Bændablaðið - 25.11.1997, Blaðsíða 18

18
Bœndablaðið
Þriðjudagur 25. nóvember 1997
Hugsar þú
um
heilsuna?
Racal andlitshlífarnar hafa sýnt sig
og sannað við nánast allar aðstæður
hér á íslandi. Þær hreinsa allt fínt ryk
úr andrúmsloftinu og notandinn
andar aðeins að sér hreinu lofti.
Andlitshlífarnar henta í allan léttan
járn- og tréiðnað og henta bændum
einnig mjög vel í baráttunni gegn
heymæði.
Airlite andlitshlífin kostar kr: 19.197 án vsk og sölumenn
okkar veita allar nánari upplýsingar í síma 575 0000.
r
V
SINDRA
Hrll t t;;::if Ixfii
búðin
Sími: 575 00 00
Fax... 575 00 10
Borgartúni 31
Bíllinn sem þú hefur beöiö eftir!
Til sölu Suzuki Baleno árg. 1996. Ekinn 27.000 km.
Upplýsingar í síma 557 6174 eftir kl. 19.
SAUÐFJARBÆNDUR
Auglýsing um móttökustaði og flutningsaðila fyrir ull.
Staður Aðili Sími Opið kl.
Hveragerði Ullarþvottastöð ÍSTEX 483-4290 07-15
Mosfellsbær Banddeild ÍSTEX 566-6300 08-16
Borgarnes Afurðarsalan 437-1200 08-16
Búðardalur Vöruflutningar Svans Hjartarsonar 434-1332 *
Króksfjarðarnes Kaupfélag Króksfjarðar 434-7700 *
Vesturbyggð Vöruflutningar Hjartar Sigurðssonar 456-1624 08-18
Þingeyri ísafjarðarleið 456-8172 08-18
Hólmavík Kaupfélag Steingrímsfjarðar 451-3111 08-18
Óspakseyri Kaupfélag Bitrufjarðar 451-3460 *
Borðeyri Kaupfélag Hrútfirðinga. 451-1184 09-18
Hvammstangi Norðvesturbandalagið hf. 451-2200 08 -15,30
Blönduós Blönduósleið. 452-4670 08-17
Sauðárkrókur Kaupfélag Skagfirðinga 455-4500 10-15,45
Akureyri Dreki hf. 460-7700 08-17
Húsavfk Aðalgeir Sigurgeirsson 464-1510 13-15
Kópasker Aðalgeir Sigurgeirsson 464-1510 *
Þórshöfn Aðalgeir Sigurgeirsson 464-1510 *
Vopnafjörður Sláturfélag Vopnfirðinga 473-1409 08-17
Egilsstaðir Kaupfélag Héraðsbúa 471-1200 08-16
Fellabær Viggó hf. 477-1190 *
Höfn HP og synir 478-1577 *
Fagurhólsmýri Auðbert og Vigfús Páll. 487-1462 *
Klaustur Auðbert og Vigfús Páll. 487-1462 *
Vík Auðbert og Vigfús Páll. 487-1462 *
* Upplýsingar um opnunartíma eða fyrirkomulag á flutningum veitir viðkomandi aðili.
ÍSLENSKUR TEXTlLIÐNAÐUR HF.
Nokkur orð um fyrirhugaða „íblöndun innfluttra" til að breyta
íslenska kúastofninum
ERIIEKM AflRAR
LEIfllR FÆRAR?
Sverrir Heiðar,
B»nda8k6lanum, Hvanneyrl
Veruleg umræða er í gangi
þessa dagana varðandi þau áform
að flytja inn nýtt erfðaefni til
blöndunar við íslenska kúastofninn
og sýnist sitt hveijum. Undir-
ritaður sótti fund í Borgamesi þann
10. nóvember sl. þar sem kynnt
voru þau áform sem uppi eru í
þessum efnum. Jafnframt átti að
gefa mjólkurframleiðendum kost á
að taka þátt í skoðanakönnun um
málið. Kynningin sem slík var
mjög á einn veg, þar sem lands-
ráðunautur BÍ í nautgriparækt
kynnti málið og aðdraganda þess
með framsögu. Síðan var opnað
fyrir mælendaskrá og tóku nokkrir
til máls. Á fundartímanum stóð
yfir atkvæðagreiðsla í
skoðanakönnuninni og voru fund-
argestir hvattir til að greiða
atkvæði sem fyrst á fundinum og
sagt að kosningu ætti að ljúka um
kl. 16:00 en fundurinn hófst kl.
