Tímarit lögfræðinga - 01.09.1952, Blaðsíða 52

172
Tímarit lögfrœðinga
réttlætt, nema ef til vill með handtökuheimild, sbr. 60. gr.
laga nr. 27/1951. A hrækir á B. Slík móðgun yrði ekki rétt-
lætt með sönnun um tiltekið verk, sem B hefði frainið.
Annað mál er það, að háttsemi B kann að hafa verið fyrir-
litleg eða móðgandi gagnvart A eða nánum vandamanni
hans, svo að orka mætti refsilækkun eða jafnvel refsileysi
samkvæmt 239. gr. hegnl. Uppdráttur af manni, sem sýndi
hann í auðvirðandi stöðu, mundi fela í sér móðgun, sem
ekki yrði auðvelt að réttlæta. Ef móðgun felur jafnframt í
sér aðdróttun, þá má vera, að sönnur verði leiddar að rétt-
mæti aðdróttunar út af fyrir sig, en þar með er eigi sagt,
að ærumeiðir leysi sig undan refsingu fyrir móðgunina
sjálfa. Verður það sjálfsagt matsatriði hverju sinni. Auk
Þess kann móðgun að fela í sér brot, sem varða við aðrar
greinir hegningarlaga, t. d. 229. gr. (opinber skýrsla um
einkahagi manns) o. s. frv.
B. Móðganir í orSum geta falið í sér lítilsvirðingu eða
fyrirlitningu, smánun eða háð í garð þess, sem þeim er
beint að, án þess að í þeim felist aðdróttun um nokkuð sér-
stakt. Getur móðgun þá verið kurteisum orðum vafin, jafn-
vel lofsorðum.1) Rök til þess, að móðgunarorðin hafi verið
réttmæt, verða þá torfundin, nema að sá, sem þeim var
beint að, hafi með háttsemi sinni veitt efni til þeirra, og
má þá ákvæðum 239. gr. hegnl. verða beitt. Sönnun um
það, að inn meiddi hafi hegðað sér svo, að hann eigi móðg-
unarorðin skilið, mundi sjaldan leysa undan refsingu.
Stundum er móðgun falin í skammai'yrðum, sem ekki bein-
ast að nokkru sérstöku í fari ins móðgaða.2) Og verður
sönnun þá auðvitað ekki komið við. En móðgun getur beinzt
að hegðun eða skapgerð ins meidda í eina átt, t. d. að maður
sé óskilamaður, þjófóttur, lyginn, ófriðsamur o. s. frv.3)
Mundi þurfa sönnun um látlausa hneigð til þeirra lasta,
sem sakað er um. En jafnvel þótt sú hneigð sé sönnuð, þá
kann að felast í orðum þeim, sem höfð hafa verið, móðgun,
i) Sbr. t. d. Dómasafn V. 462, VI. 392.
") T. d. Dómasafn IX. 663 („helvítis sýslumaBurinn").
3) T. d. Dómas. II. 324, V. 12, VIII. 562.