Lesbók Morgunblaðsins - 04.04.2009, Blaðsíða 6

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 4. APRÍL 2009
6 LesbókSTJÓRNMÁL OG SAMTÍMI
Eftir Matthías Johannessen
matthias@mbl. is
„Sama mýta, sífelldlega endurtekin, eignaðist eigið líf. Þrjú hundruð
og sjötíu lygar verða að sannleika,“ sagði Huxley í Brave New World.
„Ég lifi ekki í neinum blekkingum. Ein manneskja getur ekki stöðvað
flóðbylgju! … Vegið hefur verið að heiðri mínum og efazt um heið-
arleika minn …“
Eva Joly
1
Það er fróðlegt að lesa bók Evu Joly um svindl og mútu-
þægni sem tengd var olíurisa í Frakklandi og pólitískri
spillingu þar í landi. Hún fjallar um þann tíma þegar
franskur almenningur vaknaði upp við vondan draum sem
breyttist í þann veruleika, að hinir útvöldu voru staðnir að glæp-
samlegu athæfi. Nú hefur hún verið ráðin sérfræðingur vegna
bankahrunsins hér heima og því er saga hennar og barátta nær-
tækt umhugsunarefni.
Af þeim sökum hef ég tekið saman þessa lokagrein mína um út-
rásina svokölluðu, en hana mætti alveg eins kalla innrásina í
sparifé landsmanna.
Það fer ekki milli mála að margt er líkt með Baugsmálinu og
þeim svikamálum sem Joly leiddi til lykta í Frakklandi. Ég stað-
næmdist einkum við þá frásögn hennar, hvernig hún var sökuð
um að vera einhvers konar peð í frönskum stjórnmálum, en í upp-
hafi Baugsmálsins var ríkislögreglustjórinn sakaður um hið sama,
enda þóknanlegt sakborningum sem gerðu allt til að sverta mann-
orð þeirra sem að málinu unnu á vegum embættisins.
Samt var augljóst að þetta var ósatt og einungis notað í sama
tilgangi og þegar reynt var að sverta mannorð Evu Joly.
Reynt var á sínum tíma að þvæla mér inn í þennan lygavef um
pólitísk afskipti vegna þess að ég hafði verið ritstjóri Morg-
unblaðsins. En nú er vefurinn fallinn og enginn dauður, nema
kóngulóin!
Baugsmálið var fyrsta vísbending og athugasemd við útrásina
sem leiddi þjóðina inn í andrúm moldarkofans enn á ný.
En þetta mál breytti einnig samfélaginu í ógnlegt hysterískt
umhverfi, þar sem leigupennar gátu fengið blaðamannaverðlaun
fyrir að vinna úr stolnum tölvupósti, vitandi að þeir voru í „klóm
auðmannanna“ grimmu.
2
Eftirminnilegt er að lesa lýsingar Evu Joly á því, hvernig
reynt var að vega að æru hennar og samstarfsmanna henn-
ar, minnir á ærumeiðingar Baugsmanna og fjölmiðla þeirra
í hasarnum hér heima, þar sem tönnlazt var á vanhæfni og
uppspuna sem jaðraði við meinsæri eins og ég hef áður fjallað um.
Joly var í mikilli lífshættu vegna rannsóknar sinnar og heitir
einn kafli bókarinnar Hver myrti Evu Joly?
Hvernig gat eiginlega allur þessi hamagangur orðið, segir hún, í
samfélagi sem í upphafi rannsóknarinnar var það bezta í heimi,
umhverfið fullt af fólki sem virðir lög og rétt, en átti eftir að saka
hana um vanhæfni og ofsóknir?
Þegar á reyndi voru hinir grunuðu verndaðir af umhverfinu, en
rannsakendum vantreyst.
