Vera - 01.09.1995, Blaðsíða 37

iHVAo ttmvi
1 PEKINC?
o
þjóöanna sem starfa aö málefnum kvenna
eiga rætur sínar aö rekja til Mexíkó ráðstefn-
unnar. INSTRAW (The International Research
and Training Institude for the Advancement of
Women) var stofnaö áriö 1976 og UNIFEM
(United Nations Development Fund for
Women) varö raunar til á göngum hótela meö-
an á ráðstefnunni stóð, en var formlega stofn-
aö áriö 1976. Báðar hafa þessar stofnanir
sannað gildi sitt og forsvarsmenn gróinna
stofnana sem starfa að þróunaraðstoö leita
oröið til þeirra um ráðgjöf og aðstoð.
Árið 1975 höfðu Vesturlandabúar almennt
ekki gert sér grein fyrir þeim þrældómi sem
konur þróunarlandanna bjuggu við og því síður
að á konunum hvíldi alla jafna framfærsla fjöl-
skyldunnar. Ráðstefnan í Mexíkó varð til þess
að opna augu kvenna og einhverra karla fyrir
því að þróunaraðstoð ætti að beina milliliða-
laust til kvenna ef raunverulegur tilgangur
hennar var að bæta lífsskilyrði fólks.
Árið 1979 var samningur um afnám allrar
mismununar gagnvart konum (CEDAW-samn-
ingurinn) samþykktur á allsherjarþingi Sþ og
vafalítið hafði undirbúningur vegna ráðstefnu
Sþ um málefni kvenna í Kauþmannahöfn árið
1980 áhrif á gerð hans. Enn þann dag t dag er
þessi samningur einhver mikilvægasti mann-
réttindasáttmáli sem konur eiga. Hann var
undirritaður fyrir íslands hönd 24. júlí árið
1980 en það dróst til ársins 1985 að íslensk
stjórnvöld fullgiltu hann. Undirbúningsnefnd
stjórnvalda vegna þriöju ráðstefnu Sþ um mál-
efni kvenna þrýstu þá á og sáu til þess að
hann fengi fullgildingu hér á landi.
AF I VERJU I KINA
Þegar velja átti fjórðu ráðstefnu Sþ um málefni
kvenna stað þótti rööin komin að Asíu. Kínverj-
ar buðust til að taka verkið að sér og eftir mikl-
ar umræöur var því boði tekið og samþykkt
samhljóða af öllum aðildarrikjum Sþ. Frá
þessu var gengið í desember 1992.
Það hefur sætt nokkurri gagnrýni að
ráðstefnunni skuli hafa verið valinn staður
í Kína. Kvennahreyfingar og aðrar mann-
réttindahreyfingar hafa unnvörpum haft
uppi mótmæli og tók steininn úr í vor þeg-
ar upplýstist að fundarstaður félagasam-
taka hefði verið fluttur úr Peking til Hu-
airou sem er í um 45 km fjarlægð frá
borginni. Eins og búa átti um hnútana voru
tengsl milli staöa illmöguleg vegna fjar-
lægðar, en ekki síöur vegna skorts á fjar-
skiptum. Þjónusta við fjölmiðla var einnig
langt frá því að vera boðleg. Hótelherbergi
voru af skornum skammti og fundarsalir
fráleitt nægjanlegir fýrir þann fjölda sem áætl-
að er að sæki fundinn en búist er við 36.000
þátttakendum.
Á öllum sambærilegum samkomum sem
Sþ hafa boðað til hefur veriö iögð áhersla á
náin og góð samskipti ráðstefnu og fundar fé-
lagasamtaka, enda eru frjáls skoðanaskipti til
að bæta samfélag manna, karla og kvenna,
hugsjónin sem samstarf þjóða á vettvangi Sþ
grundvallast á. Það skýtur því heldur betur
skökku viö þegar félagasamtökum er úthýst
með þeim hætti sem til stóð. Á tímabili stefndi
í að ekkert yrði af fundi félagasamtaka og
hrikti jafnvel í stoðum varðandi opinberu ráð-
stefnuna. Kvennahreyfingar um allan heim
sendu mótmæli sín til aðalritara Sþ, til kín-
verskra yfirvalda og hvöttu stjórnvöld heima
fyrir til að gera athugasemd við þessa ákvörð-
un. íslenskar kvennahreyfingar voru þar engin
undartekning og var fastanefnd íslands hjá Sþ
falið að koma skilaboðunum áleiðis til Boutros
Boutros-Ghali.
