Tímarit lögfræðinga - 01.06.1989, Page 27

skipunarrétti, en þó er augljóst að stjórnarskráin veitir eignaréttind-
um á margan hátt minni vernd en öðrum réttmdum. Stjórnarskráin
getur þess beinlínis að eignarrétturinn sé skerðanlegur og hún gerir
ráð fyrir, að eignir og tekjur séu skattlagðar.
Hugleiðingar þessar um flokkun stjórnarskrárverndaðra mannrétt-
inda eiga einkum rót sína að rekja til þess, hve við íslendingar höfum
sýnt eignarréttinum og vernd hans miklu meiri áhuga en öðrum
borgaralegum og pólitískum réttindum, sem verndar njóta samkvæmt
stjórnarskrá okkar. 1 dómasafni um stjórnskipunarrétt frá 1981 eftir
Gunnar G. Schram er fjallað um mannréttindi á u.þ.b. 60 blaðsíðum
og þar af taka dómar um friðhelgi eignarréttar liðlega helming alls
rýmis. Á málþingi um mannréttindi, sem Lögfræðingafélag fslands
hélt hinn 8. október 1988, sagði einn þátttakenda í almennum umræð-
um, að svo virtist sem íslenskir lögfræðingar töluðu helst um peninga
og áfengi þegar viðfangsefnið væri mannréttindi.
Hvernig er stöðu mannréttindamála háttað hér á landi? Hafa íslensk
stjórnvöld og almenningur áhuga á mannréttindamálum ? Því miður
verður að svara þessum spurningum á svipaðan hátt og Þór Vilhjálms-
son gerði árið 1968 í þeim orðum, sem eru eins konar einkunnarorð
þessara hugleiðinga. Svo virðist sem fslendingar hafi talið stöðu mann-
réttindamála með þeim ágætum í íslenskri löggjöf og íslenskri laga-
framkvæmd, að þar mætti fátt eitt betur gera. Stjórnvöld hafa af lít-
illi sjálfsgagnrýni undirritað fyrir íslands hönd ýmsa þá mannréttinda-
sáttmála, sem mestu máli skipta um framgang mannréttindamála í
heiminum, án þess að nokkur athugun eða almenn umræða hafi farið
fram um stöðu þeirra mála hér á landi.
Árið 1978 var lögð fyrir Alþingi tillaga til þingsályktunar um aðild
fslands að alþjóðasamningum um mannréttindi, og er þá átt við þá
tvo alþjóðasamninga, sem Sameinuðu þjóðirnar beittu sér fyrir að
gerðir yrðu og nefnast Alþjóðasamningur um efnahagsleg, félagsleg
og menningarleg réttindi og Alþjóðasamningur um borgaraleg og
stj órnmálaleg réttindi. í athugasemdum við þingsályktunartillöguna
var þess getið að þörf væri á því að gera nokkra fyrirvara í sambandi
við fullgildingu á samningnum um borgaraleg og stjórnmálaleg rétt-
indi. Þessir fyrirvarar eru síðan taldir upp og lúta að eftirfarandi:
1. Fyrirvari við ákvæði um að eigi skuli þess krafist af neinum
manni að hann vinni þvingunar- eða nauðungai’vinnu. Ástæða
þessa fyrirvara eru ákvæði í íslenskum lögum, sem heimila að
105