Sakborningarnir, eða hinir grunuðu í Baugsmálinu, áttu lungann
úr fjölmiðlafyrirtækjunum íslenzku og notuðu óspart þessi tæki sín
til að koma óorði á lögreglu og ákæruvald. Má segja að það hafi að
ýmsu leyti tekizt þar sem rannsakendur stóðu berskjaldaðir and-
spænis þessu fjölmiðlafári og afvegaleiddu almenningsálitið sem
tók undir allar ærumeiðingarnar og reyndi að breyta embætt-
ismönnum í sakamenn og hinum grunuðu í saklausa engla.
Samt nýtur lögreglan 80% trausts (en Alþingi 13% og sannleiks-
vitnið DV mælist vart í skoðanakönnunum um traust, enda upplýst
að lygin er þar við stjórnvöl og arfleifðarhræsni Baugs á hunda-
vaktinni!
Svo að ekki sé nú talað um nethroðann).
En lögregla og ákæruvald áttu mjög undir högg að sækja og þá
ekki sízt vegna þess að forysta Samfylkingarinnar með Borg-
arnesræðu formannsins á vígorðaspjaldi dægurbaráttunnar ýtti
undir þessar lágkúrulegu pólitísku ásakanir. Þingflokksformað-
urinn, Lúðvík Bergvinsson, lýsti því jafnvel yfir að leggja bæri nið-
ur embætti ríkislögreglustjórans!
Einnig bergmál úr herbúðum Baugs, en fékk litlar sem engar
undirtektir, enda blasa alls staðar við innlendir og alþjóðlegir
glæpir sem ógna ríkinu og þegnum þess.
3
Joly segir að rannsakendur hér heima hafi þurft að þola
sömu ofsóknir og hún kynntist í Frakklandi, þegar vegið
var að henni sem saksóknara og lögreglunni sem vann að
málinu.
Enginn ber hönd fyrir höfuð þeim sem þurftu að rannsaka ósóm-
ann við litlar vinsældir og urðu fyrir mestu ærumeiðingunum úr
herbúðum hinna grunuðu og fjölmiðla þeirra. En Joly fullyrðir að
dómstólar hafi tilhneigingu til að sjá í gegnum fingur við hvitflibb-
ana, einnig hér heima, þeir hafi fengið of væga dóma.
Milljónum var líka eytt í verjendur sem einskis svifust, svo a
krafizt var nýs verklags sakborningum til stuðnings.
Norski sérfræðingurinn í efnahagsbrotum, Morten Eriksen,
ir í Morgunblaðsgrein „að Baugsmálið hafi stöðvazt um sinn“ m
dómi Hæstaréttar 10. október 2005, að því er virðist vegna rétt
farslegra smáatriða (leturbr. mín MJ) sem tengjast orðalagi í
ákærunni.
Og ennfremur:
„Ég geri þær athugasemdir við dóm Hæstaréttar að hann ka
á alveg nýja og aukna umfjöllun um lýsingar á atvikum þar sem
fjalla þarf nánar um hvernig staðið var að verki, smáatriði sem
einna helst gegna því hlutverki að vera til nánari skýringar, en
án þess að dómstóllinn skilgreini hvar þær nánari skilgreininga
eiga að hefjast eða enda … Óskýrar kröfur um nánari skýringa
hafa ekkert annað í för með sér en aukinn kostnað og tímasóun
Um þetta segir saksóknari efnahagsbrota, Helgi Magnús Gu
arsson, nýlega í Fréttablaðinu, að dómstólar hafi gert „allt sem
þeir geta til að fjalla ekki efnislega um málið, en það er svo sem
ekki nýtt í efnahagsbrotum“ … (það verði skemmtilegt eða hitt
heldur fyrir sérstakan saksóknara bankahrunsins að mæta þes
viðmóti; við sáum þetta í Baugsmálinu, við sáum þetta í olíumá
og við sjáum þetta í þessu máli, þ.e. skattsvikamáli Jóns Ólafs-
sonar).
Semsagt dómstólaviðmótið er hagstætt hvítflibbum eins og J
segir.
