Morgunblaðið - 05.12.2009, Blaðsíða 40

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 5. DESEMBER 2009
STOFNMÆLINGAR Hafrann-
sóknastofnunarinnar eru líklega
þær bestu sem nokkur fisk-
veiðiþjóð hefur yfir að ráða. Enda
er milljörðum króna af almannafé
til þeirra kostað. Vandinn er að
Hafró vinnur lítið úr þeim og aðrir
geta ekki fengið gögnin, hvað þá
styrki til að rannsaka þessi dýru
gögn. Niðurstöður nýjustu stofn-
mælingarinnar hafa nú verið birtar
(það verður aldrei birt meira en sú
fréttatilkynning sem nýlega var
send fjölmiðlum og finna má á net-
inu). Því var slegið upp í Morg-
unblaðinu að 2008-árgangurinn frá
því í fyrra væri gríðarstór, stærsti
árgangur frá upphafi mælinga.
Þetta minnir á stóru fyrirsagn-
irnar fyrir tæpum áratug þegar
seiðavísitölur risaárganganna frá
1997 til 2000 birtust. Uppbygging
þorskstofnsins með gjafa-
kvótakerfinu var þá dásömuð og
því spáð að fljótlega mundu þessir
árgangar stækka stofninn í þrjár
milljónir tonna og aflann samsvar-
andi. Þessar gríðarstóru seiða-
vísitölur stækkuðu kannski kvót-
ann en ekki stofninn og
árgangurinn frá því í fyrra gerir
það ekki heldur. Hann er ekki
gríðarstór heldur svipaður að
stærð eða minni en 2002-
árgangurinn. Næstum helmingi
minni en meðalárgangur var fyrir
nokkrum áratugum (240 milljón
fiskar). Stærð hans sést á mynd-
inni sem sýnir líka hve nákvæm-
lega má segja fyrir um nýliðun og
framtíðarafla úr árgöngunum út
frá eins árs vísitölunum eingöngu.
Þegar fleiri vísitölur og aflatölur
bætast við er hægt að nota þær í
ICE-jöfnunni (Index and Catch
Equation) til að reikna út stærð
hvers aldurshóps og árgangs af
áður óþekktri nákvæmni. Reyndar
út frá tímanum líka og uggvekj-
andi er hve hár tímastuðullinn
mælist, þ.e. 0.045. Hlutfall vísi-
talna þriggja ára og eins árs fellur
hratt með tíma og dæmigert er að
2006-árgangurinn mældist fyrsta
vorið með sömu eins árs vísitölu
og 1989-árgangurinn en nú er orð-
ið nokkuð ljóst að hann mun gefa
næstum helmingi minni afla. Vand-
séð er að það geti stafað af öðru
en ört hækkandi dánarstuðli ung-
þorska en stofnreikningarnir yrðu
jafnt að reikna með þessu mark-
tæka sambandi við tímann þó að
það ætti fremur rætur að rekja til
mælitæknivandamála.
Illskiljanlegt er af hverju Hafró
er að blása upp væntingar til
þorskstofnsins og 2008-árgangsins
sem engin innistæða er fyrir.
Helst má ímynda sér
að þetta séu pantaðar
niðurstöður hags-
munaaðilanna í þeim
tilgangi að panta svo
meiri kvóta frá veik-
geðja ráðherra. Þeir,
t.d. framkvæmda-
stjóri LÍÚ, sitja sem
kunnugt er í stjórn
Hafró, skuldugir upp
fyrir haus og vita
ekkert hvar þeirra
hagsmunir liggja.
Stofnmælingar sem
út úr koma, fyrst og fremst rang-
túlkaðar leyniniðurstöður, eru ekki
peninganna virði. Eftir að seiða-
vísitölurnar minnkuðu aftur og
hættu að þjóna stundarhags-
munum þeirra sem töldu sig eiga
þorskstofninn voru seiðamælingar
lagðar niður eins og illspá þjóð-
hagsstofnun. Ætli það verði ekki
örlög stofnmælinganna.
Þó að þessi þorskárgangur sé
lítið meira en hálfdrættingur á við
meðalárgang fyrri ára er rétt að
benda á að smásöluverð mögulegs
afla úr honum í Evrópu er nú
a.m.k. tveir milljarðar evra og
verður líklega meira eftir fimm ár
þegar rétt verður að huga að veið-
um hans. Þorskstofninn var gríð-
arstór auðlind þó að auðlindarenta
hans renni aðeins að hluta til Ís-
lendinga. Ekki er ástandið betra í
orkuauðlindunum.
Orkufyrirtækin á Ís-
landi eru nú gjald-
þrota, því eins og
Indriði B. Þorláksson
og fleiri hafa bent á
rennur auðlindarenta
flestra orkuauðlinda
Íslendinga óskipt til
erlendra auðhringja.
