Fréttablaðið - 17.05.2012, Blaðsíða 16

16 17. maí 2012 FIMMTUDAGUR
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Atli Fannar Bjarkason (dægurmál) atlifannar@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir, ritstjórnarfulltrúi, sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is FÓLK OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Sigurður Elvar Þórólfsson seth@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
HALLDÓR
Eitt stærsta hlutverk stjórnmálanna er að viðhalda samræðu á milli þriggja
mikilvægra þátta samfélagsins; stjórn-
sýslunnar, sérfræðinga og almennings.
Með því að halda þessu jafnvægi má
tryggja að opinber stefnumótun byggi á
ólíkum sjónarmiðum og þar með tryggja
lýðræðislegan framgang samfélagsins.
Hér á landi hefur oft skort á þetta sam-
spil samfélagsþáttanna þriggja, svo mjög
að sumir vilja meina að samræðugenið sé
víkjandi arfgerð hjá Íslendingum.
Fyrr í vikunni boðaði umhverfisráðu-
neytið til málþings um erfðabreytta
ræktun. Þetta er mjög umdeildur mála-
flokkur, þar sem ótal álitamál eru fyrir
hendi – ekki aðeins hvað varðar vísind-
in, heldur ekki síður líffræðilega fjöl-
breytni, sambúð við aðra ræktun og ýmis
siðferðileg álitamál. Í þessum málaflokki
hefur skort heildstæða stefnumörkun,
sem ég tel þurfi að bregðast við í ljósi
hraðrar þróunar á undanförnum árum.
Erfðabreytt ræktun er gott dæmi um
málaflokk þar sem samræða ólíkra hópa
hefur ekki verið eins og best verður á
kosið – hún hefur skipst í andstæðupóla,
sem illa gengur að brúa á milli. En á
sama tíma er þetta einn af þeim mála-
flokkum þar sem samræðan er hvað
mikilvægust. Málþingið var hugsað sem
fyrsta skrefið í að byggja brýr á milli
pólanna, en tókst ekki sem skyldi.
Þegar upp var staðið reyndumst við
hafa skipulagt málþing, þar sem sér-
fræðingar og fulltrúar stjórnsýslu áttu
sviðið – en sjónarmið almennings áttu
ekki fulltrúa meðal frummælenda. Jafn-
framt reyndist á köflum of lítið gert úr
afstöðu þeirra sem setja spurningar-
merki við ýmsa þætti erfðabreyttrar
ræktunar. Í kjölfarið hefur hluti umfjöll-
unarinnar verið gagnrýndur fyrir að
umgangast andstæðar skoðanir ekki af
nægjanlegri virðingu – og þar með gera
þeim sem ekki aðhyllast sömu sterku
vísindahyggjuna erfiðara að taka þátt í
samræðunni.
Umhverfisráðuneytið leit alltaf á mál-
þingið sem fyrsta skrefið í að móta ítar-
lega stefnu hér á landi um erfðabreytta
ræktun.
Við höldum ótrauð í það ferðalag, þó
ekki hafi tekist nógu vel við fyrsta skref-
ið. Vonandi finnum við samræðugenið á
leiðinni, svo okkur auðnist að gera ólík-
um sjónarmiðum jafnhátt undir höfði við
þá stefnumótun.
Leitin að samræðugeninu
Málþing
Svandís
Svavarsdóttir
umhverfisráðherra
Þ
órunn Sveinbjarnardóttir, fyrrverandi þingmaður Sam-
fylkingarinnar, skrifaði grein hér í blaðið fyrr í vikunni
og skammaðist út í auglýsingaherferð hagsmunaaðila í
sjávarútvegi vegna kvótafrumvarpa ríkisstjórnarinnar.
„Uppistaðan í skilaboðum útgerðarmanna til þjóðarinn-
ar eru órökstuddar fullyrðingar, illa dulbúnar hótanir og tilfinn-
ingaklám af ömurlegustu sort,“ skrifar Þórunn. „Rökræðan krefst
þess að málefnið sé skoðað frá öllum hliðum og leyfir ekki þöggun
eða ofríki af neinu tagi. Auglýsingaherferð útgerðarmanna er að
þessu leyti lítið annað en tilræði við frjálsa rökræðu í lýðræðis-
samfélagi.“
Þessi málflutningur er endur-
ómur af annarri ræðu, sem er
líka vinsæl þessa dagana, um að
upplýsingamiðlun á vegum Evr-
ópusambandsins, til almennings
í ríki sem sótt hefur um aðild að
sambandinu, jaðri við landráð.
