Tímarit lögfræðinga - 01.05.1984, Blaðsíða 36

1 nokkrum dómum, þar sem bótaskylda hefur verið dæmd á grund-
velli sakar, hefur Hæstiréttur einnig vísað til þess hve verk, sem slys
hlaust af, var hættulegt. í „Þyrilsdóminum“, Hrd. 1953, 617, segir, að
upptök sprengingar verði rakin til bilunar í tækjum eða mistaka og
þégar litið sé til þeirra atriða svo og til þess, „hversu almennt hættu-
legt það verkefni var, sem skipverjar fengust við“, þyki eðlilegt að
leggja fébótaábyrgð á útgerðarmann. I Hrd. 1956, 122 var útgerðar-
maður dæmdur bótaskyldur vegna slyss, sem togarasjómaður varð
fyrir vegna mistaka vindumanna, en verið var að taka inn botnvörpu.
Skírskotar Hæstiréttur til mistaka vindumanna og þess „hversu starf-
ið er hættulegt“. í Hrd. 1957, 577 var ábyrgð einnig felld á útgerðar-
mann togara vegna sakar skipverja, en í héraðsdómi, sem Hæstiréttur
staðfesti með skírskotun til forsendna hans, segir, að einnig sé „haft
í huga, að jafnvel þótt gætt sé fyllsta öryggis hlýtur ávallt nokkur
áhætta að vera því samfara að framkvæma starf það, sem stefnanda
var falið, .. . en á þeirri áhættu beri atvinnurekandinn ábyrgð.“ Hér
var um að ræða slys, sem vélstjóri varð fyrir, er hann var að vinna
að viðgerð á eldkatli í vélarrúmi togarans við erfiðar aðstæður. Enn-
fremur má nefna dóm um slys, er varð með þeim hætti, að nagli hröklc
í auga starfsmanns, sem vann við trésmíðar, sjá Hrd. 1956, 777. Var
atvinnurekandi dæmdur bótaskyldur með vísun til þess, að samstarfs-
maður slasaða sýndi ekki fulla aðgæslu, svo og þess, að starfið var
talið „nokkuð hættusamt". Ekki er í fleiri hæstaréttardómum greini-
lega vísað til hættusemi starfrækslu til stuðnings bótaábyrgð. Síðast-
nefndir fjórir dómar, er allir varða bætur fyrir slys, sem launþegar
urðu fyrir í vinnu, verða að sjálfsögðu ekki taldir fela í sér ráðagerð
um hreina hlutlæga ábyrgð.
Alloft reisa lögmenn bótakröfur vegna slysa á „reglum skaðabóta-
réttar um hættulégan atvinnurekstur11. Engin dæmi eru til þess, að
Hæstiréttur hafi fallist á slíka málsástæðu og dæmt bætur á grund-
velli hreinnar hlutlægrar ólögfestrar bótareglu. Meðal dóma, sem hafna
hlutlægri ábyrgð á þessum grunni, eru: Hrd. 1960, 243, Hrd. 1962, 19,
Hrd. 1962, 232 (togarasjómenn slösuðust við fall á þilfar vegna hálku
eða ólags); Hrd. 1966, 570 (ekki var fallist á, að ferming skipa al-
mennt verði talinn hættulegur atvinnurekstur) ; Hrd. 1970, 301 (slys
í netaspili við drátt þorskaneta); Hrd. 1973, 435 og Hrd. 1977, 1244
(starfsmenn slasast af trésmíðavélum). Loks má nefna eldri dóm, sjá
Hrd. 1940, 122 (starfsmaður olíufélags hlaut húðsjúkdóm, er hann
vann með bensín og olíur).
30