Ljósmæðrablaðið - 15.11.2004, Blaðsíða 31

Tafla 4.
Börn sykursjúkra mæðra
Rh sjúkdómar
Beckwith-Wiedemann heilkenni
Nesidioblastosis
Islet cell adenomas
Adenomatosis
Adrenal skortur
Comblath og Schwartz (1991) hafa
sett fram kenningar um orsakir hypo-
glykemiu. Allar greiningarnar lýsa
tveimur meginorsakaþáttum fyrir hypo-
glycemiu: (1) ástand tengt minnkaðri
glúkósumyndun í lifur (Tafla 3) og (2)
ástand tengt of mikilli insúlínmyndun
(Tafla 4). Ástand í fyrri flokknum sem
cr algengara, er vegna minnkaðra
birgða (glykogen, laktat, glycerol og
amíno sýrur), breytt næmi við tauga-og
hormónaboðum, vanþroski eða breytt
enzymaferli. Ástand sem tilheyrir
seinni flokknum tekur m.a. til barna
sykursjúkra mæðra (sérstaklega þau
sem eru stór miðað við meðgöngu-
lengd) og þeirra sem eru með ofvirkni í
bris eyjunum eins og í Beckwith-Wied-
emann heilkenni eða nesidioblastosis
(Cowett og Loughead, 2002).
3.5. Skimanir á blóðsykri og
áhrif á brjóstagjöf.
Það á ekki að líta á tímabundna hypo-
glykemiu hjá heilbrigðum nýbura strax
eftir fæðingu sem sjúklegt ástand þar
sem það leiðréttist af sjálfu sér. Af þess-
ari ástæðu hefur the Committee of
Fetus and Newborn of the American
Academy of Pediatrics (AAP) og The
World Health Organization (WHO) birt
þá yfirlýsingu að það sé óviðeigandi,
ónauðsynlegt og mögulega skaðlegt að
skima heilbrigðan fullburða nýbura.
bessi samtök hafa mælt með að það
eigi eingöngu að skima nýbura sem eru
1 áhættuhóp hvað varðar hypoglykemiu
°g þau börn sem eru með einkenni.
Keisarafæðing var ekki tekin með sem
áhættuþáttur. Rannsóknir hafa sýnt að
skimanir fyrir hypoglykemiu og með-
ferð á heilbrigðum fullburða börnum er
ekki byggð á gagnreyndum heimildum.
Þrátt fyrir þessar tillögur er verið að
ntæla blóðsykur hjá börnum sem ekki
þurfa þess með og eru í lágmarki í blóð-
sykri af eðlilegum ástæðum fyrst eftir
feðingu. Afleiðingarnar eru nánara
blóðsykurseftirlit og aðgerðir sem yfir-
leitt leiða til þurrmjólkurgjafar sem
getur haft skaðleg áhrif á upphaf
brjóstamjólkurmyndunar og brjósta-
gjafar. Þessar ónauðsynlegu aðgerðir
valda hugsanlegum skaða á árangurs-
ríku upphafi á tengslamyndun móður
og barns, minnkuðu sjálfsöryggi móður
og trú á að hún geti nært bam sitt ein-
göngu á brjósti (WHO, 1997; Haninger
og Farley, 2001).
Flestar verklagsreglur um hypogly-
kemiu nýbura em byggðar á rannsókn-
um sem voru gerðar á veikum fyrirbur-
um eða fastandi nýburum fyrir 30 árum
eða meira (Aynsley-Green og Hawdon,
1997). Einnig virðist skimun á blóð-
sykri á einkennalausum börnum réttlætt
vegna hugmynda um tengsl á milli
nýburahypoglykemiu og neikvæðra
áhrifa á taugaþroska. Samt sem áður
eru engar heimildir sem tengja ein-
kennalausa hypoglykemiu við óeðlileg-
an taugaþroska (WHO, 1997; Haninger
og Farley, 2001).
