Ný saga - 01.01.1989, Qupperneq 84

Sumarliði ísleifsson
MYND: 1000 ORÐA ÍGILDI
Isumar sem leið sótti ég
þriggja daga námskeið í
lýðháskólanum í Kungalv í
Svíþjóð. Námskeiðið fjallaði um
notkun mynda og hlutverk
þeirra við miðlun á sögulegu
efni. Á dagskrá var m.a. kynning
á mynd sem hafði verið unnin
við Stokkhólmsháskóla um líf-
daga Parísarkommúnunnar
1871 og Iýsti hún upptökum
hennar, framvindu og endalok-
um á áhrifamikinn hátt. Þessi
mynd státaði ekki af neinum
stórleikurum; hún var byggð
upp af tréskurðarmyndum.
Myndirnar, sem flestar höfðu
birst í blöðum á þessum tíma,
voru gerðar eftir ljósmyndum;
um þessar mundir var prent-
tækni ekki komin á það stig að
unnt væri að prenta ljósmyndir.
Með þessu hráefni tókst höf-
undum að skapa annars vegar
heillega frásögn með því að
raða myndunum þannig saman
að þær segðu í heild sinni sögu
kommúnunnar og hins vegar
ótrúlega mikla hreyfingu með
tengingu einstakra mynda og á
þann hátt að renna yfir mynd-
flötinn og beina vélinni að
ákveðnum atriðum í myndun-
um. Höfúndarnir bjuggu með
öðrum orðum til heimildar-
kvikmynd og notuðu eingöngu
til þess „kyrrmyndir" frá þeim
tíma sem þeir voru að fjalla um.
Þetta vakti áhuga minn á að
vinna verkefni sem gerði á
myndrænan hátt grein fyrir
samfélagsuppbyggingu og
framleiðsluháttum í íslenska
bændasamfélaginu, fyrir hinar
umfangsmiklu breytingar sem
urðu í lok síðustu og í upphafi
þessarar aldar. Þó er það ekki
innihaldið sem stendur til að
ræða um hér - enda ekki ætlun-
in að koma á framfæri neinum
nýjum sannleik - heldur er við-
fangsefnið umbúnaðurinn,
þ.e.a.s. hvernig þessu efni er
miðlað.
HVERS KONAR
MYNDIR ÁTTI
AÐ NOTA?
Til greina kom að nota margvís-
legt myndefni, málverk, teikn-
ingar, tréskurðarmyndir, gaml-
ar kvikmyndir eða ljósmyndir.
Þá var einnig mögulegt að
mynda hluti sem vörðuðu um-
rætt efni á söfnum eða reyna að
setja eitthvað á svið. Ég valdi
þann kost að nota eingöngu
Á Skútustööum í Mývatnssveit árið 1893. Þessi mynd kom að góðu haldi þegar fjallað var um heimilisiðnað
til sveita. Úr tré voru smíðuð amboð og skjólur. Þá voru riðin net og fléttaðar gjarðir. Klæðnaður þessara
skötuhjúa er vafalítið heimagerður; konan er m.a. í þungu vaðmálspilsi og karlinn í háum prjónuðum
sokkum. Bæði eru þau á sauðskinnsskóm.
82