Búnaðarrit - 01.01.1943, Blaðsíða 70
(58
B Ú N A Ð A R H I T
um í Rangárvallasýslu, að 'jarðir margar lögðust í
eyði, eða bæir voru fluttir sökum landskemmda.
Margt lágaðist á 18. öldinni hjá íslenzku þjóðinni.
Lestrarkunnátta breiddist út, bókagerð óx, verzlunar-
ánauðinni var létt af um miðja öldina, stjórnmála-
barátta var hafin fyrir rcttindum og sjálfstæði þjóð-
arinnar. Árið 1874, þjóðhátíðarárið, er minnst 1000
ára byggðar á íslandi, þá voru hátíðahöld á Þingvöll-
um og víðar, því að þá kom konungurinn til landsins.
—• En þá var landið ckld slcógi vaxið milli fjalls og
fjöru. Þá yrkir Bólu-Hjálmar ljóð í nafni Fjallkon-
unnar (]>. e. föðurlandsins) og segir:
Sjn nú hvað c'i; or beinabcr,
brjóstin nakin og fölar kinnnr,
eldsteyptu lýsa hrnunin hér
liörðuin ÍHÍsil'iuni ievi niinnar.
Kóróna inin er kaldur sjár,
klöinbrur hafisa mitt aðsctur,
lirautir ininar i IiúsuihI nr
lickkir guð einn og talið gctur.
Árið 1874 fengu Islendingar nýja stjórnarskrá og
landið full fjárforræði. Tekjurnar voru lillar, sem að
líkum ræðir, því að bændur greiddu þær að mestu
og bjuggu þeir flestir við þröngan hag. Lítil trú var
á landinu og fýsti marga til Ameríku og fluttu þang-
;ið búferlum, einkum á árunum 1875—1895. Margl
var það, sem vestur för, ungt fjölskyldufólk, og ráku
harðdrægir sveitahöfðingjar suml af því úr fram-
færsluhreppnum, til þess að losna við vaxandi ómegð
og sveitarþyngsli.
Eftir 1880 fóru Englendingar að kaupa hér á landi
hesta og sauði, kom það sér vel fyrir efnamennina,
að fölki fækkaði og rýmkaði i högum svo að hægra
væri með uppeldið á beitarpeningi þeim, sem Bretar
keyptu. Var þá lögð mikil stund á að fjölga stóðhross-
um og sauðum og óx af því beitarörtröð á suniuui