Vera - 01.04.1997, Blaðsíða 28

5 t a
Hér er lítið samfélag og peningar af skornum
skammti. Það er því lítið svigrún til að þróa
nýjungar, m.a. í atvinnulífi, en við þurfum á
því að halda.
Þótt það hafi orðið örlög mín að starfa í
þessum opinbera geira, þá stendur ekkert
þjóðfélag undir því að flestallir sæki í hann.
Það verða að skapast ný störf í einkageiran-
um. Við verðum að sjá til þess að hér séu
möguleikar til að fást við ólíka hluti. En af því
að við vorum að tala um skatta, þá er það al-
veg rétt að í Bandaríkjunum eru mun lægri
skattar en hér, en þar er líka félags-
leg þjónusta og samhjálp sem við
teldum alveg óviðunandi. Hins
vegar býður það kerfi upp á að
menn nái undraverðum árangri á
skömmum tíma, ef þeir fá góða
hugmynd á viðskiptasviðinu. Það
er auðveldara fyrir fólk að hrinda
góðum hugmyndum í framkvæmd
þar en í Evrópu. Kerfið í Evrópu er
miklu þyngra og erfiðara en í
Bandaríkjunum. Það er raunveru-
lega orðið vandamál og stendur
framförum fyrir þrifum.“
að er áhugahagfræðing-
urinn sem þarna talar,
þótt lögfræðingurinn sé
ekki langt undan. Eg fer
allt í einu að hugsa um
það sem Helga sagði, um að tveir
bræður hennar hafi lært lögfræði. Það eru sá
elsti og sá yngsti; Helga er önnur í systkina-
röðinni. Pabbinn lögfræðingur. Er þetta nú
ekki dálítið einhæft? Kemur í ljós að svo sé
reyndar ekki. Faðir Helgu var á þingi öll
hennar uppvaxtarár, svo þjóðfélagsumræða
var mjög ofarlega á baugi á heimilinu.
„Eg er alin upp við miklar og ákafar rök-
ræður og ég man að vinkonum mínum fannst
mjög gaman að koma í heimsókn, vegna þess
að þar voru svo miklar rökræður, með
handapati og öllu tilheyrandi. Við systkinin
höldum mikið saman, þegar við komum í boð
og veislur - og erum hávær. Sumu fólki finnst
við víst vera að rífast, þótt okkur finnist við
aldrei hafa rifist. Við teljum okkur bestu vini.
Við erum sennilega óþolandi, þótt okkur finn-
ist mjög skemmtilegt að hittast í hópi. Það eru
engin andstyggilegheit í umræðum okkar.
Þetta eru bara rökræður.“
Eiginmaður Helgu er Helgi H. Jónsson,
fréttamaður á sjónvarpinu og eiga þau þrjú
börn saman, auk þess sem Helgi á tvo syni af
fyrra hjónabandi og eina sonardóttur. Að auki
eru þrír bræður og foreldrar. Hefur svona
kona einhvern tíma fyrir sjálfa sig? Ekki mik-
inn. Helga fer að vísu þrisvar sinnum í viku í
Iíkamsrækt - og við erum blessunarlega sam-
mála um að hún sé til að viðhalda líkamanum
og auka úthaldið.
„Árin sem ég var í Bandaríkjunum," segir
hún, „fór ég í líkamsrækt fimm morgna í viku,
en eftir að ég kom heim fann ég ekki tíma til
þess. Mér fannst það mjög óþægilegt og horfði
upp á sjálfa mig slappast og þenjast út. Þess
vegna varð ég einfaldlega að finna mér tímana."
Við Islendingar erum alltaf að tala utn
vinnuálagið sem er á okkur. En vinna ekki
Bandaríkjamenn miklu meira eti við? Eru
þeir ekki með sex daga vinnuviku og bara
tvcer vikur í sumarleyfi?
„Jú, veistu, vinnuálagið hjá ýmsum þar er
ótrúlegt. Eg kom yfirleitt í vinnu klukkan sjö
á morgnana og það var áberandi hversu marg-
ir voru þegar mættir. Þegar ég fór heim, oftast
klukkan sjö á kvöldin, voru margir ennþá að
vinna, jafnvel þótt þeir fengju ekki greitt fyrir
Eg er alin upp viö miklar og
ákafar rökræöur og ég man að
vinkonum mínum fannst mjög
gaman aö koma í heimsókn,
vegna þess aö þar voru svo
mikiar rökræöur, meö handapati
og öllu tilheyrandi.
eftirvinnu. Það var mjög mikill metnaður
þarna, samkeppnin hörð og vinnuumhverfið
kröfuhart og agað.“
Purftirðu að ferðast mikið til þróunar-
lattda?
