Tímarit lögfræðinga - 01.06.1989, Blaðsíða 14

1 dómi þessum er ekki beitt hreinni hlutlægri bótareglu, en telja
verður að hann gefi skýra vísbendingu um víðtæka ábyrgð þeirra, sem
búa til neysluvörur til sölu á almennum markaði. Ábyrgð er felld á
ölgerðina m.a. vegna þess að hún seldi vöru í umbúðum, sem ekki voru
taldar hæfar til þeirrar notkunar, er þeim var ætluð.
4. NÁNAR UM HLUTLÆGA ÁBYRGÐ
Sú skoðun er ríkjandi, að ábyrgð vegna hættulegra eiginleika skuli
að minnsta kosti í vissum tilvikum vera víðtæk, og flestir munu hall-
ast að ábyrgð án sakar (hreinni hlutlægri ábyrgð). Fleiri leiðir eru
einnig til. Bent hefur verið á, að það, að söluhlutur sé haldinn hættu-
legum eiginleika, geti bent til mistaka og það mæli með því, að dregið
sé úr kröfum um sönnun eða að sönnunarbyrði sé alveg lögð á þann,
sem krafinn er um bætur.4
Svo sem áður var vikið að, kemur ennfremur til greina að beita
rýmkaðri sakarreglu, þ.e. að herða kröfur þær, sem gerðar eru til
manna um gætilega hegðun.
Eins og fyrr segir, má deila um, hvort áðurgreind flokkun tjóns af
hættulegum eiginleikum (sbr. 2. kafla) komi að gagni, þegar leysa
skal úr spurningum um bótaskyldu. Oft er þó reynt að gefa leiðbein-
ingarreglur á grundvelli flokkunarinnar.
Þegar um framleiðslugalla er að ræða eða ófullnægjandi leiðbeiningar,
telja margir, að rétt sé að beita hreinni hlutlægri reglu um ábyrgð
framleiðanda. Sama gildir um hönnunargalla, en sumir telja þó, að þar
sé ekki ástæða til að víkja frá sakarskilyrðinu. Gegn víðtækri ábyrgð
vegna tjóns af hönnunargalla hefur verið bent á, að hönnunargalli geti
haft miklu víðtækari afleiðingar en framleiðslugalli. Auk þess eigi
kaupandi venjulega kost á að velja um ólíkar gerðir varnings og stund-
um geti hann sjálfur metið kosti og ókosti (þ.ám. áhættuna) við mis-
munandi gerðir. Skiptar skoðanir eru um, hvernig haga skuli bóta-
reglum um tjón af söluhlut, þegar hættueiginleikar hans eru í fyrstu
óþekktir. Sumir álíta rétt, að framleiðandi beri einnig hér hreina hlut-
læga ábyi’gð, en öðrum þykir eðlilegast, að bótaskylda sé bundin sakar-
skilyrði. Hrein hlutlæg ábyrgðarregla myndi vera alltof víðtæk og
geta hindrað framfarir og þar með verið andstæð hagsmunum neyt-
enda. Óeðlilegt sé að fella á framleiðanda alla áhættuna af hættueigin-
4 T.d. Magrnis Þ. Torfason, 470.
92