Sjómannadagsblaðið - 01.06.1989, Page 39

SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
37
uð og er þar einnig nokkuð um sjáv-
arútveg. Charcot dó hetjudauða á
skipi sínu í brimrótinu við Islands-
strendur eftir langa æfi í þjónustu vís-
inda sinna.
Um miðja nítjándu öld fóru Frakk-
ar að gera ýmsar tilraunir til þess að
fá varanlega fótfestu hér á landi fyrir
útgerð sína, en þeir höfðu siglt hing-
að árum og öldum saman. A árunum
um og eftir 1850 var talsverð ólga í
Islendingum út af þessum málum.
Frakkar lögðu þá áherslu á það að fá
jarðnæði í Dýrafirði til fiskverkunar
og útgerðar. Danskt blað, Fædre-
landet, hafði þá einnig orð á því, að
þeir væru að seilast eftir því að fá her-
skipahöfn í Dýrafirði. Blaðið Norðri
taldi þetta að vísu hlægilega grein, en
ýmsum íslendingum stóð þó ótti af
ásælni Frakka. Sumir töldu að för
Napóleons prins hefði helst verið far-
in til þess að koma Frökkum í mjúk-
inn á íslandi vegna þessara mála.
Höfuðstöðvar Frakka hér urðu á
Austfjörðum, helst á Fáskrúðsfirði,
og áttu þeir þar mannvirki, sjúkrahús
o. fl. Þeir settust einnig að á Dýrafirði
og komu víðar, t.d. talsvert til
Reykjavíkur. Þegar fisksæld var í
Faxaflóa, eltu þeir fiskinn inn á
grunnmið. í bænum eru ýmsar menj-
ar Frakka; frönsku húsin, franski
spítalinn, Frakkastígur. Þeir höfðu
mikil mök við landsmenn, versluðu
einkum allmikið við þá og voru
stundum nokkuð frekfara.
Vestanlands og einkum austan
mynduðust einkennileg blendings-
mál, „Haukadalsfranska“ og „Fá-
skrúðsfjarðarfranska“, sem útlend-
ingar og landsmenn gátu gert sig
skiljanlega á í einföldum daglegum
viðskiptum. Jafnvel inn í daglegt tal
íslendinga eystra smeygðu sér ein-
staka frönsk áhrif. Þangað voru sigl-
ingar mestar. Jón Ólafsson segir í
kvæði, að þegar hann var í hjásetunni
leit hann út á sjó og . . .
eygði svo í einum svip
fjörutíu franskar duggur
fimmtán róðrarskip.
Franski flotinn var nokkuð jafn
þessi ár, nema ófriðarárin kringum
1870, þá fækkaði íslandsskipunum.
Var sagt, að sum útgerðarfélögin
hefðu þá sligast eða misst skip sín í
stríðinu. Eftir stríðið fjölgaði skipun-
um fljótlega aftur. 1881 er talað um
230 skip, og 1886 um 200 skip. Oft
rýrnaði þessi floti tilfinnanlega í ís-
landsferðum, skipin strönduðu,
einkum á söndunum sunnanlands,
eða týndust í hafi. í marsmánuði árið
1872 strönduðu sex franskar skútur í
Austur-Skaftafellssýslu, og fórust 58
menn. Þá strandaði skip á Suðurnesj-
um árið 1876. Pierre Loti hefur lýst
hug og lífi þessara frönsku fiski-
manna og fjölskyldna þeirra í sög-
unni „A íslandsmiðum“, sem Páll
Sveinsson þýddi. í sumum íslenskum
kirkjugörðum sjást enn einmanaleg-
ar grafir eða óhirtar, þar sem þessir
frönsku strandmenn hvíla. Um þá
orti Guðmundur Guðmundsson er
hann gekk um kirkjugarðinn í
Reykjavík:
Ótal þar er að líta
einfalda krossa úr trje.
Letrað er á þá alla
aðeins: Marin fran^ais.
Þetta var sami skatturinn, sem ís-
lenskir sjómenn þurftu einnig að
gjalda: slys og manntjón við að erja
hafið og afla í búið.
Frakkar voru oftast slyngir afla-
menn. 1871 segir, að þeir öfluðu í
minna lagi og þó betur en íslending-
ar. 1874 öfluðu þeir allvel, en þóttu
spilla veiði íslendinga og eins ensku
skipin, sem þá voru einnig mörg fyrir
Austfjörðum. 1876 öfluðu Frakkar
vel. 1885 er sagt, að þeir höfðu mok-
afla. Á árunum frá 1896 og til alda-
móta fengu þeir 10 til 12 miljón kíló til
jafnaðar á ári. Verðmæti þess afla
var talið 5 til 6 miljónir franka árlega.
Frakkar gerðu einnig mikið út til
Verslað með útbúnað til íslandsveiða.