Bændablaðið - 25.11.1997, Side 2

I
f
í , . ...... - .. -
2 Bœndablaðið Þriðjudagur 25. nóvember 1997
Nokkur atriði úr tillögum Sjömannanefndar
Sjömannanefnd setti fram það
markmið að skapa rekstrarum-
hverfi í framleiðslu og vinnslu
mjólkurafurða, sem leiði af sér
aukna hagkvæmni í vaxandi
samkeppni við innfluttar bú-
vörur.
í tillögum um leiðir til að ná
þessu markmiöi segir m.a. að
Verðlagsnefnd búvara ákveði
lágmarksverð til bænda fyrir
mjólk af skilgreindum gæðum,
en greitt verði hærra verð fyrir
gæðameiri mjólk. Nefndin
leggur tii að verðákvörðun
nautgripakjöts verði felld niður
eigi síðar en 1. september
1998, en framleiöslukostnaður
þess áfram metinn og skráður.
Þá er gerð tillaga um Verð-
lagsnefnd búvara sem verði
þannig skipuð: Tveir fulltrúar
launþegasamtaka tilnefndir af
BSRB og ASÍ. Tveir fulltrúar frá
BÍ. Landþúnaðarráðherra til-
nefni formann án tilnefningar.
SAM á rétt til að tilefna einn
fulltrúa í nefndina, þó eingöngu
til að fjalla um málefni mjólkur-
framleiðslunnar. Ákvörðun lág-
marksverðs á að fara fram ár-
lega. Gera á nýjan verð-
lagsgrundvöll sem verð-
ákvöröunin miðist við. Verð-
lagsgrundvöll á að miða við vel
rekið þú af hagstæðri stærð en
ekki landsmeðaltal eins og er í
dag. Hverri afurðastöð verði
frjálst að greiða framleiðendum
mjólkur umfram lágmarksverð.
í tillögum um stuðning við
framleiðslu mjólkur kemur fram
að nefndin telur ekki forsendur
til að taka núgildandi stuðning
til endurskoðunar við þær
breytingar á fyrirkomulagi við
verðlagningu mjólkur sem hún
leggur til. í fyrsta lagi vill
nefndin að stuðningur við
mjólkurframleiðslu verði í formi
beingreiðslna, sem verði
47,1% af lágmarksverði. Þá
leggur nefndin til að
beingreiðslur verði misháar eftir
árstíma til að draga úr
árstfðabundinni sveiflu í
mjólkurframleiðslunni.
Sjömannanefnd telur óhjá-
kvæmilegt að tekin verði upp
frjálsari verðmyndun á mjólk og
mjólkurafurðum í heildsölu og
leggur til að verðlagsnefnd
búvara taki yfir hlutverk Fimm-
mannanefndar haustið 1998.
Verðlagsefndin á að ákveða
heildsöluverð fyrir sömu afurðir
mjólkur og eru verðlagðar í dag
en nefndin á, samkvæmt hug-
myndum Sjömannanefndar, að
hætta verðlagningu þessara
afurða eigi síðar en 30. júní
árið 2001. Þá vill
Sjömannanefnd að gjald vegna
verðtilfærslu milli afurða verði
ákveöiö með lögum. Innheimt
verði gjald af hverjum
mjólkurlffra við innvigtun í
mjólkurbú sem greiöist út
vegna framleiðslu (sölu)
tiltekinna afurða (smjör,
undanrennuduft,
nýmjólkurduft).
í tillögum um framleiðslu-
stjórnun tekur Sjömannanefnd
fram í áliti sínu að ekki sé unnt
að afnema takmarkanir á fram-
leiðslu mjólkurframleiðenda
með kvótum enn um sinn.
Nefndin leggur til eftirfarandi
fyrirkomulag á kvóta til
stýringar mjólkurframleiðslu hjá
bændum:
1. Heildarframleiðslukvóti
(greiðslumark) verði jafn innan-
landsmarkaöi.
2. Greiðslumark verði
bundið við lögbýli.
3. Greiðslumark hvers lög-
býlis verði framreiknað frá ári til
árs í hlutfalli við breytingar á
neyslu innanlands á mjólk og
mjólkurafurðum.
4. Beingreiðslur til lögbýla
fari eftir greiðslumarki þess að
teknu tilliti til framleiðslumagns.
(Öll framleiðsla umfram
kvóta er á ábyrgð framleiöenda
og afurðastöðva og skal flutt á
erlendan markað sé ekki þörf
fyrir framleiðsluna innanlands.
Innsk.Bbl.)
