Tímarit lögfræðinga - 01.04.1953, Blaðsíða 15

Okur og skyld brot.
77
hendingu á öðrum jafnmörgum og jafngóðum ám að til-
skildum tíma liðnum, enda séu þær ekki fylgifé með leigu-
jörð, yrði sjálfsagt að haga leigutöku eftir ákvæðum
3. gr. okurlaganna. Hann mætti þá t. d- ekki áskilja
sér í leigu eina á árlega á leigutímabilinu, því að þá næmi
leigan 10% p. a. Líklega væri öðru máli að gegna, ef
leigutaki skyldi skila sövm ánum að loknum leigutíma.
Þá mundi leigusali bera áhættu af tortímingu ánna af
óviðráðanlegum ástæðum og fyrningu þeirra, svo að 3. gr.
okurlaganna mundi naumast taka til þessa tilviks, þó að
ekkert skuli fullyrt um álit dómstóla á því máli. Annars
kunna ýmis vafasöm tilvik, blönduð og mismunandi, að
koma fram í lögskiptum manna, sem ekki er unnt að sjá
fyrir og elta uppi, og verða þá dómstólar að leysa úr ágrein-
ingi eftir þcirri meginreglu, sem telja má felast í ákvæðum
okurlaganna, væntanlega þeirri, aö 1.—6. cjr. þeirra talci
yfirleitt til eignarlöns, þar sem venjulega slcal greiöa í
sömu tegund, sama magni og sömu gæöum. Hitt er annað
mál, að in concreto kann að vera samið um efndir í öðrum
verðmætum. Má þá stundum svo vera, að raunverulega fari
kaup og sala eða skipti fram, t. d. ef A lætur B í té
2. jan. 1953 50 000,00 kr. í peningum gegn því, að B af-
hendi honum til eignar 2500 tunnur af saltsíld eigi síðar
en 30. september sama ár. En stundum kunna slík skipti
að fela í sér dulbúinn samning um peningalán, og að því
leyti verði að meta skiptin með hliðsjón af ákvæðum 1.—6.
gr. okurlaganna.
Það er nokkuð títt, að endurgjald fyrir ýmis störf sé
miðað við fjárhæð þá, sem starfið hefur varðað, eða sá
hefur grætt eða annars fengið, sem starf er unnið fyrir.
Umboðssali í verzlunarskiptum fær t. d. tiltekinn hundr-
aðshluta af verði þess varnings, sem hann seiur. Mál-
flutningsmaður reiknar sér tiltekinn hundraðshluta af
skuld, sem hann innheimtir, eða tiltekinn hundraðshluta
af þeirri f járhæð, sem dómsmál það varðar, er hann flytur.
Fasteignasali reiknar sér tiltekinn hundraðshluta af and-
virði fasteignar, sem hann selur, verðbréfasali af söluverði