Tímarit lögfræðinga - 01.06.1989, Blaðsíða 37

umfram var. Það kom þó einnig fyrir, að skerðingin næði til nokkurs
hluta af framleiðslu innan búmarks. Allmikið var um það á meðan bú-
markskerfið var við lýði, að framleiðendur fengju aukningu á bú-
marki sínu og að búmarki væri úthlutað til nýrra framleiðenda. Þann-
ig höfðu sameiginleg búmörk í landinu vaxið um rúm 100 þúsund ær-
gildi frá 1980 til 1985 og árið 1985 var heildarbúmark í mjólk komið
upp í 143 milljónir lítra, en það magn, sem samið var um í fyrsta bú-
vörusamningi ríkisins og bænda árið 1986 var 107 milljónir lítra.
Lög nr. 46/ 1985 um framleiðslu, verðlagningu og sölu á búvörum
— hér eftir nefnd búvörulögin — komu í stað eldri laga um fram-
leiðslustjórnun í landbúnaði. Við setningu þeirra laga blasti við sú
mynd, að ekki hafði tekist með búmarkskerfinu og öðrum stjórnunar-
aðferðum að ná því valdi á stjórnun búvöruframleiðslunnar, sem stjórn-
völd og samtök bænda töldu nauðsynleg, og einnig hafði komið fram
vilji til að skipuleggja búvöruframleiðsluna eftir héruðum eða fram-
leiðslusvæðum, þar sem m.a. yrði tekið tillit til framleiðsluskilyrða,
markaða og landgæða. 1 30. gr. búvörulaganna er nú kveðið á um fram-
leiðslustjórnunina. Er landbúnaðarráðherra þar veitt heimild til til-
tekinna ráðstafana, sem ákveðnar skulu með reglugerð. Skipta má
hinum heimiluðu ráðstöfunum í fjóra flokka:
1. Samning milli ríkisins og Stéttarsambands bænda um magn
mjólkur- og sauðfjárafurða, sem framleiðendum er ábyrgst fullt
verð fyrir á samningstímanum. Þetta var nýmæli.
2. Heimilt er að ákveða, að framleiðendur búvara skuli fá fullt grund-
vallarverð fyrir ákveðinn hluta af framleiðslu sinni, en skert
verð fyrir það, sem umfram er. Er heimilt að innheimta sérstakt
gjald til jöfnunar í þessu skyni, en heimildin tekur aðeins til
þeirra búvara, þar sem verð til bænda er ákveðið af verðlags-
nefnd búvara. Á sama hátt er unnt að ákveða hvernig verð-
ábyrgð ríkissjóðs, sem kom í stað útflutningsbóta, skiptist. Þetta
er í raun sambærileg heimild þeirri, sem búmarkskerfið byggði á.
3. Heimilt er að skipta þeirri framleiðslu einstakra búvara, sem
samið er um í samningi ríkisins og bænda eða ákveðin er skv.
því, sem nefnt var í 2. tl., eftir héruðum. Skulu svæðin almennt
miðuð við félagssvæði búnaðarsambandanna, og heimilt er að
skipta framleiðslu innan hvers svæðis eftir reglum sambærileg-
um 2. tl. hér að framan eða fela stjórn viðkomandi búnaðarsam-
bands eða samtaka framleiðenda, sem viðurkennd eru í lögunum,
að skipta framleiðslunni milli einstakra framleiðenda skv. reglu-
115