5. Greiðslumark getur færst
milli iögbýla á eftirfarandi hátt:
a) Við kauþ og sölu. Við-
skipti með greiðslumark (kvóta)
á þennan hátt fari fram á
"kvótamarkaöi", sem verði
falinn Framleiðsluráði land-
búnaðarins með reglugerð sem
landbúnaðarráðherra setur að
fengnum tillögum Fram-
kvæmdanefndar búvöru-
samninga.
b) Lagt er til að hjá þeim
sem framleiða umfram kvóta
aukist greiðslumark um tiltekið
hlutfall af þeirri framleiðslu
lögbýlisins sem er umfram
kvóta. Hjá þeim sem framleiða
minna en nemur kvóta
lögbýlisins, lækkar
greiðslumarkið um tiltekið hlut-
tall af mismun þess sem fram-
leitt er og kvóta lögbýlisins.
Framleiðendum sem vilja draga
saman eða hætta, verði með
sérstökum samningi við Fram-
kvæmdanefnd búvöru-
samninga, gert heimilt að halda
beingreiðslum um ákveðinn
tíma án tillits til fram-
leiðslumagns.
Áður en af þessari fram-
kvæmd getur orðið skal Fram-
kvæmdanefnd
þúvörusamninga gera úttekt á
áhrifum af framkvæmdinni á
afkomu mjólkurframleiðenda,
tilkostnað mjólkur-
framleiðslunnar hjá framleið-
endum og afurðastöðvum, ný-
liðun innan greinarinnar og
jafnvægi í framleiðslu og
eftirspurn mjólkurafurða.
Þessari úttekt skal lokið eigi
síðar en 1. september 1998.
Framkvæmdanefnd gerir þvf
aðeins tillögu um að þessi leið
verði farin að úttektin leiði til
hagfelldrar niðurstöðu.
Guðmundur Bjarnason kynnir álit Sjömannanefndar á blaðamannafundi. T.v. er
Jón Erlingur Jónasson aðstoðarmaður ráðherra en t.h. er Guðmundur Sigþórs-
son, skrifstofustjóri landbúnaðarráðuneytisins.
Guðmundur Bjarnason, landbúnaðarráðherra
Vænli þess að hagur kúa
bænda nwni baha í bjðlfar
nýs samnings
Starf Sjömannanefndar hófst á
liðnu ári eftir að hafa legið niðri
um nokkurn tíma. Nefndin hefur
nú skilað af sér skýrslu um
mjólkurframleiðslu en hún á eftir
að fjalla um rekstrarskilyrði land-
búnaðarins í samanburði við ná-
grannalöndin og um inn-
flutningsvernd fyrir landbúnað-
inn. Einnig á hún eftir að fjalla
um verðlagningu landbúnaðar-
vara og samkeppnislöggjöfina.
Skýrslan sem nefndin hefur af-
hent landbúnaðarráðherra er til-
laga en hinn raunverulegi
samningur milli ríkisvaldsins og
Bændasamtaka íslands er eftir.
Um þann samning fjallar sérstök
nefnd sem skipuð var fyrir
nokkru. í henni eiga sæti fulltrúar
frá BÍ og landbúnaðar- og fjár-
málaráðuneyti. Umrædd nefnd
hefur verið að bíða eftir að
Sjömannanefnd skilaði áliti.
Guðmundur Bjarnason,
landbúnaðarráðherra, sagðist
líta á álit Sjömannanefndar sem
mjög mikilvæga forsendu þeirrar
samningavinnu sem bíður nefnd-
arinnar en í Ijósi fyrri álita Sjö-
mannanefndar má gefa sér að
skýrsla hennar um mjólkurfram-
leiðsluna verði grunnurinn sem
samningurinn verður byggður á.
Guðmundur Bjamason, sagði að
núverandi samningur um mjólkur-
framleiðsluna gilti fram að september
1998. Gera má ráð fyrir að nýjum
samningi fylgi ýmsar lagabreytingar
sem þurfa að taka gildi á yfirstand-
andi þingi. „Ég vona að hin raunveru-
lega samningagerð fari nú strax í
gang því best hefði verið að koma
lagafrumvörpum inn á þingið fyrir jól
þó svo þau verði ekki afgreidd fyrr en
á vorþingi."
Guðmundur sagði að framleiðslu-
stýringin hefði mjög komið til um-
ræðu á fundum Sjömannanefndar og
hvort á henni ætti að gera gjörbylt-
ingu - m.ö.o. hvort kvótafyrirkomu-
lagið hefði eða væri að renna sitt
skeið á enda. „Niðurstaðan er sú að
við höldum því lítt breyttu í upphafi
að minnsta kosti og að kaup og sala á
kvóta gangi fyrir sig á svipaðan hátt
og verið hefur. Þó er sett fram sú hug-
mynd að búinn verið til sérstakur
kvótamarkaður undir umsjá Fram-
leiðsluráðs. Hugmyndin er að gera
þessi viðskipti sýnileg og vonir
standa til þess að kvótamarkaður
verði til þess að lækka verð á kvóta.
