Fréttablaðið - 08.12.2011, Qupperneq 32

32 8. desember 2011 FIMMTUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Sigurður Elvar Þórólfsson seth@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
HALLDÓR
Þórður Snær
Júlíusson
thordur@frettabladid.is
SKOÐUN
Vísdómsorðin sælla er að gefa en þiggja fela í sér falleg og ósvikin sannindi.
Að deila með öðrum er gleðilegt og jafnvel
bráðskemmtilegt! Þetta er kjarninn í degi
rauða nefsins sem fagnað verður
á morgun, föstudag. Yfirskrift
dagsins er viðeigandi: Skemmtun
sem skiptir máli.
Aðalmarkmið dags rauða nefs-
ins er að hvetja Íslendinga til að
ganga til liðs við UNICEF, Barna-
hjálp Sameinuðu þjóðanna, og
gerast heimsforeldrar. Að vera
foreldri er líklega eitt gleðileg-
asta og mest gefandi hlutverk sem
okkur auðnast að leika í lífinu.
Því fylgir einnig mikil ábyrgð; að
elska og vernda barn sem er varn-
arlaust, að leiðbeina og hafa áhrif
til góðs; veita stuðning í blíðu og
stríðu á vegferðinni um veröld sem stundum
er viðsjárverð.
Heimsforeldrar hafa þessu sama hlutverki
að gegna – en á heimsvísu. Með mánaðar-
legum stuðningi sínum vinna mörg þúsund
heimsforeldrar á Íslandi að því í samstarfi
við UNICEF að næra, vernda og styðja millj-
ónir varnarlausra barna víða um heiminn.
Frá heimili þínu á Íslandi hefur þú tækifæri
til að gefa; taka virkan þátt í að hjálpa millj-
ónum barna sem búa við fátækt,
stríð og heilsuleysi. Slík gjöf er
mikill gleðigjafi, bæði þeim sem
þiggur og þeim sem gefur.
Fjölmargt listafólk hefur þegar
lagt UNICEF lið og unnið í sjálf-
boðavinnu við að búa til skemmti-
og söfnunarþátt sem sýndur verð-
ur í opinni dagskrá á Stöð 2 annað
kvöld. Meðan á dagskránni stend-
ur gefst öllum kostur á að ganga
til liðs við þá fjölmörgu Íslend-
inga sem þegar hafa gerst heims-
foreldrar.
Íslendingar hafa sem þjóð sýnt
að við eigum til mikla gjafmildi og
erum reiðubúin að leggja góðu málefni lið
þegar eftir því er kallað. Við vonum innilega
að sem flestir svari þessu brýna kalli annað
kvöld, á degi rauða nefsins, um leið og við
njótum einstakrar dagskrár – skemmtunar
sem skiptir máli.
Gleðin að gefa
á degi rauða nefsins
Hjálpar-
starf
Svanhildur
Konráðsdóttir
stjórnarformaður
UNICEF á Íslandi
Við vonum
innilega að
sem flestir
svari þessu
brýna kalli
annað
kvöld …
H
úsnæðismarkaðurinn á Íslandi á undanförnum árum er
nokkurs konar vítahringur. Fyrst var lánað takmarka-
laust til allra sem vildu og blásin upp fordæmalaus
fasteignabóla. Síðan hrundi efnahagslífið, fasteigna-
verð féll, öll lán hækkuðu og margir sátu fastir með
neikvæða eiginfjárstöðu í íbúðum sínum eða voru keyrðir í gegnum
alls kyns afskriftarleiðir. Í kjölfarið fengu lánastofnanir á þriðja
þúsund fasteignir í fangið sem þær þora ekki að setja á markað.
Vegna þess að þá lækkar fasteignaverð. Og þá þarf að taka annan
snúning í afskriftum á þeim sem þegar er búið að afskrifa hjá. Þetta
ástand hefur blásið upp nýja bólu,
en nú á leigumarkaði.
Leigumarkaður á Íslandi er
að mestu leyti óskipulagður og
drifinn áfram af fólki sem á fáar
eignir, ekki skipulögðum leigu-
félögum. Meðalmánaðarleiga á
fjölskyldustærð af íbúð er orðin
tugþúsundum hærri en mánaðar-
legar greiðslur af sambærilegri íbúð yrði hún keypt. Til viðbótar við
fjárhagslega óhagræðið sem fylgir leigumarkaði eru langtímaleigu-
úrræði nánast óþekkt. Fólk, með börn og búslóð, þarf þess vegna
iðulega að flytja árlega. Eða oftar. Hluti þess fólks sem velkist um á
leigumarkaðinum myndi glaður vilja kaupa sér húsnæði, festa rætur
og finna smá stöðugleika. Það getur það bara ekki.
