Vera - 01.04.1997, Blaðsíða 13

nslóðaskipti
kv^nnabaráttunni
höfðum leikið elskendur í leikriti veturinn
áður. Hann sá mig, bakkaði upp að mér og
bauð mér far. Og þótt ég stæði þar sem ég
ætlaði að standa, þáði ég far þangað sem ég
ætlaði ekki að fara og síðan höfum við ekið
meira og minna sömu ieið.
Einar var formaður leikfélagsins, bók-
menntaklúbbsins og kvikmyndaklúbbsins og
einn besti félagi hans var formaður skólafé-
lagsins og á kafi í pólitík. Ég hafði svo lengi
hlustað á umræður um þessi efni heima. Nú
tók ég til máls. Ég var oft eina stelpan í
strákahóp. Þennan vetur kom út Tómas
Jónsson metsölubók eftir Guðberg og Ten-
ingunum kastað eftir Sartre. Strákarnir lásu
metsölubókina, ég las Sartre. Mig dreymdi
um að verða eins og Simone de Beauvoir.
Einar var góður í frönsku og ætlaði í stjórn-
málafræði til Frakklands að loknu stúdents-
prófi. Ég ætlaði í inntökupróf í leiklistar-
skóla Þjóðleikhússins. Við ætluðum að vera
par þótt við færum hvort sína leið, eins og
Simone og Sartre. Og þótt margir settu upp
hringana um leið og þeir settu upp stúdents-
húfurnar þá gerðum við það ekki. Við vor-
um bara alltaf saman, allar nætur, alla daga.
Ég ákvað að fresta inntökuprófi í leiklist hér
heima, ég ætlaði líka að læra frönsku eins og
Einar. Síðan gæti ég reynt að komast inn í
leiklistarskóla í Frakklandi. Við fengum inn-
göngu í sitt hvorn háskólann, hann í Toulou-
se ég í Genf í Sviss. Eftir nokkra daga í Par-
ís a la Simone et Sartre fór Einar til Toulou-
se en ég út í sveit að læra frönsku hjá góðri
kennslukonu áður en ég héldi til Genfar. í
sveitinni las ég litla frétt í blaði um að að-
búnaður stúdenta í Toulouse væri mjög
slæmur og nokkrir hefðu veikst alvarlega af
matareitrun eftir að hafa etið eitrað hrossa-
kjöt í matsal stúdenta. Ég hætti við að fara
til Genfar og tók lestina til Toulouse til þess
að sjá til þess að Einar fengi almennilegan
mat. Ég varð fljótlega ófrísk. Þar skildu leið-
ir okkar Simone de Beuavoir. Simone fór í
fóstureyðingu undir líkum kringumstæðum,
en þegar læknirinn góði bauð mér fátækri,
19 ára stúdínu af norðurhjaranum slíka
lausn á vandanum, þótt ólögleg væri, þá var
það það síðasta sem mér datt í hug að
þiggja. Nei, heldur gæfi ég námið upp á bát-
inn og færi heim. Einar ákvað að fylgja mér.
framhald á bls. 42
fJoi

J •
omriir1 ouj/ujjw1
Eg er „made in France“ rétt fyrir stúdenta-
óeirðirnar 1968. Fæddist á afmælisdegi
Bjarnfríðar ömmu og Hírósímasprengj-
unnar, 18 dögum fyrir innrás Rússa í
Prag. Það má ímynda sér að ráðamenn
hins vestræna heims hafi haldið niðri í sér andanum,
ekki endilega í tilefni fæðingar minnar hér á norður-
hjara veraldar, heldur miklu frekar vegna alþjóða-
hreyfingar ungs róttæks fólks sem ætlaði sér í alvöru
að umbylta heiminum og gera hann réttlátari. Ungt
fólk sem trúði í fullri einlægni á jafnrétti og bræðra-
lag, kommúnur, frjálsar ástir og getnaðarvarnir.
Mér var eflaust ætlað að verða byltingarforingi og
baráttukona og get í fullri einlægni sagt að sterk
réttlætiskennd sé mér í brjóst borin. Einhvern veg-
inn finnst mér samt að mitt líf hafi hingað til frekar
snúist um að finna fast og öruggt land undir fótum
en að rugga bátnum.