Og hér mætti bæta við stóra málverkafölsunarmálinu sem la
með dæmigerðum kattarþvotti hvítflibbanna og fölsuðu verkin
áfram á markaði, listamönnum til háðungar eins og Kjarvalsmy
af nakinni konu, nýsönnuð fölsun á mynd eftir danskan 19. alda
málara!
Svolítið önnur meðferð en þegar svangur drengur var dæmd
fyrir að stela brauðskorpu úr einni af Haga-búðunum, þá þurft
ekki nýtt verklag.
Ekkert viðmót.
Og enga stjörnuverjendur!
Þá er það einnig harla athyglisvert, hvernig Joly lýsir þeim
frönsku sakborningum sem hún þurfti að glíma við og minnir þ
allt á kokhreysti baugsmanna og verjenda þeirra í upphafi mál
og lengi vel.
Þeir voru kaldrifjaðar skepnur, segir hún, ýmist smeðjulegir
væmnir, en jafnframt fullir af hatri. Þeir urðu æstir andspænis
staðreyndum, enda voru þeir ekki vanir því að hlusta á andmæ
Þeir voru heldur vel gefnir og áhrifamenn í skjóli auðs og valda
þótt ekki hefðu þeir fengið útflutningsverðlaun forsetans!
Hvítflibbar og hrunadans
Hnípin var sagt, en horfum fram á veginn,
hvar sem við förum þar er línan dregin,
hamingja þjóðar hennar von sem er
að horfast í augu við Glám í fylgd með sér.
1
Í Evrópu eru kratar hin mestu markaðsljón, miklu meiri en
t.a.m. sjálfstæðismenn hér heima. Þeir eru eins og hverjar
aðrar gorkúlur í kapítalisma í samanburði við hundaþúfur
evrópsku kratanna.
Ég hef alltaf haft talsverða samúð með krötum. Gylfi Þ. Gíslason
kallaði mig sunnudagskrata, enda var ég viðreisnarritstjóri.
Ég hélt því satt að segja lengi vel að Sjálfstæðisflokkurinn gæti
treyst samstarfinu við Samfylkinguna, en annað kom á daginn. Og þá
hófst ljótur leikur í íslenzku stjórnmálarevíunni, þegar forysta flokks-
ins hljópst undan merkjum, fyrst með því að stilla sjálfstæð-
ismönnum upp við vegg og krefjast þess að þeir tækju afstöðu með
aðild að Evrópusambandinu, en síðan með því að hlaupa upp í fangið
á vinstri grænum og mynda nýja ríkisstjórn undir forystu eins af ráð-
herrum gömlu stjórnarinnar, eins og enginn væri til ábyrgðar á þeim
bæ nema formaðurinn sem dró sig í hlé vegna veikinda; víluðu þetta
ekki fyrir sér þótt vinstri grænir væru á móti Evrópuaðild og hafi þá
gefið Alþjóðagjaldeyrissjóðnum langt nef.
Slíkt eru smámunir í pólitík!
Svo að ekki sé talað um þau undur og stórmerki að Framsókn ber
ábyrgð á vinstristjórn sem flokkurinn styður ekki!
Annað gerðist raunar ekki, en þá gól vindhaninn á lýðræðisburst-
inni og skinheilög þögn fór um Austurvöll.
Hitt er svo annað mál að það var klókt að setja tvo óhlutdræga fag-
ráðherra yfir dóms- og viðskiptamálin og firra stjórnina óþarfa póli-
tískri tortryggni, hvað sem verður eftir kosningar.
Auðvitað báru allir ráðherrar gömlu stjórnarinnar sömu ábyrgð,
þótt sumir hafi farið í felubúning vinstri grænna eins og menn gera
gjarna til að bjarga eigin skinni.
Það segir svo sem ekki mikið um þetta fólk, því margt er mannlegt
sem er ekki að sama skapi karlmannlegt, en það segir því meira um
siðferði í íslenzkri pólitík.
