Morgunn - 01.12.1920, Qupperneq 21

MORGUNN
99
hæfileika fyr en nú, þvi að nú fyrst dettur þeim í hug að
fara að rannsaka þessa einkennilegu fyrirburði, og hins-
vegar hefðu þeir heldur ekki verið færir um að rannsaka
neitt fyr en nú. Því að ein9 og eg hefi margtekið fram,
er rannsóknarandinn í manninum furðulega ungt einkenni.
Á þörfina þarf ekki að benda.
Eg gat þess í upphafi máls míns,«að Bacon hinn enski
hefði bent samtíðarmönnum sínum á, að þeir tíma hlytu
að koma, að athugun og tilraunum yrði beitt á öllum svið-
um þekkingarleitar mannanna. En hann gat þess, að á
einp sviði yrði aldrei neinum tilraunum eða, athugun við
komið. Það var við hin »guðdómlegu efni«. Með því
hefir hann vafalaust átt við stjórn guðs á heiminum, tilgang
maunlíf8ins og annað líf. En þó að Bacon væri æðimörg-
um öldum á undan damtið sinni, þá virðist alt benda til
þess, að manrkynið sé nú að sumu leyti að komast fram
úr honum. Nú er áreiðanlega svo komið, að bæði athug-
un og tilraunum verður komið við um ýmislegt af þessu,rsem
hann taldi ógerning að kynnast. Verksvið vísindanna
hefir vikkað nærri því takmarkaiaust við árangurinn af
þeim ránnsóknum, sem þetta félag ætlar sér að stunda.
Þau hafa lagt undir sig trúna og siðfræðina, þ. e. þetta
hvorttveggja hlýtur, eins og alt annað, að leiðast inn á
þeirra farvegi. Þau taka nú að glima við að skilja þau
alheimslögmál, sem trú og siðgæðismeðvitund mannanna
lýtur. Að sama skapi, sem sá skilningur vex, vex trúnni
og siðgæðinni ásmegin. Ekkert verður með tímanum vís-
indalegra, en að tala um »vísindaleg trú«, sem nú er í
margra augum hin argasta fjarstæða — hreinn paradox.
Ekkert verður með timanum óvísindalegra en afneitunin
— hún verður sama sem afneitun á vísindunum. Um ein-
strengismennina, Ijósfælingjana, sem eg mintist á áðun, er
það að segja, að þeir hverfa af jörðinni. Það gera þeir
vegna þess, að öll þeirra hræðsla við nýja þekkingu, sem
kemur í bága við eldri hugmyndir, sem þeir hafa alist í,
7*