Íslendingur - 15.11.1984, Blaðsíða 4

4
3blcudin0ur
FIMMTUDAGUR 15. NÓVEMBER 1984
Útgefandi: íslendingur hf.
Ritstjórh Tómas Ingí Olrich
Auglýsingastjóri: Kristin Ottesen
Ritstjóm. slml: 21501
Auglýsingar, símr: 21500
Áskriltargjald: kr. 130 á ársfjóróungi
Lausasala: kr. 10 eintakið
Auglýsingaverð: kr. 150dálksm.
Prentun: Taeknideild islendings
og Dagsprent
Nýju fötin keisarans
Það hefur komið berlega í Ijós, í sjónvarpi og dag-
blöðum, að Steingrímur Hermannsson, forsætis-
ráðherra, og Svavar Gestsson, formaður Alþýðu-
bandalagsins, geta ekki komið sór saman um það,
hver eigi heiðurinn af svokölluðu ,,kaupróni", sem
átti sér stað á fyrsta og öðrum ársfjórðungi 1983,
þegar verðbólga var á bilinu 110 og 130%. Það
þarf ekki að velta lengi vöngum yfir þvf hver muni
hafa betur í þeirri deilu, því hún er fremur ójöfn.
Annars vegar er forsætisráðherra að verja þann
árangur, sem ríkisstjórn hans hafði náð í baráttu
við verðbólgu, og undirbúa jarðveginn fyrir áfram-
haldandi tilraunir til viðnáms. Hins vegar er for-
maður Alþýðubandalagsins að reyna að bjarga
sjálfum sér og flokki sínum undan þeirri höfuð-
synd verkalýðsflokks að hafa átt þátt í „kaup-
ráni".
Leikurinn er ójafn, fyrstog fremstvegna þess að
aöilar leika ekki eftir sömu reglum. Hver svo sem
eftirmæli Framsóknaráratugarins verða að lokum,
þá verður það ekki með góðu móti borið á Fram-
sóknarmenn, að þeir hafi hlaupist undan ábyrgð.
Á viðsjárverðum tímum eins og 1973 og 1982,
þegar þjóðin hafði verið leidd í ógöngur, voru þeir
reiðubúnir að axla byrðarnar. I fyrra skiptið hlutu
þeir fyrir refsingu kjósenda, en óvíst er hvernig
það færi nú.
Alþýðubandalagið á hins vegar langa hefð f að
hfaupast undan ábyrgð og hefir fagt sér tif at-
hyglisverða sjónhverfingalist til að þjóna því hlut-
verki, sem flokkurinn hefur þannig tekið að sér f
íslenskum stjórnmálum. Alþýðubandalagið fær
að vfsu ekki mikið fyrir list sfna, þegar til lengri
tfma er litið, en honum er sjaldan refsað veru-
lega, og hann kemst yfirleitt billega frá hlutverk-
inu. Það kostar til dæmis mjög Iftið að vera her-
námsandstæðingur í landi sem ekki er hernumið.
Meðal merkilegustu afreka Alþýðubandalags-
ins í pólitískum blekkingum er vafalaust eftir-
leikur orrustunnar, sem flokkurinn vann undir
vfgorðinu „samningana f gildi", þegar hann
komst móður en að mestu ósár frá því að ógilda
samninga þráfaldlega að kosningum loknum.
Annan athyglisverðan sigur vann Alþýðubanda-
lagið, þegar það kæfði stefnu Sjálfstæðisflokks-
ins með orðalagsbreytingu og sneri „leiftursókn
gegn verðbólgu" f „leiftursókn gegn Iffskjörum".
Nú stendur Alþýðubandalagið frammi fyrir
nokkrum vanda. Sfðustu mánuðina, sem ríkis-
stjórn Gunnars Thoroddssen sat að völdum, báru
tök hennar á efnahagsmálum óneitanlega keim af
„leiftursókn gegn llfskjörum". Af þeim verkum
þarf Alþýðubandalagið að þvo hendur sfnar. Þeir,
sem tóku við stjórnartaumunum í maf 1983,
framkvæmdu „leiftursókn gegn verðbólgu".