Menn geta skipt um stjórn og stefnur eins og gallabuxur!
Rannsókn á hruninu mun væntanlega leiða Baugsdekur samfylk-
ingarmanna í ljós, en Sjálfstæðisflokkurinn er saklaus af því, enda
hafa forystumenn hans ekki farið varhluta af ofsóknum Baugsmiðl-
anna. Þeirra syndir eru aðrar og þá einkum andvaraleysi og barna-
skapur andspænis grimmu og harðsvíruðu auðvaldi sem sveifst
einskis.
En hvað sem þessu líður virðist rúmlega helmingur kjósenda láta
sér fyrrnefnt dekur í léttu rúmi liggja, ef marka má skoðanakann-
anir, og hálfgerður brandari þegar talað er fjálglega um að refsa
þeim sem ábyrgðina bera. Diderot talar í Frænda Rameausar um
það sem hann kallar „sameiginlega heimsku“. Hún er einatt í fyr-
irrúmi á vinsældalista hins útjaskaða en ginnheilaga lýðræðis.
En þó öllu heldur venjuleg pólitísk hræsni.
Og í þessu skjóli segjast vinstri grænir munu stjórna landinu
næstu 12 árin, en þó er líklega eitthvað í óvissu um landstjórann! En
samfylkingarmenn eru fuglar á hendi, þótt vinstri grænir gefi skít í
Evrópusambandið eins og 38. landsfundur sjálfstæðismanna sýnist
mér. Þessi meirihluti gegn aðild er samt óvirkur pólitískur vilji, hvað
sem verður, en aðild er augljóslega aðalstefna og markmið Samfylk-
ingar.
Þannig hangir þetta stjórnarsamstarf saman á málningunni, en
enginn veit hve lengi. Þegar stýrivextir Seðlabankans eru lækkaðir
er augljóst hver ræður ferðinni. Það er ekki ríkisstjórnin, heldur Al-
þjóðagjaldeyrissjóðurinn, og skiptir því ekki öllu máli, hvað stjórn-
völd og Alþingi segja.
Það kann ekki góðri lukku að stýra, þegar einn flokkur reynir að
hafa áhrif á annan, og kom greinilega í ljós, þegar Gunnar Thorodd-
sen myndaði sína vinstristjórn, en þá veifuðu vinstrimenn gulrótum
framan í nokkra þingmenn Sjálfstæðisflokksins og klufu hann eins og
fjallað er um í grein minni, Býsnavetri i íslenzkri pólitík. Allt endaði
það með ósköpum, eins og kunnugt er, en Sjálfstæðisflokkurinn náði
þó vopnum sínum með nýrri forystu.
2
Þegar ég nú hugsa um þetta minnist ég samtals við Halldór
Ásgrímsson, þegar hann benti á nokkra þingmenn Samfylk-
ingar og sagði: Dettur þér í hug að ég ætli að mynda rík-
isstjórn með þessu fólki, nei ég treysti því ekki (sjá dag-
bækur mínar).
Halldór hefur ekki alltaf haft rétt fyrir sér, en ég sé nú að ályktun
hans átti við rök að styðjast.
Geir H. Haarde hefði mátt heyra þessa eftirminnilegu athugasemd
Halldórs, þá hefði hann ekki verið skilinn eftir einn góðan veðurdag á
eyðieyju eins og Robinson Krúsó, áður en Frjádagur kom til sög-
unnar. En ef ég man rétt átti Robinson félagsskap við páfagauk og
þurfti að láta sér hann duga, þar til Frjádagur birtist.
En Frjádagur íslenzkra stjórnmála var ekki á næstu grösum. Og í
stað hans kom nýr landstjóri yfir eyjuna, sendur á strandstað af Al-
þjóðagjaldeyrissjóðnum, en þeir sem fóru ryksugum sínum um
sparifé okkar landsmanna í bönkunum eru nú önnum kafnir að flytja
sig úr einni eyju í aðrar og þá einkum þangað sem skattsækinn armur
hins opinbera nær ekki til með nokkru móti.
