Tímarit lögfræðinga - 01.04.1953, Síða 45

Okur og skyld brot.
107
ráð fyrir því, að bókin sé illa fengin, eða að seljandinn
hafi ekkert vit á því, sem hann er að gera. Þá má segja,
að bóksalinn hafi notað sér fávizku kaupunautar síns. Og
hann hefur notað sér hana ,,til þess aö“ hafa fé af honum.
1 greininni eru „hagsmunir“ nefndir. Tekur orðið til
ailra gæða, sem metin verða til peninga, hvort sem þau
cru líkamleg eða ólíkamleg. Orð greinarinnar ná bæði
til afhendingar verðmæta, loforðs um afhendingu til lausn-
ar undan skuldbindingu, áskilnaðar um verk eða vinnu
o. s. frv. Engu máli skiptir út af fyrir sig um gildi iög-
gernings, hvort liann er skriflegur eða munnlegur, berum
orðum gerður eða með þögn, ef annrs má kalla A hafa
notað sér annmarka B í áðurnefndu skyni.
Þá er það skilyrði, að bersýnilegur mismunur sé á hags-
munum þeim, sem aðili lætur af hendi eða lofar að láta
af hendi, og endurgjaidi því, sem gagnaðili lætur eða lofar
að láta af hendi, eða liann skyldi láta þá endurgjaldslaust
af bendi. Ef A t. d., sem ekkert vit hefur á bókum, býður
fornbókasala B Nýjatestamenti Odds Gottskálkssonar til
kaups og B býður honum 100 kr. fyrir það, og A gengur
að þessu boði, þá má B sjá, að A hefur ekkert vit á verð-
mæti bókarinnar og að hann er svo léttúðugur, að hann
gerir kaupin leiðbeiningarlaust. Hér er mjög bersýnilegur
munur á verðmæti sölumunar og endurgjaldinu. En annars
er það matsatriði hverju sinni, hvort munurinn er „ber-
sýnilegur“. Endurgjaldslaust skulu margir opinberir
starfsmenn inna verk af hendi í þarfir aimennings eða ein-
stakra manna. Ef þeir krefjast endurgjalds, þá varðar það
við 128. gr. hegningarlaganna, og skiptir ekki máli hér.
Ef endurgjald er af hendi innt annars, þar sem engin
skylda var til þess, svo sem ef efna skyldi gjafaloforð eða
þjónusta sú, sem endurgjald er fyrir tekið er svo lítil, að
engu er vant að launa, þá getur 7. gr. okurl. komið til
greina. Hér verður mismunurinn venjulega „bersýnilegur",
þar sem greitt er fyrir ekki neitt. En endurgjaldið getur
þó verið algert smáræði, sem 7. gr. gæti varla tekið til.
Ef gerningur fer fram og annar aðilja er ein-