„Nei, en þó... Ég fór til Guyana og ýmissa
eyja í Karíbahafinu. Þar hittum við ráðamenn
og áttum við þá viðræður um ýmis verkefni
sem bankinn lánaði til. Þetta var mikið ævin-
týri sem hafði aldrei hvarflað að mér að ég
kæmist í. Einnig heimsótti ég Suður-Afríku og
fór nokkrum sinnum til Parísar þar sem Evr-
ópumiðstöð bankans er. Mest ferðaðist ég þó
til þeirra landa sem ég var fulltrúi fyrir, þ.e.
Norðurlandanna og Eystrasaltsríkjanna.
Það eru ekki allir á einu máli um ágæti Al-
þjóðabankans. Það hefur ekki allt virkað sem
menn héldu að myndi virka og auðvitað eru
ekki allir sáttir við þær ákvarðanir sem þar
hafa verið teknar. En það er ekki nóg að dæla
inn peningum í þróunarlöndin. Það verður að
setja skilyrði fyrir því hvernig Iánsfé er nýtt.
Mönnum finnst það oft óhófleg afskipti bank-
ans af innri málefnum ríkis, en bankinn hefur
langa reynslu í því að það er ekki hægt að
dæla peningum í drauma og óskir. Markmið-
ið með lánveitingunum er að byggja upp í
þessum löndum mannsæmandi aðstæður og
það er ótrúlega stórt viðfangsefni.
Það hlýtur að vera tímasprengja ef iðnríki
jarðar halda áfram að lifa við núverandi lífs-
kjör og ganga á auðlindir jarðar, án þess að
því fylgi sú skynjun að það sé til fólk annars
staðar á jörðinni, sem lifir við óviðunandi að-
stæður. Víða í þróunarlöndunum eru litlar lík-
ur á að börn nái fermingaraldri, þar deyja
konur, slitnar af stöðugum barn-
eignum, fyrir fertugsaldurinn og
stórir hópar fólks búa við ólæsi og
hungur, svo eitthvað sé nefnt.
Mér finnst okkur Islendingum,
því miður, ekki hafa tekist að
skynja samstöðu með þeim sem eru
verst settir í hnattrænu samhengi.
Okkur gengur illa að skynja ábyrgð
okkar að leggja fram til þróunarað-
stoðar það hlutfall af þjóðartekjum
sem okkur ber, miðað við alþjóð-
legar skuldbindingar og ályktanir
Alþingis."
Það er greinilegt á tali Helgu að
Island er í hennar augum ekki bara
land, ekki bara iðnríki, ekki bara á
Norðurlöndum, ekki bara í Evr-
ópu, ekki bara vestrænt ríki - held-
ur einn hlekkur í stórri heild sem
þarf að uppfylla viss skilyrði,
standa undir vissum kröfum og leggja sitt af
mörkum í því afar flókna samskiptaneti sem
heimurinn er.
En hvað gerir borgarritari?
„Starfið er skilgreint þannig að borgarritari
sé yfirmaður stjórnsýslu og fjármála borgar-
innar og jafnframt staðgengill borgarstjóra. I
því felst ábyrgð á rekstri og þjónustu í Ráð-
húsinu og ákveðin tengsl við fyrirtæki borgar-
innar, auk mjög náins samstarfs við borgar-
stjóra.
Við höfum verið að vinna að ákveðinni
uppstokkun á stjórnsýslunni og starfsemi
hennar. Þegar ég kom hingað var hafin skipu-
lagsbreyting, t.d. á fjármáladeild borgarinnar,
sem nú skiptist í hagdeild - sem ber ábyrgð á
fjárhagsáætlun og alls konar hagsýslustarf-
semi - og fjárreiðudeild - sem fer með verk-
efni sem voru ekki stór áður en fela í sér háar
fjárhæðir, til dæmis lána- og greiðslustýringu.
I mínum huga er fátt meira spennandi en að
fá að vinna við opinbera stjórnsýslu. Tækifær-
in til umbóta eru þar mýmörg, nýir straumar
og stefnur hafa sannað gildi sitt víða í kring-
um okkur og vitaskuld er eðlilegt að leitað sé
leiða til að hagnýta hér það sem vel hefur gef-
ist annars staðar. Ef árangur næst í að auka
hagkvæmni í opinberum rekstri, eins og hjá
borginni, og bæta þjónustu er það starf unnið
í þágu svo margra og það gerir verkefnið
meira spennandi. Auðvitað eru það hinir
kjörnu fulltrúar sem marka stefnu og ákveða
áherslurnar í starfi borgarinnar. Embættis-
mennirnir eiga hins vegar að sjá um fram-
kvæmdina og liðsinna stjórnmálamönnunum
28 vera