Þetta voru hinir nýju faktorar íslenzkrar sögu, kallaðir útrásarvík-
ingar og voru á sínum tíma hið ósnertanlega framhald væringjanna!
Goðsagnapersónur glansritanna, tízkutröll hins poppaða gerviheims,
sem átti rætur í öllu nema arfleifð, sögu og andlegum metnaði.
Slíkur heimur er dæmdur til að hrynja.
Og hrunadansinn óhjákvæmilegur.
3
Vinstri grænir hafa verið áhrifalausir og utanveltu, það he
verið þeirra sterkasta tromp í bankahruninu. Þeir verða þ
ekki kallaðir til ábyrgðar. Þeir eru eins konar rómantískir
sósíalistar án vitundar um orkugæði náttúrunnar til að lét
þúsundum störfin eins og Fjölnismenn komust að orði og Buckmi
ter Fuller prédikaði (sjá samtal mitt við hann í Félaga orð).
Enginn veit hvort þetta pólitíska nesti þeirra dugar í kröfuharð
tízkuskrunu samtímans. Sjálfsbjargarviðleitni er bæði sósíalisma
rómantík yfirsterkari, þótt óheft markaðshyggja sé eins og við-
brenndur vellingur nú um stundir.
En hefur vinstristefna nokkurs staðar dugað án markaðshyggju
kapítalismans?
Hún er líftaug Evrópusambandsins og Alþjóðagjaldeyrissjóður
starfar í anda hennar.
Semsagt frjálshyggju, en ekki marxisma.
En hún er hvorki laus við reglugerðir né skrifræði og velur ekk
alltaf úr það bezta, ekki endilega.
Nú eru vinstri grænir handhafar hennar, hvað sem öðru líður.
Við skulum sjá hvernig þeim semur!
4
Sjálfstæðisflokkurinn missti átrúnað sinn í hendurnar á
óprúttnum fjárglæframönnum sem köstuðu fjöreggi hans
milli sín eins og tröll.
Og brutu það.
En hann klikkaði líka á kvótanum, þá hófst glerhallasamfélagið
Raunar klikkuðu allir á kvótanum, nema Morgunblaðið, því Frjáls
lyndi flokkurinn kom löngu síðar til skjalanna.
Nú síðast hafnar landsfundur Sjálfstæðisflokksins veiðileyfagja
sem var spor í réttlætisátt; því kvótakerfið fjallar ekki aðallega um
aflamark, heldur einkum um eignarrétt, pólitískt siðferði og réttlæ
En mjótt var á mununum í atkvæðagreiðslunni á landsfundinum
sem betur fer. Líklega hefði Diderot kallað þessa samþykkt same
inlega landsfundarheimsku!
Upp úr kvótabraskinu fóru byggingakranarnir að rísa eins og r
vélmenni og engu líkara en tröllvaxnir marzbúar hefðu gert innrá
landið úr frægri skáldsögu H.G. Wells.
Og þá sagði græðgisvæðingin gamalgróinni nytja- og mann-
úðarstefnu stríð á hendur.
En á því kveiktu sjálfstæðismenn ekki, ekkert frekar en aðrir.
Og samfélagið fór úr skorðum.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur haldið velli þrátt fyrir margvíslega
ágjöf gegnum tíðina vegna þess að hann er séríslenzkt fyrirbrigði
sprottinn úr samfélagskvikunni og hugmyndum okkar um frelsi; h
myndum trillukarlsins um kvótalaust frelsi og sjálfsbjargarviðleit
hörku og vonar.
Gamla sjálfstæðisstefnan væri löngu dauð og grafin, ef hún ætt
ekki það baðstofuhlýja viðmót sem er arfleifð okkar, styrkur og þá
einnig sáluhjálp hvers og eins og vel hefur dugað í langri og tvísýn
baráttu við lús og örbirgð.
Siðleysi stjórnmála