Ljósmæðrablaðið - 15.11.2004, Blaðsíða 21

að sníða ákveðnar spurningar að hvoru
þjónustuformi fyrir sig. Að mestum
hluta innihéldu listarnireins spurningar
og kvarða þannig að tölfræðilegur
samanburður á milli hópa var gerður
mögulegur.
Sambærilegar breytur voru eftirfar-
andi:
• Bakgrunnur kvennanna s.s. aldur,
menntun, hjúskaparstaða og fjöldi
barna.
• Viðhorf til veittrar fræðslu: mælt
á Likert kvarða þar sem spurt er
um viðhorf til 16 fræðsluþátta
(mjög góð fræðsla - mjög léleg
fræðsla) - FRÆÐSLA.
• Ánægja/óánægja með þjónustuna
almennt: Viðhorf kvenna til 11
þjónustuþátta mæld á likert
kvarða þar sem spurt er hversu
ánægðar eða óánægðar þær eru
með þjónustuna (mjög ánægð -
mjög óánægð) - ÁNÆGJA.
• Viðhorf til þjónustuþátta: Viðhorf
til 24 fullyrðinga um þjónustuna
skoðuð á Likert kvarða (mjög
sammála - mjög ósammála) -
ÞJÓNUSTA
• Opnar spurningar t.d. óskað eftir
athugasemdum og einnig hvatt til
þess að leggja fram eigin hug-
myndir um breytingar á þjónust-
unni.
Konur i heimaþjónustu voru sérstak-
lega spurðar út i ákvörðun um snemm-
útskrift og heimaþjónustu; stuðning
heima fyrir fyrstu vikuna og einnig var
kannað viðhorf þeirra til tímasetninga,
fjölda og tímalengda heimsókna.
I þeim tilgangi að skoða sambæri-
leika hópanna með tilliti til þess að á
sængurlegudeild liggi frekar veikari
konur og börn, voru konur af sængur-
'egudeild sérstaklega spurðar út í teg-
und fæðingar, heilsufarsvanda móður
°g barns efitir fæðingu svo og lengd
sjúkrahúsvistar.
Úrvinnsla gagna:
Lýsandi tölfræði svo sem t-próf og
kikvaðrat- próf voru notuð til þess að
lýsa og bera saman bakgrunn þátttak-
enda eftir rannsóknarhópum. T-próf
v°ru einnig notuð við athugun á hugs-
anlegum áhrifum ákveðinna sérkenna
hópanna á niðurstöður, einkum kvenna
af sængurlegudeild. Borin voru saman
nieðalskor úr viðhorfakvörðum eftir
tegund fæðingar, heilsufarsvandamál-
Unt móður eða barns eftir fæðingu svo
°g lengd sjúkrahúsvistar.
Þáttagreining: Allir kvarðarnir þrír
FRÆÐSLA, ÁNÆGJA og ÞJÓNUSTA
voru þáttagreindir og þá v r notast við
heildarúrtak rannsóknarii.nar (n=250).
Reyndist vera sterk innri fylgni á svör-
un innan hvers kvarða sem bendir til
innra réttmætis þeirra. Með þáttagrein-
ingu kom einnig í ljós að hver kvarði
fyrir sig hlóð á einn þátt og því voru
meðalskor kvarðanna notuð í frekari
tölfræðiúrvinnslu. Þar sem meðalskor
kvarðanna reyndust ekki vera normal-
dreifð var notast við non-parametic
prófið Mann-Witney til þess að meta
tölfræðilegan mun á viðhorfum kvenna
til þjónustu ljósmæðra í heimaþjónustu
og á sængurlegudeild.
Niðurstöður
Þáttagreining viðhorfakvarðanna:
í þeim tilgangi að auðvelda úrvinnslu
gagna var ákveðið að skoða formgerð
viðhorfakvarðanna út frá þáttagrein-
ingu. Ut frá innbyrðis fylgni á milli
breyta og þáttahleðslu þeirra var því
athugað hvort kvarðarnir mæla eitt eða
fleiri hugtök og þannig metið hvort
raunhæft var að skoða niðurstöður
kvarðanna út frá meðalskorum þeirra.