Mamma og pabbi voru tvítugir unglingar þegar
ég fæddist og tróð mér á milli, undir nývolga hjóna-
sængina. Þau voru sannarlega blómabörn síns tíma
og tóku virkan þátt í baráttunni, hvort sem það var
hér heima eða á námsárunum í Svíþjóð. Það eru til
myndir af mér á herðunum hans pabba í kröfugöngu
í Stokkhólmi með lítinn krepptan hnefa steyttan út í
loftið, hrópandi „leve, leve, leve FNL (Þjóðfrelsis-
hreyfingin í Víetnam).“ Ég man líka eftir skrúðgöng-
um 17. júní, eða sumardaginn fyrsta, þar sem ég
beið eftir fyrsta tækifæri að geta hrópað: „ísland úr
NATO, herinn burt!!!“ og fannst lítið til þess koma
að veifa bréffána og brosa. Þessa dagana er það
dóttir mín sem sönglar fyrir munni sér: „No more
cuts! No more cuts!“ eftir sína fyrstu kröfugöngu
sem við gengum saman í Manchester á dögunum til
að mótmæla skerðingu íhaldsstjórnar Majors til
menntamála. í þetta skipti var það maðurinn minn
sem rak mig úr rúminu!
Mamma og amma eru báðar ákaflega sterkar og
ákveðnar konur. Ég hef alla tíð borið mikla virð-
'ngu fyrir þeim. Þar með er ekki sagt að það sé alltaf
auðvelt að vera afkomandi þeirra. Mér fannst oft
erfitt að standa undir þeim kröfum sem mamma
gerði til mín um leið og viðurkenning hennar skipti
t Y/'/Hf í/l/'fsfúl
&incu*&clóttú*
mig öllu. Bæði mamma og pabbi voru áberandi í þjóðfé-|
laginu og báðum umhugað um að tjá sig og sínar
skoðanir. Það var oft mikið að gera hjá þeim báðum
og stundum var ég einmana og fannst ég pínu
gleymd. Ég var samt alltaf stolt af þeim þó okkar líf
væri töluvert frábrugðið því lífi sem lifað var heima
hjá vinkonum mínum. Ég fór stundum á fundi nteð
mömmu en man samt helst eftir endalausum mynd-
listarsýningum sem þjónuðu í mínum huga eingöngu
þeim tilgangi að komast á kaffihús og fá heitt kakó
og köku. Löngu seinna útskýrði mamma fyrir mér
að það hefði verið í myndlistinni sem róttækir lista-
menn tjáðu sig hvað helst. Það hafði reyndar alveg
farið fram hjá mér.
Ég held ég hafi gert fremur máttlausa uppreisn
sem unglingur gegn mömmu og pabba, að minnsta
kosti miðað við marga aðra. Það var helst sú
ákvörðun að láta ferma mig sem olli taugatitringi.
Þá höfðu þau ekki verið skráð í þjóðkirkjuna urn ein-
hvern tíma af pólitískum ástæðum og lítið sinnt
kristilegu uppeldi á dótturinni. Þau hafa reyndar
bætt fyrir það síðan.
Mamma og pabbi tókust oft á um ábyrgðina á
heimilinu og mér. Ég veit ekki hver var stærsti þátt-
urinn í því; óknyttir pabba, starfsframi beggja, baslið
eða femínismi, en ég veit að síðan ég sjálf eignaðist
dóttur mína hefur mér oft fundist ég standa í nákvæmlega sörnu sporum og
mamma þá. Þegar ég lít í kringum mig sýnist mér það sama vera upp á teningnum
hjá mörgum vinkvenna minna. Barnauppeldi og heimilishald er oftar en ekki þeirra
ábyrgð á sama tíma og þær eru að mennta sig, klára masterinn, byrja í doktorsnámi
eða tilbúnar í slaginn og komnar með vinnu. Það skal engan furða nábít og blæð-
andi magasár eða fjölda einstæðra foreldra. Áður en ég varð sjálf mamma kom
mér aldrei annað til hugar en að mér væru allar leiðir færar, svo fremi sem ég stæði
mig og sinnti mínu. Mér fannst jafnrétti kynjanna jafn sjálfsagt mál eins og að
anda að mér andrúmsloftinu. Nú sé ég aftur á móti hversu aðstæður kvenna hafa
mikið um það að segja hverjir möguleikar þeirra eru til náms og starfsframa eftir
að þær hafa eignast börn. Það er nákvæmlega sú staðreynd sem gerir mig að
femínista.
Aðgangur minnar kynslóðar til menntunar skilur kynslóðir okkar mömmu að.
Það er rninni kynslóð næstum sjálfsagt að geta lært það sem hugurinn stendur til.
En menntabrautin hefur ekki alltaf verið jafn greiðfær og þau mál geta auðveldlega
breyst til hins verra. Ég held að það sé mjög mikilvægt
fyrir konur á mínum aldri að átta sig á því að baráttunni framhald á bls. 45
Þessa dagana er
það dóttir mín sem
sönglar fyrir munni
sér: „No more cuts!
No more cuts!“
13 vera