Prestafélagsritið - 01.01.1930, Blaðsíða 97
88
Jón Helgason:
PresiafélagsrítiD.
páfans var þar endurreist að miklu leyti í sömu mynd og
fyrir 1797. Píus VII. páfi setti sér yfir höfuð það takmark að
koma öllu innan ríkis síns í samt lag aftur, með því að nema
úr lögum allar breytingar á öllum sviðum, sem hann hafði
orðið að sætta sig við af því að við ofurefli var að etja.
Fjöldi klaustra, sem lokað hafði verið, voru nú opnuð aftur,
ÖII meiri háttar ríkisembætti fengin klerkdóminum í hendur
og ýmsar ráðstafanir gerðar, sem allar miðuðu að því að bæla
niður upplýsingarstefnuna í sérhverri mynd. Hið endurreista
páfaríki varð nú einskonar miðstöð afturkastsins á öllum svið-
um og heimilisfang allskonar þröngsýni og fjandskapar gegn
hvers konar menningu. Þessi varð og hin drotnandi stefna
eftirmanna Píusar VII., þeirra Leó XII. (+ 1829), Píusar VIII.
(+ 1830) og Georgs XVI. (+ 1846), sem annars voru litlir
atkvæðamenn. Skráin yfir forboðin rit komst nú aftur í gildi,
Jjl leynifélöq (t. d. frímúrarar), sem andvíg þóttu katólsku
kirkiunni. voru fvrirboðin og jafnvel biblíufélögin fyrirdæmd
sem »drepsótt«.
Eftir að Píus VII. 1814 var aftur kominn heim í ríki sitt
lét hann það vera eitt sitt fyrsta verk að endurreisa krist-
munkafélagið (7. ág. 1814). Létu menn sér víðsvegar um álf-
una fátt um þá ráðstöfun finnast, enda hafði félagsins lítt
verið saknað þessa fjóra áratugi, sem það hafði legið niðri.
Félagið hafði reyndar verið með nokkuru lífsmarki, einkum
austan og norðan til í álfunni (einkum á Póllandi og Rúss-
landi vestanverðu), en forðast að láta á sér bera. En eftir að
páfi hafði vakið það til lífs aftur, náði það fljótt mikilli út-
breiðslu um allan hinn katólska heim og er að eflast alla 19.
öldina, sem bezt má sjá af því, að árið 1816 voru kristmunkar
aðeins 674 að tölu, en um 1900 eru þeir orðnir nálægt 15
þúsund. Þeir hafa þá líka notið sérstakrar hylli allra 19. aldar
páfanna. Af katólskum þjóðhöfðingjum álfunnar tók einkum
Ferdinand VII. Spánarkonungur kristmunkum tveim höndum.
Hann veitti þeim aftur öll þau réttindi og afhenti þeim allar
þær jarðeignir, sem þeir höfðu áður átt þar í landi. Aftur
voru Portúgalsmenn ósveigjanlegir; vildu þeir láta alt sitja við