Bankar og Íbúðalánasjóður lána nefnilega einungis fyrir 80%
af fasteignakaupum. Þessar stofnanir eru tilbúnar að afskrifa tugi
milljarða hjá einstökum skuldurum til að koma skuldastöðu niður að
eignastöðu en eru ekki tilbúnar að styðja fólk við fyrstu íbúðakaup.
Hjálpin er á öfugum enda.
Ungir íbúðakaupendur þurfa því að finna það sem upp á vantar
annars staðar. Það þýðir að fólk í þessum hópi þarf að taka skamm-
tímalán á mjög háum vöxtum, leggja fyrir þar til það á fyrir
útborgun eða treysta á vandamenn að veita því fyrirgreiðslu.
Fyrsti kosturinn er afleitur, enda ratar fólk fljótt í greiðsluaðlögun
ef það ætlar að fjármagna nokkrar milljónir með yfirdráttarlánum
og greiðslukortahámörkun. Varðandi annan kostinn greindi Stöð
2 frá því í síðustu viku að það tæki langskólagengið par með eitt
barn, þar sem bæði væru þátttakendur á vinnumarkaði, um tíu ár
að safna fyrir útborgun vegna kaupa á 20 milljóna króna íbúð. Þeir
útreikningar miða við að unga parið leggi fyrir 35 þúsund krónur
á mánuði, dirfist ekki að fjölga sér umfram kínverska hámarkið
og kaupi ódýrustu íbúð sem völ er á. Dæmið gerði enn fremur ráð
fyrir 50% lægri neyslu en stjórnvöld gera ráð fyrir í óraunveru-
leikatengdum neysluviðmiðum sínum. Að leggja fyrir útborgun
er því varla eitthvað sem ungt fólk sér sem raunhæfan kost í því
efnahagsástandi sem ríkir í dag.
Þess vegna virðist staðan vera sú að ungt fólk þarf að treysta á
sína nánustu um fyrirgreiðslu til að geta komið þaki yfir höfuðið.
Millistéttin, sem er þorri Íslendinga, getur það ekki vegna þess að
lífeyrissjóðir eru hættir að leyfa foreldrum að lána börnum sínum
veð í þeim hluta síns húsnæðis sem ekkert hvílir á, bankar vilja ekki
lána meira og engir opinberir hvatar eru til staðar sem hjálpa við
fyrstu íbúðakaup. Í þessum aðstæðum felst skýr stéttaskipting og til
að leiðrétta hana þarf pólitíska lausn. Ekkert stjórnmálaafl á Íslandi
virðist hins vegar vera að hugsa um hvernig hún á að vera.
Fjárhagur foreldra ræður búsetuskilyrðum.
Stéttaskipting
Raunir nafnvirðisins
Vigdís Hauksdóttir er spurull
þingmaður. Á dögunum spurði hún
fjármálaráðuneytið hvers vegna mikill
fjöldi stofnana hefði ekki sætt niður-
skurði, á þessum miklu niðurskurðar-
tímum. Starfsmönnum ráðuneytisins
var nokkur vandi á höndum við svarið,
því af 81 stofnun og liðum fjárlaga
reyndust allir sæta niðurskurði.
Líklegast er að Vigdís hafi
ruglað saman nafnvirði og
raunvirði, sem getur hent
besta fólk. Raunar er þekkt
venja við fjárlagagerð að
uppfæra liði í samræmi
við þróun verðlags,
launa og gengis
krónunnar, en það er ekki hægt að
krefjast þess að allir viti það. Allra síst
þingmenn.
Fórnarlamb auðkennt
Vefritið Pressan birti í gær mynd
af ungri stúlku sem kært hefur Egil
Einarsson og kærustu hans fyrir
nauðgun. Snautlegum svörtum kassa
hafði verið smellt yfir augasteina
hennar, en engum sem einhvern
tímann hafði séð stúlkuna gat
dulist hver hún var. Það er
brot á öllum góðum siðum að
auðkenna fórnarlömb í slíkum
málum og óskiljanlegt
hvað Pressunni gekk til.
Afsakið, en samt ekki
Síðar í gær tók Pressan myndina síðan
út. Skömmu síðar birtist afsökun,
undirrituð af Steingrími Sævari Ólafs-
syni ritstjóra. Það var skrýtin lesning.
Fyrst segir hann myndbirtinguna ranga
og því hafi myndin verið fjarlægð. Þá
fer hann yfir fréttaflutning annarra
miðla og því næst kemur nokkuð löng
málsgrein sem rökstyður að rétt
hafi verið að birta myndina. Loks
er ein setning um að þetta hafi
verið mistök. Afsökunarbeiðni
sem snýst að stórum hluta um
að útskýra að þú hafir haft
rétt fyrir þér er ekki
afsökunarbeiðni.
kolbeinn@frettabladid.is