í byrjun júnímánaðar var gert samkomulag
við kínversk yfirvöld. Kínverjar héldu sínu hvað
varðaði fundarstaðinn en létu undan kröfunni
um verulegar úrbætur á fjarskiptum milli stað-
anna ogtil umheimsins. Þá samþykktu þeir aö
veita öllum vegabréfsáritun, sem höfðu skráö
sig til þátttöku áður en umsóknarfrestur rann
út en á tímabili voru blikur á lofti hvað það
varðaði.
Að undanförnu hefur enn á ný gætt nokkurr-
ar óánægju með ráðstefnustaðinn, í kjölfar
sýningar Sjónvarpsins á myndinni „Biðsalir
dauðans". Lagt hefur verið til að íslendingar
sendi ekki sendinefnd á ráðstefnuna vegna
þess sem fram kom í myndinni og hætti einnig
við för á fund félagasamtaka, en meira hefur
þó borið á hvatningu til fararinnar og þá verið
á það bent að með þátttöku gefist ekki einung-
is tækifæri til að ræöa ástandið í málefnum
kvenna og stúlkna í Asíu heldur einnig stöðu
kvenna annarsstaðar í heiminum. Ráðstefnan
er enda heimsráðstefna Sþ en er ekki ætlað
að fjalla einvörðungu um stöðu kvenna í Kína.
Umfjöllun um staðsetningu ráðstefnunnar
og átökin sem urðu þegar fundur félagasam-
taka var fluttur hafa sett sinn svip á undirbún-
ing ráðstefnunnar, sem nú er á lokastigi. Mál-
efnalegur undirbúningur hefur verið í höndum
Kvennanefndar Sþ, í nánu samstarfi við skrif-
stofu Gertrude Mongella sem hefur verið ráðin
framkvæmdastjóri ráöstefnunnar. Fundur fé-
lagasamtaka er undirbúinn á svipaðan hátt af
skrifstofu sem hefur það eitt verkefna og er
staðsett í New York. Framkvæmdastjóri skrif-
stofunnar er Irene Santiago fýrrum verkefna-
stjóri hjá UNIFEM. Kínversk yfirvöld sjá um öll
framkvæmdaatriði varðandi ráðstefnuhaldið
og fund félagasamtaka. Málefnalegur undir-
búningur, afgreiðsla umsókna um þátttöku og
annað er lýtur að innihaldi ráðstefnunnar og
fundarins er ekki á þeirra verksviði. Þar eru
þeir einungis þátttakendur sem hvert annað
aðildarriki Sþ.
FBAHKVÆHCAÁÆrLUNIN
Á ráðstefnunni í Peking er ráðgert að sam-
þykkja nýja framkvæmdaáætlun í málefnum
kvenna. Eftir þrotlausa vinnu, samráð ogfundi
liggur framkvæmdaáætlunin nú fyrir í drögum.
Upphaflega var ráðgert aö hafa áætlunina
stutta og hnitmiðaða en eins og búast mátti
við hefur teygst úr henni og er hún nú 135 bls.
að lengd.
í áætluninni er gerð grein fyrir forsögu ráð-
stefnunnar og markmiði hennar, ástandinu
lýst og málaflokkar og aðgerðir til úrbóta skil-
greindar. Ásteytingarsteinar í umfjölluninni um
framkvæmdaáætlunina hafa verið margir og
langur vegur er frá því að hún sé fullfrágengin
og ágreiningslaus. Allt aö þriðjungur hennar er
enn innan hornklofa, sem merkir að ekki hafi
náöst samkomulag um orðalag eða efni.
Hjá Sþ heyrir það til undantekninga að grip-
ið sé til atkvæðagreiðslu en þess í stað er leit-