13:30.
Er það ekki hæpið fyrirkomu-
lag að bjóða upp á kynningarfund
en hafa svo atkvæðagreiðslu
mögulega allan tímann?
Eg hygg t.d. að orð Gunnars
Gauta Gunnarssonar dýralæknis,
sem talaði seint á fundinum og
ræddi smithættu, samfara inn-
flutningi erfðaefnis, hafi haft áhrif
á nokkra sem þegar höfðu greitt
atkvæði, kannski með, kannski á
móti. Eðlilegast hefði verið að hafa
atkvæðagreiðsluna í lok fundarins
þar sem tilgangurinn með honum
var að kynna málefnið og gefa
fólki kost á að taka málefnalega
afstöðu. Reyndar hefði verið fyrir-
hafnarlítið að gefa öllum sem naut-
griparækt stunda kost á að greiða
atkvæði, með því að senda at-
kvæðaseðla heim á búin en ekki
einskorða atkvæðagreiðslu við
fundarsetu, því hvað t.d. með þá
sem telja sig hafa kynnt sér málið
vel í gegnum skrif í Nautgripa-
ræktina, Frey og Bændablaðið og
töldu sig ekki þurfa frekari upp-
lýsingar? Af hverju fengu þeir ekki
að tjá hug sinn?
Umhverfisþættir
Kúabúskapur er samspil
margra umhverfisþátta sem flestir
snúa að manninum með einum eða
öðrum hætti. Kynbótanefnd og
landsráðunautur hafa stjómað
þeim "umhverfisþætti1' sem snýr
að því að velja saman naut og kýr.
Undanfarin ár hefur mest áhersla
verið lögð á afurðamagn í kyn-
bótamatinu, að hluta á kostnað
eiginleika eins og júgurs og spena.
Hver hefur niðurstaðan verið?
Meðalnyt hefur lítið aukist sl.
10 ár, að vísu hefur kjamfóður-
notkun minnkað umtalsvert, en
hey aftur á móti batnað á þessu
tímabili þannig að mjólk framleidd
með heimaöfluðu gróffóðri hefur
aukist og er það vel.
Tökum dæmi: Öll munum við
eftir Tvisti blessuðum sem var
þvílík undraskepna til undaneldis,
hvað afurðasemi snerti að annað
eins hafði vart sést. En hvers konar
kýr hafa "Tvistar fortíðarinnar",
sem hafa verið margir, verið að
gefa okkur. Ég hygg að í þeim
hópi leynist víða kýr sem hvorki
em augnayndi að horfa á hvað þá
gaman að mjólka og mörgum er
búið að farga.
En hvemig skyldi það vera
með hina umhverfisþættina?
Á Isiandi er víða búið vel með
kýr. Það sannar árangur þeirra
fjölmörgu sem eiga afurðamiklar
kýr með eðlilega frumutölu. Hvað
veldur þessu? Jú, þama ræður kúa-
stofninn nokkm en er ekki líklegt
að umhverfisþættimir (hinn mann-
legi máttur) hafi úrslitaáhrif þegar
upp er staðið?
En hverjir em þessir um-
hverfisþættir?
Þeir eru nefnilega allt sem
skiptir máli varðandi kýmar, annað
en erfðaþátturinn. Ekki ætla ég að
telja margt upp í því sambandi
enda myndi heil opna í Bænda-
blaðinu vart duga til þess. Má þó
nefna uppeldi og tamningu kvíg-
unnar. Fóðurfræðilega þætti s.s.:
gæði fóðurs, fjölbreytni þess og
hollustu. Skipulag fóðmnar, beitar,
samspil gróffóðurs og kjamfóðurs
svo og brynningarmál. Einnig má
nefna umhverfisþætti í fjósi, s.s.
lýsingu, hita, raka, trekk, milli-
gerðir, stærðir bása, básamottur,
hæð jötukants og fóðurgangs
o.s.frv. Svo em það tæknileg atriði
varðandi mjaltimar, s.s. hönnun
mjaltakerfisins, gerð mjaltatækja,
spenagúmmía o.s.frv. Virkni þess-
ara þátta, þrif á þeim og endur-
nýjun. Síðan er það mannlegi þátt-
urinn varðandi skipulag og fram-
kvæmd einstakra vinnuþátta s.s.
bil milli mjalta, undirbúningur kúa
fyrir mjaltir, fjöldi tækja á
mjaltamann, mjaltaröð, tíma-
setning ásetnings, mjaltimar sjálfar
og aftakan, hvenær og hvemig?