Raunveruleikinn hefur þvf leikið Alþýðubandalag-
ið grátt. Við þvf bregst flokkurinn á kunnugleg-
an hátt. Aðferðin er að koma „kaupráninu" á þá
sem tóku við þrotabúinu vorið 1983.
Skraddarar Alþýðubandalagsins hafa sniðið
foringja sfnum ný föt. Þau eru eins og þau gömlu.
Þegar forsætisráðherra bendir á keisarann, eins
og barnið f ævintýrinu, og finnst hann fáklæddur,
er ekki til annars að grfpa en sjónhverfinga. Hæfi-
leikar Alþýðubandalagsins á þessu sviði verða
ekki dregnir f efa. Hins vegar eru þeir þjóðinni til
Iftils gagns nema sem skemmtun. Og skemmtun-
in er dýr, einkum þó fyrir láglaunafólk og elli-
iffeyrisþega.
TIO
Álverið í Straumsvík
Úr ræðu formanns stóriðjunefndar:
Staðan í stóriðjumálum
Á aðalfundi kjördæmisráðs Sjálf-
stæðisflokksins á Norðurlandi
eystra, sem haldinn var á Akur-
eyri sl. helgi, flutti Birgir ísleif-
ur Gunnarsson, alþingismaður
og formaður stóriðjunefndar,
erindi um stöðuna í stóriðju-
málum.
Efnahagsleg rök
í upphafi máls síns greindi
Birgir frá helstu rökum, sem
hefðu hnigið til þess, að Is-
lendingar sjái sér hag í að reka
orkufreka stóriðju. Landið bjó
yfir miklum ónýttum orkulind-
um á sama tíma og efnahags-
líf var of einhæft. Á þeim tíma,
sem ráðist var í að reisa Búr-
fellsvirkjun voru um 90% af út-
flutningsverðmætum Islendinga
fiskafurðir, en nema nú um
70%. Ál, járnblendi og kísil-
gúr eru um 21% af útflutnings-
verðmætum í dag.
Birgir Isleifur gat þess, að
miklar hrakspár hefðu fylgt
Búrfellsvirkjun og álverinu við
Straumsvík, en þær spár hefðu
ekki ræst. Hreinar gjaldeyris-
tekjur vegna álversins næmu
árið 1983 33.8 milljónum banda-
ríkjadala, eða um 1.100 milljón-
um króna. Af þeim tekjum væri
fjórðungur vegna orkusölu, en
þrír fjórðu hlutar vegna annarra
tekjuliða. Margfeldisáhrif stór-
iðju væru mikil. Gleggsta dæmi
um þau áhrif væri Hafnarfjörð-
ur, sem hefði tekið fjörkipp eftir
að álverið tók til starfa.
Formaður stóriðjunefndar
benti á, að með tilkomu stór-
iðjunnar hefði mjög tækni-
væddur iðnaður verið fluttur inn
á landið, auk þess sem Islend-
ingar byggju nú yfir stóraukinni
þekkingu á undirbúningi og
hönnun virkjana.
Raforkuverð til
stóriðju
Mikið hefur verið um það deilt,
hvort rafmagn hafi verið selt
álverinu undir kostnaðarverði.
Birgir ísleifur fjallaði nokkuð
um þetta. Tók hann það
fram, að auðvelt væri að deila
um þetta atriði, því kostnaðar-
verð væri afstætt og mikið álita-
mál, hvaða kostnað bæri að taka
með í reikninginn, til dæmis ætti
það við um dreifingarkostnað.
Hann kvað kostnaðarverð orku
frá Búrfellsvirkjun nú vera um 6
mills, en frá Hrauneyjarfoss-
og Sigölduvirkjun um helmingi
hærra. „Hjörleifur Guttorms-
son óskaði eftir því í ráðherra-
tíð sinni, að Orkustofnun reikn-
aði út, hvort almenningur borg-
aði hærra verð fyrir rafmagn
vegna álversins í Straumsvík.
Niðurstöður Orkustofnunar
voru á þann veg, að almennt
orkuverð hefði verið hærra, ef
álverið hefði ekki komið til sög-
unnar.”