En ætlunin er að gera fleira á sviði
framleiðslustýringar og nái þessar
hugmyndir fram að ganga eiga bænd-
ur að geta áunnið sér rétt. Um þetta
voru skiptar skoðanir innan Sjö-
mannanefndar en þetta form verður
ekki tekið upp nema menn séu sam-
mála um að það leiði til aukinnar
hagkvæmni.
í hugmyndum nefndarinnar er
einnig fjallað um að þeir sem vilja
draga saman eða hætta geti gert það í
sérstökum samningi við ríkið og
haldið beingreiðslunum um ákveðinn
tíma. Nefndarmenn hafa rætt um það
við mig að þetta geti verið 3 til 5 ár.“
- Sjömannanefnd spáir aukinni
samkeppni á milli mjólkursamlaga.
„Já, hér er verið leggja til að
draga úr opinberum afskiptum af sölu
og verðlagningu mjólkurvara. Nái
þetta fram að ganga tekur við frjálst
verðlagskerfi á heildsölustigi árið
2001. Um leið ætti samkeppni að aukast
vonandi til hagsbóta fyrir alla aðila.
Ég geri mér vonir um það að hag-
ur bænda muni batna í kjölfar nýs
samnings. Afkoman er alls ekki nógu
góð og nýliðun er of lítil. Það skiptir
líka máli í þessu sambandi að nefndin
hefur hugsað sér að samningurinn
gildi til ársins 2005. Einnig er hug-
myndin sú að stuðningur í formi
beingreiðslna verið óbreyttur. Þetta
skiptir máli enda hafa opinber fram-
lög til landbúnaðar dregist gríðarlega
saman á liðnum árum.
Ari Teitsson, formaður
Bændasamtaka
íslands:
Miklu máli
skiptir fyrir
bændur að
stuónings-
hlutfallió
haldist óbreytt
„Eitt það athyglisverðasta í
þessu áliti Sjömannanefndar er
að samlögin geti greitt bændum
misjafnt verð, en í því felst
aukinn rekstrarhvati og breytt
umhverfi,“ sagði Ari Teitsson,
formaður BÍ, en Ari ,situr í
nefndinni fyrir hönd BÍ. „Það
munar um hvern eyri sem
bændur fá til viðbótar fyrir
mjólkina og ég vænti þess að
samningurinn leiði til hækkunar
fyrir æði marga.“
I áliti Sjömannanefndar er látið
að því liggja að kvótakerfið kunni að
verða aflagt. Ari sagði það sína
skoðun að íhuga þurfi hvort þörf sé á
kvótakerfi, sé framleiðslan ekki um-
fram þarfir markaðarins. „Á sínum
tíma kom kvótakerfið til sögunnar til
að stemma stigu við dýrri umfram-
framleiðslu en sé sú framleiðsla ekki
lengur fyrir hendi er kvótakerfið
óþarft. En þá þarf líka að finna aðrar
leiðir til að koma stuðningum til
framleiðenda.“
Samkvæmt upplýsingum nefnd-
arinnar kemur í ljós að reiknaður
framleiðslukostnaður mjólkur hefur
lækkað á síðustu árum. Ari var
spurður hvort þetta væri ekki gleðileg
þróun. „Jú, það er rétt að vissu marki
en ef rekja má lækkunina aðallega til
lægri launa kúabænda þá er gleði
bænda afar blendin."
í áliti Sjömannanefndar kemur
fram að rétt sé að stuðningshlutfallið
verði óbreytt til ársins 2005. Ari
sagði afar mikilvægt að nefndin hefði
komist að þeirri niðurstöðu, því væri
það bændum mikils virði að þessi
hugmynd nefndarinnar næði fram að
ganga.
„Ég tel að þær hugmyndir
nefndarinnar að menn ávinni sér
kvóta með framleiðslu sé óheppileg
aðferð. Ég trúi því líka að horfið
verði frá þessum hugmyndum þegar
tími gefst til nánari skoðunar. Ég
hefði líka talið æskilegra að gefa
mjólkuriðnaðinum lengri tíma til að
aðlagast frelsi í verðlagningu en
tímann verður að nota þess betur en
hér er um að ræða miklar breytingar,"
sagði Ari og bætti því við að áfram
mætti búast við kröfum um að verð á
mjólk og mjólkurafurðum lækki.
„Þetta má hins vegar ekki gerast á
þann hátt að laun til bænda lækki -
þau eru nógu lág fyrir og þurfa að
hækka í takt við kjarabændur annarra
þjóðfélagshópa.“
ii