Meðferð eftir mjaltir o.s.frv. Hér er
um að ræða ótal atriði sem lúta að
hinum mannlega þætti í kúabú-
skapnum. Ekkert af þessum
atriðum fylgir með í "pakkanum"
sem á að flytja inn, þar verðum við
að treysta á okkur sjálf sem fyrr.
Hér er sko hægt að stunda gæða-
stjómun vilji menn eyða í það tíma
og peningum, peningum sem ég tel
að skili sér ávallt til baka.
Fortíó - framtíð
Við verðum líklega að sætta
okkur við það enn um sinn að hafa
misfríðar "Tvistsdætur" í fjósun-
um. Það kom fram í máli háskóla-
nemans Baldurs H. Benjamíns-
sonar í grein í síðasta tbl. Bænda-
blaðsins að það sem vakti fyrir
mönnum sem fyrst ræddu mögu-
leikann á innflutningi fyrir 7-8
ámm var að bæta júgurlag og
spena. Ef menn hefðu þá strax,
byrjað að auka vægi júgurs og
spena í kynbótamatinu, væmm við
líklega nokkuð betur stödd í dag.
Hvað þá árið 2004 þegar niður-
staða fyrirhugaðrar tilraunar með
"íblöndun innfluttra" á að liggja
fyrir. Stefnunni hefði átt að vera
búið að breyta fyrir löngu en for-
tíðinni breytum við víst ekki en
framtíðina getum við hins vegar
haft áhrif á og tíminn er fljótur að
líða.
Fram hefur komið að hið
breytta kyn myndi að öllum
lflcindum mjólka nokkuð meira en
þær "gömlu góðu", en er ekki hægt
að ná meiri mjólk til nytja með nú-
verandi stofni? Jú að sjálfsögðu!
Ef okkur tekst að bæta júgur og
spena þá verða minni lflcur á álags-
meiðslum og júgurbólga verður
minni. Þannig fer minna magn
mjólkur til spillis í hverju fjósi
vegna hennar og innlegg eykst.
Áhætta gagnvart hugsanlegum
innflutningi á nýjum "klaufdýra-
sjúkdómum" er fyrir hendi og ætti
að verðleggja hana til mótvægis
við þann "uppblásna" gróða sem
talin er hljótast af "íblönduninni".
Lfldega mætti verðleggja áhættuna
það hátt að reikningar jöfnuðust,
umræðan hjaðnaði og við ein-
beittum okkur að því að bæta
hið alíslenska kúakyn.
Að framansögðu tel ég að við
ættum að setja mikla peninga á
næstu árum í að rannsaka hvemig
við best getum búið með íslensku
kýmar og við eigum að leggja
áherslu á fræðslu um þær leiðir og
aðferðir sem vænlegastar em
taldar hverju sinni. Jafnframt
ættum við að leggia megináherslu
á vægi júgurs og spena í kvnbóta-
matinu á næstu ámm. Það mun
styrkja stöðu íslensks kúabúskapar.
Áð lokum vil ég gagnrýna
fyrirhugaða framkvæmd tilraunar-
innar. Ég tel ekki ráðlegt að byrja
á að dreifa blendingum í 80 - 100
fjós. Þannig aukast hlcumar á
dreifingu nýsmits auk þess sem
erfiðara verður að hætta við allt
saman ef "breytti" stofninn skyldi
ekki skila miklu umfram þær
"gömlu góðu". Þá tel ég að hætta
sé á að við sitjum uppi með
íblöndun til eilífðar, því erfitt
verður að fá alla til að skera niður.
Nær væri að gera samanburðartil-
raun í Hrísey eða á afskekktu stór-
búi, sé þetta nauðsyn og vilji
manna.
Grenitúni, Hvanneyri 12.
nóvember 1997.