Morgunn - 01.06.1996, Síða 74

MORGUNN
að herða mig upp og grípa þetta einstaka tækifæri. Aldrei hafði
verið meiri þörf fyrir hvatningarorð en á þessari stundu.
Ég byrjaði á ómerkilegustu hugguninni. Ég sagði að aðstæður
okkar í þessari Evrópu á sjötta vetri annarrar heimsstyrjaldar-
innar væru alls ekki þær verstu sem hægt væri að hugsa sér. Ég
sagði að hver og einn okkar yrði að spyrja sig hvað af því sem
hann hefði hingað til misst, væri óbætanlegt. Ég gat mér þess til
að þegar betur væri að gáð væri það í raun fátt. Sá sem enn væri
á lífi ætti von. Heilbrigði, fjölskylda, hamingja, starfshæfni,
auðæfi, þjóðfélagsstaða - allt þetta væri annaðhvort unnt að
finna aftur eða byggja upp að nýju. Við værum þó ennþá með
öll beinin heil. Allt sem við hefðum orðið að þola gæti nýst
okkur seinna. Og svo vitnaði ég í Nietzsche: Það sem gerir ekki
út af við mig, gerir mig sterkan.
Svo talaði ég um framtíðina. Ég sagði að raunsæismaðurinn
hlyti að vera vonlítill um framtíðina. Ég viðurkenndi að við
gætum allir reiknað út að möguleikarnir á því að við slyppum
lifandi væru sáralitlir. Flekkusóttin væri ekki ennþá komin upp í
búðunum, en samt taldi ég lífslíkur mínar aðeins 5%. En ég
bætti því við að ég hefði samt engan hug á að gefa upp alla von
eða gefast upp. Enginn vissi hvað framtíðin bæri í skauti sér,
ekki einu sinni á næstu klukkustund. Þótt við gætum ekki búist
við neinum stórkostlegum breytingum á hernaðarsviðinu á
næstu dögum, vissu líklega engir betur en við af reynslu okkar í
búðunum að skyndilega gæti ótrúlegt tækifæri boðist, að
minnsta kosti einhverjum okkar. Til dæmis gæti einhver allt í
einu verið settur í vinnuflokk þar sem vinnuaðstæðurnar væru
sérstaklega góðar, - en það voru svona atriði sem fanginn gat
kallað „heppni“.
En ég talaði ekki bara um framtíðina og þá þoku sem huldi
hana. Ég talaði ég líka um hið liðna - alla þá gleði sem við
hefðum lifað og það ljós sem frá því stafaði inn í myrkrið sem
umlyki okkur á þessari stundu. Aftur vitnaði ég til skálds, til
þess að forðast að hljóma sjálfur eins og prédikari. “Was Du
erlebst, kann keine Macht der Welt Dir rauben.” (Það sem þú
hefur Iifað, getur enginn mannlegur máttur frá þér tekið.) Ekki
aðeins reynsla okkar heldur allt sem við hefðum gert, allar
djúpar hugsanir sem við kynnum að hafa hugsað og allt sem við
72