Ásmundur Einar Daðason þing-
maður skrifaði á vef sinn um daginn: „Í lýðræðisþjóðfélagi eru
pólitísk álitamál rædd í opinni frjálsri umræðu. Til að umræðan
sé frjáls þarf að gæta að jafnræðissjónarmiðum [...] Evrópustofa
skekkir í grundvallaratriðum lýðræðislega umræðu á Íslandi.“
Auglýsinga- og kynningarherferðir eru aðeins ein leið til að
koma sjónarmiðum og upplýsingum á framfæri í hinni lýðræðis-
legu umræðu. Almenningur sækir sér upplýsingar eftir ótalmörgum
öðrum leiðum. Svo við tökum bara þessi tvö dæmi er enginn hörgull
á sjónarmiðum og röksemdum gegn hvort heldur er Evrópusam-
bandsaðild Íslands og ESB sem slíku eða þeirri skoðun að bezt sé
að breyta fiskveiðistjórnarkerfinu sem minnst. Það er þess vegna
fráleitt að kalla það „þöggun eða ofríki“ eða tilræði við lýðræðislega
umræðu þegar einhverjir nota auglýsingar til að koma sjónarmiðum
og upplýsingum á framfæri.
Það er vissulega sjónarmið að auglýsingar eru dýr leið til upplýs-
ingamiðlunar og þeir sem hafa úr miklum peningum að spila geta
fremur nýtt hana en aðrir. Hins vegar er það nú svo að gagnrýnend-
ur dýrra auglýsingaherferða, þar sem þjóðfélagsmál koma við sögu,
láta yfirleitt í sér heyra þegar þeir eru ósammála sjónarmiðunum
sem eru auglýst en þegja þegar þeir eru sammála.
Auglýsingar af þessu tagi eru einfaldlega hluti af lýðræðislegri
umræðu. Ekkert bendir til að sá sem auglýsir mikið hafi endilega sitt
fram. Frambjóðendur og flokkar sem mest auglýsa fyrir kosningar
fá ekki alltaf mest fylgi. VR, stærsta stéttarfélag landsins, hefur
reglulega efnt til áberandi auglýsingaherferða í þágu launajafnréttis
kynjanna, í krafti sterkrar fjárhagsstöðu félagsins. Árangurinn af
þeim herferðum er að minnsta kosti mjög lengi að skila sér.
Þórunn, Ásmundur Einar og allir hinir sem hafa allt á hornum sér
yfir kynningar- og auglýsingaherferðum ættu fremur að svara rang-
færslum sem þau telja sig sjá, færa fram gagnrök og rökstyðja vel
eigin málstað – og til þess hafa þau margar leiðir – en að amast við
þessum þætti í lýðræðislegri umræðu. Það er engin ástæða til að ótt-
ast upplýsingar, ekki heldur þótt þær séu settar fram í auglýsingum.
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN
Tilboðið gildir
til mánudagsins
21. maí
Mikið
Margir hafa velt fyrir sér þróun íbúa-
fjölda á Austurlandi eftir að stóriðju-
framkvæmdir hófust þar fyrir áratug.
Meðal hinna forvitnu eru forsvars-
menn Alcoa og Landsvirkjunar, sem
létu sér þó ekki nægja að hugsa um
málið heldur gerðu það sem þeir eru
þekktir fyrir og framkvæmdu. Ráðist
var í rannsókn undir hatti svokallaðs
sjálfbærniverkefnis og niðurstaðan
var merkileg. Íbúum á svæðinu hafði
fjölgað úr ríflega sjö þúsund manns í
rúm níu þúsund, eða um nærri þrjátíu
prósent!
Minna
Glöggur blaðamaður á Austurglugg-
anum var ekki sannfærður og ákvað
því að kanna málið sjálfur. Hann fór
á vef Hagstofunnar og lagði saman
tölur. Niðurstaðan var sú að tölur
Alcoa og Landsvirkjunar stæðust
ekki, og skýringin að þar á bæ hefðu
menn tvítalið alla íbúa sveitarfélaga
sem síðan hafa verið sameinuð í
önnur stærri. Fjölgunin hafi því ekki
verið nema um fimmtán prósent. Nú
er bara að krossleggja fingur og vona
að aðrir útreikningar stóriðjuspeking-
anna séu ekki sama marki brenndir.
Misskilningur
Jón Magnússon, fyrrverandi þing-
maður, telur Íslendinga allt of góða
við þá sem hann kallar „ólöglega
innflytjendur“. Þeir fái dagpeninga frá
ríkinu og hafi það langtum betra en
aldraðir Íslendingar og öryrkjar. Þetta
er býsna villandi orðfæri hjá Jóni.
Ólöglegir innflytjendur eru þeir sem
búa í þjóðfélögum án vitundar yfir-
valda, vinna þar svart og þiggja, eðli
málsins samkvæmt, engar sporslur
frá hinu opinbera. Þetta á ekki við
um hælisleitendur og flóttamenn
sem við reynum að koma til móts við
í samræmi við alþjóða-
samninga og almenna
siðferðiskennd. Þetta
er heldur meinlegur
misskilningur hjá
lögmanni, nema hann
hafi misskilið málið
viljandi. stigur@
frettabladid.is
Eru auglýsingar tilræði við umræðuna?
Óttinn við
upplýsingar