Birgir ísleifur Gunnarsson
í erindi Birgis ísleifs kom það
einnig fram, að tekjur af Isal
nægja til að greiða vexti og af-
borganir af Búrfellsvirkjun á 25
árum, og hugsanlega skemur,
vegna nýs orkusölusamnings
við Isal.
Nýr orkusölu-
samningur
Ræðumaður gerði stuttlega
grein fyrir nýjum orkusölu-
samningi sem iðnaðarráðherra
hefði gert við Alusuisse. Eins og
kunnugt er, hafði ráðherrann
þegar samið um hækkun úr 6.5
mills í 9.5 mills. Samkvæmt nýja
samningnum er grunnverð 15
mills, en breytist til samræmis
við álverð. Getur það orðið lægst
12.5 mills en hæst 18.5 mills.
Samkvæmt spá um þróun álverðs
næstu 5 ár, má reikna með að
tekjuauki verði rúmlega 2.000
milljónir króna. Ef samkomu-
lag hefði náðst á grundvelli
samningsins árið 1979 hefði
hann fært þjóðinni í auknar
tekjur kr. 1.800 milljónir.
Áliðnaður eftirsóttur
Fram kom í máli formanns
stóriðjunefndar, að það væri út-
breiddur misskilningur, að
Evrópuríki væru að reyna að
losa sig við áliðnaðinn vegna
mengunar, sem frá honum staf-
aði. Vandamál áliðnaðarins í
Evrópu væri hátt orkuverð, en
ekki mengun. Evrópuríki
reyndu að halda dauðahaldi í ál-
iðnaðinn, sem leitaði frá Evrópu
þangað sem orkuverð væri hag-
stæðara.
Staðan í orkumálum
I erindi Birgis ísleifs kom fram,
að hagkvæm orka í landinu er
nú metin um 50 Twh (1 Twh =
1000 Gwh, Straumsvík notar
um 1300 Gwh á ári, en fram-
leiðsla Blönduvirkjunar verður
um 750 Gwh eða 0.75 Twh). Af
þessum 50 Twh höfum við nýtt
um 3 Twh. Samkvæmt spá um
orkuþörf til ársins 2000 er gert
ráð fyrir, að ef ekki kemur til ný
stóriðja, verði þörfin 6 Twh.
Verði byggð þau stóriðjuver,
sem nú eru í athugun, verður
þörfin 10 Twh. Núverandi nýt-
ing jarðvarma er um 1-2% af
tæknilega nýtanlegri orku.
Fýsilegur
samstarfsaðili
Undir lok erindisins fjallaði
Birgir ísleifur um þau störf
stóriðjunefndar, sem sneru að
.Eyjafirði. Sagði hann, að það
hefði verið eitt af höfuðverk-
efnum nefndarinnar að kanna
möguleika á því, að reist yrði
stóriðjuver í héraðinu.
Haft hefur verið samband við
flest stóriðjufyrirtæki í áliðnaði í
heiminum. Allmörg þeirra, svo
sem bandarísku fyrirtækin
ALCOA og ALUMAX og
franska fyrirtækið Pechiney
hafa sýnt áhuga á samvinnu við
íslendinga. En það fyrirtæki,
sem langmestan áhuga hefur
sýnt, er kanadíska fyrirtækið
ÁLCAN. Það er nú stærsti ál-
framleiðandi í heimi. Fulltrúar
fyrirtækisins hafa tvisvar komið
til landsins til viðræðna við
íslenska aðila og til að kynna sér
aðstæður hérlendis.
Formaður stóriðjunefndar
lýsti því sem sannfæringu sinni,
að öll kynni hans af ALCAN og
starfsmönnum fyrirtækisins
bentu til þess, að það væri fýsi-
legur samstarfsaðili. Erfitt er að
segja til um framhald viðræðna
við ALCAN. Ljóst væri, að þró-
un álverðs hefði veruleg áhrif á
áhuga á fjárfestingu í áliðnaði.
Sá áhugi hefði verið allmikill
síðastliðið ár, en hefði dofnað
nokkuð upp á síðkastið. Þá væri
einnig nauðsynlegt að fá úr því
skorið, hve mikil andstaða væri í
raun og veru gegn því, að álver
risi í Eyjafirði.