Það eru engin smá-
verðmæti í fiski og
orku sem Íslendingar
gefa frá sér fyrir lítið.
Vonandi finnst engin
olía við Ísland fyrr en vanþróaðir
eyjarskeggjar vilja ekki eða þurfa
ekki lengur að gefa hana erlend-
um olíufélögum. Nýliðun og þar
með afrakstursgeta þorskstofnsins
eru í lágmarki ef ekki enn á nið-
urleið. Einnig stærð stofnsins, en
heildarvísitala þess stofns sem
veiðarnar eru úr, þ.e. fimm ára og
eldri, minnkaði um 20% frá síð-
asta haustralli. En það eru vissu-
lega góð tíðindi ef stórum þorsk-
um er að fjölga og aldurshóparnir
loks að þyngjast eitthvað og
magainnihald þeirra hætt að
minnka. Hraðvaxta genum hefur
þá ekki verið endanlega útrýmt úr
stofninum með ofveiði og stærðar-
veljandi veiðarfærum. Þessu verð-
ur samt að taka með nokkrum
fyrirvara.
Illu heilli hefur Hafró hætt að
birta mikilvæga töflu yfir meðal-
þyngd aldurshópanna í stofnmæl-
ingunni en vel sést af lengd-
ardreifingunni í vor hversu mjög
þorskar í hverjum aldurshópi hafa
styst og þá lést enn meira.
(Þyngd = 10 x lengd í þriðja
veldi, þ.e. 10% stytting verður
30% létting). Því verður líka að
taka með nokkrum fyrirvara hve
haustdreifingin nú og í fyrra sýnir
marga golþorska þ.e. lengri en
einn metra sem ekki sjást í neinu
vorralli. Gott ef satt væri því eins
og bent var á fyrir tveimur ára-
tugum er lykilatriði að byggja upp
golþorskastofninn til að fá góða
nýliðun. Afar mikilvægt og brýnt
rannsóknarverkefni mundi vera að
telja golþorskana (einn metra eða
lengri) í hverju ralli. Það mundi
ekki auka miklu við heildarkostn-
aðinn af rallinu, en þetta getur
enginn fengið að gera nema þeir á
Hafró.
Gríðarverðmætur þorskár-
gangur í burðarliðnum
Eftir Einar
Júlíusson
» Illskiljanlegt er af
hverju Hafró er að
blása upp væntingar til
þorskstofnsins og 2008-
árgangsins sem engin
innistæða er fyrir.
Einar Júlíusson
Höfundur er eðlisfræðingur.
flísar
Stórhöfða 21, við Gullinbrú,
sími 545 5500.
www.flis.is ● netfang: flis@flis.is
Allt fyrir baðherbergið
– meira fyrir áskrifendur
Skólar og
námskeið
Fáðu þér áskrift á
mbl.is/askrift
Í blaðinu verður fjallað um menntun og
þá fjölbreyttu flóru sem í boði er fyrir
þá sem vilja auðga líf sitt og möguleika
með því að afla sér nýrrar þekkingar og
stefa því á nám og námskeiða.
Morgunblaðið gefur út glæsilegt
sérblað um menntun, skóla og
námskeið þriðjudaginn
5. janúar 2010.
Meðal efnis verður :
Háskólanám og endurmenntun.
Fjarmenntun á háskólastigi.
Verklegt nám/iðnnám á framhalds og
háskólastigi.
Endurmenntun.
Símenntun.
Listanám.
Sérhæft nám.
Námsráðgjöf og nám erlendis.
Kennsluefni.
Tómstundanámskeið og almenn námskeið.
Lánamöguleikar til náms.
Ásamt fullt af öðru spennandi efni.
Pöntunartími auglýsinga er fyrir klukkan 16.00
mánudaginn 21. desember
Nánari upplýsingar veitir Katrín Theódórsdóttir
í síma 569 1105, kata@mbl.is
Fjölskylduhjálp Íslands
Neyðarkall frá
Fjölskylduhjálp Íslands
Hátt í 16000 einstaklingar eru nú án atvinnu auk þeirra þúsunda, sem
minna mega sín í þjóðfélaginu. Stór hópur þessa fólks reiðir sig á að-
stoð Fjölskylduhjálparinnar nú um hátíðirnar.
Tökum höndum saman og leggjum okkar að mörkum til að allir geti
haldið gleðileg jól.
Tekið er á móti matföngum að Eskihlíð 2-4
í Reykjavík þriðjudaga kl 9-13, miðviku-
daga kl. 9-18 og fimmtudaga kl. 9-13. Símar
Fjölskylduhjálparinnar eru 551 3360 og 892
9603. Einnig er tekið á móti framlögum á
reikningi Fjölskylduhjálpar Íslands bnr.
101-26-66090, kt. 660903-2590. Netfang:
fjolskylduhjalp@simnet.is