Heildarúrtak rannsóknarinnar 258
konur var notað við þáttagreiningu
FRÆÐSLU kvarðans en í þeim tilgangi
að gera þáttagreininguna sem nákvæm-
asta var við þáttagreiningu kvarðanna
ÁNÆGJA (11 mælibreytur/spurningar)
og ÞJÓNUSTA (24 mælibreytur/spurn-
ingar) einnig keyrt saman úrtak úr ann-
arri rannsókn sem framkvæmd var á
svipuðum tíma þar sem sömu kvarðam-
ir voru notaðir. Úrtakið sem um ræðir
140 konur var einnig valið úr hópi
mæðra er fæddu á Landspítala Háskóla-
sjúkrahúsi í janúar og febrúar 2003
(Díana Jónsdóttir og Sara Björk Hauks-
dóttir, 2003). Heildarúrtak það sem
notað var við þáttagreiningu þessara
tveggja kvarða var því úrtak 398 kvenna.
Við þáttagreiningu ÁNÆGJU kvarð-
ans hlóðu allar mælibreytur kvarðans
mjög hátt á einn þátt (0,596 - 0,972) en
samkvæmt Kaiser mátti draga út 2
þætti. Þáttur 1 með eigiðgildið 8,106
skýrði 73,689 % af heildardreifninni og
þáttur 1 með eigiðgildið 1,117 skýrði
10,158% af heildardreifninni. Þættirnir
virtust gera góða grein fyrir spurning-
um mælikvarðans (h’= 0,624-0,972)
Þar sem skriðupróf sýndi aðeins einn
þátt dreginn út og þar sem þáttur I hafði
mjög hátt skýringargildi var ákveðið að
vinna með meðaltal kvarðans.
Við þáttagreiningu ÞJÓNUSTU
kvarðans kom í ljós að allar mælibreyt-
ur kvarðans hlóðu mjög hátt á einn þátt
þar sem þáttahleðsla allra breyta var um
og yfir 0,6. Samkvæmt viðmiðum
Kaisers væri hægt að draga út 2 þætti
við þáttagreininguna. Þáttur 1 hafði
eigiðgildið 18,249 og skýrði um 76% af
heildardreifninni og þáttur II eigið-
gildið 1,199 og skýrði um 5% af heild-
ardreifninni. Athyglisvert er að þær 4
mælibreytur sem hlaða nokkuð hátt
(um 0.5) í þætti II eru mælibreytur sem
túlka má sem innsæi ljósmæðra á líðan
kvennanna. Þættirnir virðast gera góða
grein fyrir spurningunum (h2 =0,47-
0,878). Ef tekið er mið af skriðuprófi er
einungis raunhæft að draga út einn þátt.
Út frá niðurstöðum þáttagreiningar á
ÞJÓNUSTU kvarðanum var talið raun-
hæft að álykta að eðlilegt væri að notast
við heildarmeðalskor kvarðans við úr-
vinnslu gagna. Einnig væri hægt að
nýta meðalskor fyrir mælibreyturnar 4
er hlaða hátt í þætti II til þess að mæla
innsæi ljósmæðra/hjúkrunarfræðinga á
líðan kvenna en það er ekki gert hér.
Við þáttagreiningu FRÆÐSLU
kvarðans var einungis notast við úrtak
þessarar rannsóknar þ.e. 258 konur.
Mælibreyturnar allar hlóðu mjög hátt á
einn þátt (0,716-0,865) og hafði sá þátt-
ur eigiðgildið 10,458 og skýrði 65,36%
af heildardreifninni. Fjórar breytur
hlóðu einnig lítillega á þátt II (0,316-
0,50) sem hafði eigiðgildið 1,104 og
skýrði 6,9% af heildardreifninni. Sam-
kvæmt skriðuprófi var eðlilegt að draga
aðeins út einn þátt og var ákvörðun
tekin um að nota meðalskor kvarðans
við úrvinnslu gagna tengdri fræðslu.
Einkenni úrtaks
Mynd I:
Hlutföll frumbyrja/fjölbyrja eftir hópum
PARITY: Frumbyrjur vs. fjölbyrjur
□ heimaþj. □ sængurl.
Liosmæðráblaðið nóvember 200‘í 21