Tímarit lögfræðinga - 01.05.1984, Blaðsíða 31

félög miða iðgjöld við reynsluna og er því ekki sennilegt, að al-
ger ábyrgðarregla valdi iðgjaldahækkun. Reglan hefur um langt
skeið gilt í Noregi um bifreiðar og gefið góða raun. Hún er og í
samræmi við þá þróun, sem orðið hefur í skaðabótarétti á síðari
árum, bæði hér og annars staðar.“51
Hér er megináhersla lögð á að sýna fram á kosti, sem hlutlæg (alger)
bótaábyrgð hefur fram yfir sakarlíkindareglu þá, er áður gilti. Hins
vegar er ekki gerð grein fyrir grundvallarrökum fyrir hlutlægi’i ábyrgð-
arreglu, en bent á, að hún sé í samræmi við þróun, sem orðið hafi í
skaðabótarétti á síðari árum.
Hlutlæg ábyrgð útgerðarmanns á tilteknum bótakröfum skv. sigl-
ingalögum nr. 66/1963, sbr. lög nr. 108/1972 hefur lítið raunhæft gildi
vegna bráðabirgðaákvæðis um slysatryggingu sjómanna í lögum nr.
25/1977 um breyting á siglingalögum. Allt að einu er fróðlegt að at-
huga röksemdir þær, sem hreyft var á Alþingi til stuðnings hlutlægri
bótaskyldu útgerðarmanns. Árið 1968 fluttu tveir alþingismenn frv.
til laga um breytingu á siglingalögum, og fólst í frumvarpinu, að út-
gerðarmaður bæri hlutlæga ábyrgð á bótakröfum vegna slysa skip-
verja og ýmissa annarra. Segir í grg., að réttarstaða annarra stétta
þjóðfélagsins, svo sem fólks, er vinnur í verksmiðjum eða við stór-
virkar vélar, þ.e. stundi hættuleg störf á svipaðan hátt og sjómenn,
sé miklu tryggari en sjómanna. Ábyrgð vinnuveitenda fyrrnefnds
fólks sé hlutlæg. Þá segir í grg. að íslensk lög og dómstólar geri miklu
strarigari kröfur til sjómanna um aðgæslu og varfærni við störf heldur
en annarra.52 Megi rökstyðja þetta frekar með mörgum niðurstöðum
íslenskra dómstóla, sem vakið hafi kröfur sjómanna um, að misrétti
þessu verði aflétt. Muni enda varla nokkur maður treystast til að
mæla því gegn, að það sé íslensku þjóðfélagi til næsta lítils sóma að
láta sjómenn sína búa við miklu minna réttaröryggi en þá, sem í
landi vinna.53 I ræðu annars flutningsmanns frv. koma fram svipuð
ummæli, og segir hann m.a., að þegar slys verði, t.d. í verksmiðjum
í landi, sé sá, sem reki verksmiðjufyrirtækið, í öllum tilfellum bóta-
skyldur, ef ekki verði sönnuð bein sök á þann, sem slasast.54 Enginn
annar tók til máls um frv. og dagaði það uppi.
Tveimur árum síðar lögðu sömu menn og tveir aðrir þingmenn fram
frv. um sama efni, en í öðru formi. Rökstuðningur var nokkuð annar
51 Alþt. 1956 A, bls. 488.
52 I grg. gætir verulegra missagna um gildandi rétt.
53 Alþt. 1968 A, bls. 412-3.
54 Alþt. 1968 C, d. 513.
25