
69'
paman hefir menningin unnið að því að auka andstæð-
urnar og fjölbreytnina [c: í skapi manna], skapa nýjar
kendir, án þess að þroska jafn-óðum viljann, þróttinn
og dómgreindina. Nýjar hugmyndir um rétt og rangt
hafa verið sóttar til fjarskyldra þjóðflokka, sem eiga
við alt önnur skilyrði að búa en við, minna stríð fyrir
lífinu, fyrir daglega brauðinu, — og lifa þess vegna
öðru hugsanalífi en þær þjóðir, sem eldur og ís höfuð-
sitja. Og aldrei getur það aukið heilbrigði, að rnenn
séu látnir neyta þess, sem menn hafa ekki mejt. Við er-
um líka allir orðnir sjúkir, meira og minna.“
III.
Ein af merkilegustu greinunum, sem Hagalín skrifaði
í „Austurland", var um Hanisun. Var þetta að nokkru
leyti varnargrein, því Halldór frá Laxnesi hafði ráðist
á Hamsun og lífsskoðun hans í grein, er hann skrifaði
um Konerne ved Vandposten, Mbl. 15. sept. 1921. En
grein Hagalíns var eigi aðeins greinargerð um skoðun
hans á Hamsun, sem „er í taínum augum langt fram yf-
ir það stærsti og sjálfstæðasti og merkasti andi Norð-
urlanda nú á tímum", lieldur einnig merkilegur vitnis-
burður um skoðanir hans sjálfs.
Hagalín sér í Hamsun náttúrubarnið, frummanninn,.
bóndaun, sem brotist hefir ranga boðleið inn á lönd
menningarinnar og sáð þar nýju, lífsfrjóu sæði, er áður
voru óberjur. Samt sem áður hefir hann aldrei kunnað
við sig til fulls í þessu landi menningarinnar, þrátt fyrir
aðdráttarafl jiess, og saga hans hefir verið sagan um
átök bóndans og menningarmannsins í honum. Sú saga
sýnir f'ótta hans í skaut skóga og óspiltrar náttúru
bæði ytra og innra (í ástalífið) og endar að lokum í