Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2002, Page 167
Umræða um umhverfismál hefur verið mjög ofarlega á baugi á íslandi á undanförnum
misserum. Oftar en ekki hefur umræðan snúist um stóriðju, og þá einkum um það hvort
vernda beri landsvæði á hálendinu frekar en að leyfa byggingu miðlunarlóna fyrir
stórvirkjanir. Einnig hefur talsvert verið rætt um mengun frá væntanlegum stóriðju-
verum. Umræða um mengun frá öðrum iðnaði hefur fengið minna rúm í fjölmiðlum. Það
er þó ekki svo að litið sé fram hjá þeirri mengun, þvert á móti hefur löggjafinn unnið ötul-
lega að því að setja fram lög og reglur í þessum efnum. Lögin endurspegla þau breyttu
viðhorf sem umræðan hefur átt þátt í að skapa, viðhorf til þess hvað við Islendingar
teljum vera mengun og hvað ekki.
Líklegt má telja að þegar lög um hollustuhætti og mengunarvarnir (nr. 7 1998) voru sett,
hafi m.a. verið horft til tilskipunar Evrópuráðsins frá 21. maí 1991 (91/271/EBE) nr. 271
frá 1991 þar sem segir í 13. grein:
„Aðildarríkin skidu eigi síðar en 31. desember 2000 sjá til þess að skólp með efnum sem
brotna niður líjfræðilega frá iðnaðarstarfsemi sem talin er upp í III. viðauka, og fer ekki
um skólphreinsistöðvarfyrir þéttbýli áður en því er veitt i viðtökuvatn,fullnægi, áður en
það er losað, skilyrðum sem sett eru samkvæmt reglum og/eða sérstökum leyfwn lögbærs
yfirvalds eða hlutaðeigandi aðila vegna allrar losunarfrá starfsstöðvum með 4000 persónu-
einingar eða fleiri".
í III. viðauka þessarar tilskipunar kemur fram að til iðnaðarstarfsemi skuli m.a. telja
mjólkurvinnslu, kartöfluvinnslu, kjötiðnað, ölgerðir, fiskvinnslur ofl. Það er því ljóst að
fiskvinnsla ásamt öðrum matvælaiðnaði á íslandi fellur undir þessa grein.
Áðurnefnd lög um hollustuhætti og mengunarvarnir skilgreina m.a. hlutverk þeirra
stofnana sem eiga að fjalla um þessi mál og hafa eftirlit með mengun frá iðnfyrirtækjum.
Mengandi iðnfyrirtæki skulu hafa starfsleyfi, og tilgreinir reglugerð nr. 785 frá 1999 nánar
hvernig þau skuli veitt. Reglugerð nr. 786 frá 1999 fjallar um mengunarvarnareftirlit og í
reglugerð 798 frá 1999 koma fram tímarammar í þessum efnum.
Þau áhrif sem skólpið hefur á umhverfið fer mjög eftir því hversu hæfur viðtakinn er til
þess að þynna og eyða mengandi innihaldi þess. I reglugerð nr. 798/1999 eru viðtakarnir
flokkaðir, og kröfur um hreinsun frárennslis tekur mið af því hve viðkvæmir þeir eru.
Af framansögðu er það ljóst að verið er að herða kröfurnar í mengunarvörnum á íslandi.
í mörgum tilfellum þurfa fyrirtæki og/eða sveitarfélög sem falla undir áðurgreinda
lagaramma að fjárfesta í búnaði til mengunarvarna. I lögunum er sérstaklega tiltekið að
beitt skuli „bestu fáanlegu tækni" til þess að sporna við mengun.
Kynning og tæknigreinar fyrirtækja og stofnana
1 6 3