Íslenzk tunga - 01.01.1965, Blaðsíða 28
26
GUNNAR KARLSSON
Jónas Hallgrímsson:21
Hafmey fögur! H\aða, /ivaða!
köld ert þú sem mj öll á ísi; ...
011 munu þessi skáld þó oftar stuðla hv :h, og er auðvelt að finna
dæmi þess í bókum þeirra.
2.5. Af framantöldum dæmum er ljóst, að breytingin hv- > kv-
er hafin á Vestfjörðum og hefur náð talsverðri útbreiðslu í Suður-
Þingeyjarsýslu upp úr miðri 18. öld. Samkvæmt eðli hljóðbreytinga
er eðlilegast að gera ráð fyrir samfelldu kv-svæði norðanlands þeg-
ar á þessum tíma. í því sambandi má minna á, að ekkert benti til
þess í framburðarrannsókn Björns Guðfinnssonar, að Æu-svæðin
liafi upphaflega verið tvö. Hin fáu merki /w-framburðar, sem hann
fann á Miðnorðurlandi, reyndust öll aðflutt.22 Er þá líklegast, að
breytingin hafi komið upp á tiltölulega litlu svæði og síðan breiðzt
út til beggja hliða. Ætti hún samkvæmt því að eiga sér nokkurn
aldur íyrir miðja 18. öld.
3.0. Eins og drepið er á í upphafi þessarar greinar, hefur ekki
tekizt að finna örugg merki breytingarinnar fyrir 1750. Er nú ætl-
unin að benda á nokkur dæmi, sem virðast styðja þá tilgátu, að
hún hafi komið upp allmiklu fyrr.
3.1. í Alþingisbókinni 1732 er notuð sögnin hvika, að því er virð-
ist, í merkingu sagnarinnar kvika,23 Málsgreinin er á þessa leið:
„Ennes Skinned hvikade a hpnum sem laust være . . .“24
21Jónas Hallgrímsson, Ljóðmœli, smásögur og fleira (Rit I; Reykjavík
[1929]), 227.
22 Björn Guðfinnsson, „Þáttur úr íslenzkum mállýzkurannsóknum," Mennta-
mál XXIII (1950), 175. Björn Guðfinnsson, Mállýzkur II. Um íslenzkan fram-
burð (Studia Islandica XXIII; Reykjavík 1964), 44, 52—53.
23 Um orð af stofnunum hvik- og kvik- sjá: Stefán Einarsson, „Some Ice-
landic words with liv^kv/* Acta philologica scandinavica VII (1932—33), 227
—228.
24 Alþijnges boken Innehalldande þad sem giprdest og frammfoor i L0g-
rettu a (Ixaraar Alþijnge M.DCC.XXXII (Iloolum [1732]), C 2 r.