Fylgjast þarf með klíniskum ein-
kennum um hypoglykemiu. Það þarf að
taka nákvæma sögu og gera áhættumat
til að komast að því hvort nýburi er í
áhættuhóp fyrir hypoglykemiu. Einnig
þurfa að fara fram samræður og útskýr-
ingar til foreldra barnsins (Haninger og
Farley, 2001). Það á að mæla blóðsykur
hjá börnum sem eru í áhættu og ein-
kennalaus 4-6 klst eftir fæðingu (WHO,
1997). Nýburar eru í dag á mörgum
stöðum skimaðir 1-2 klst. gamlir sem
þjónar þá þeim tilgangi að finna eðli-
legt lífeðlisfræðilegt lágmark þeirra í
blóðsykri sem lagast af sjálfu sér og
þarfnast engrar meðferðar. Þessi
snemmskimun hefur í för með sér mörg
falsk jákvæð svör og ofgreiningu á
sjúklegri nýbura hypoglykemiu (WHO,
1997; Haninger og Farley, 2001).
Settar voru einfaldar verklagsreglur
um skimun á hypoglykemiu á Royal
Prince Alfred Hospital 1998 en þær eru á
vefsíðu Department of Neonatal Medi-
cine Protocol Book, Royal Prince Alfred
Hospital og eru þær svohljóðandi:
Eftirfarandi hópar nýbura eru í áhœttu
fyrir hypoglykemu og þarf sérstaklega
að huga að þau fari snenvna á brjóst.
Það er nauðsynlegt að öll börn í áhœttu
fái sína fyrstu brjóstagjöf á fœðingar-
deildinni eins fljótt og mögulegt er eftir
fæðingu. Þau eiga að fá nœstu gjöf
innan 6 klst. frá fœðingu og fyrsta
blóðsykurmœlingin œtti að vera 30
mínútum eftir þessa gjöf.
1. Nýburar í áhættu.
a. Börn allra sykursjúkra kvenna:
Öll börn mæðra með meðgöngu-
sykursýki og insúlínóháða sykur-
sýki geta fylgt móður sinni á
venjulega sængurkvennadeild ef að
þau eru ffísk nema að móðir hafi
þurft háa skammta af insúlini á
meðgöngu eða gengið illa að
stjórna blóðsykri móður á á með-
göngu (þau börn fara á vökudeild
og blóðsykur er mældur hjá þeim
þegar þau eru 1 klst. gömul).
b. Börn sem eru lítil miðaö við með-
göngulengd
37 vikur <2220g
38 vikur <2420g
39vikur <2600g
40+vikur <2790g
c. „Tærða“ barnið („Wasted“ baby)
er barn með eðlilega fæðingar-
þyngd en er létt miðað við lengd.
Við skoðun sést að þessi börn hafa
vanalega lausa húðfellingu á efri
handleggjum, mjöðmum og kvið.
Naflastrengur er grannur og getur
vantað Wharton's Jelly.
d. Fyrirburar (<37vikur).
e. „Macrosomic baby“, ef að það
lítur út eins og barn sykursjúkrar
móður og engar upplýsingar liggja
fyrir um það. Þessi börn hafa mikla
fitu undir húð og hafa lítið höfuð
miðað við líkamsstærð. Þessi börn
þarfnast læknismats fljótt og mæla
þarf blóðsykur hjá þeim innan við 2
klst. frá fæðingu.
2. Börn sem sýna cinkcnni sem geta
verið vcgna hypoglykemiu. Skima
með bóðsykursmæli og ef blóðsykur
< en 2mmol/L þá fá staðfestingu með
mælingu frá rannsóknstofu. Gefa strax
glúkósu í æð (Evans, 1998).
Hvenær á að taka blóðsykur hjá
nýburum í áhættuhóp?
Athugið að það er eðlilegt fall í blóðsykri
eftir fœðingu í 2-3 klst. Ekki á að mœla
blóðsykur á þessum tíma nema einungis
ef aó barnið er talið vera í mjög mikilli
áhœttu fyrir hypoglykemiu (barn móður
sem er með sykursýki tegund /, er
macrosomic eða hefur einkenni um
hypoglykemiu).
Hlutverk Ijósmóður í að
fyrirbyggja hypoglykemiu
Auk þess að meta rétt og greina hypo-
glykemiu hjá nýbura er ljósmóðirin í
lykilaðstöðu til að fyrirbyggja og
minnka líkur á hypoglykemiu hjá heil-
brigðum nýbura. Einfaldar en afar
mikilvægar verklagsreglur ættu ljós-
mæður alltaf að hafa í huga m.t.t.
hypoglykemiu:
1. Að barnið fari fljótt á brjóst eftir
Ljósmæðrablaðið nóvember 2004 31