Uppeldi og menntun - 01.07.2014, Blaðsíða 113

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 23(2) 2014 113
anna- lind PétUrsdóttir
Fjórði hluti bókarinnar, tveir kaflar, nefnist Framvinda og horfur og þar fjallar Sig-
ríður Lóa Jónsdóttir um það hvernig einstaklingum með einhverfu vegnar almennt
í lífinu og hvaða atriði ráða þar mestu. Í fyrri kaflanum, Stöðugleiki og breytingar, er
því lýst hvernig röskun á einhverfurófi fylgir einstaklingum yfirleitt út lífið, en að
ýmsir þættir geti þar haft áhrif, svo sem vitsmunaþroski og íhlutun. Gefið er ágætis
yfirlit yfir þessa þætti en þarna hefði þó mátt fjalla um rannsóknir sem hafa sýnt að
það getur haft afgerandi áhrif á framvindu og horfur af hvaða toga íhlutunin er (eins
og reyndar kemur fram í umfjöllun um íhlutun síðar í bókinni). Í síðari kaflanum,
Frá bernsku til fullorðinsára, er því lýst hvernig einstaklingum með einhverfu vegnar á
síðari aldursskeiðum með tilliti til sjálfstæðis, félagslegrar þátttöku og lífsgæða. Rann-
sóknir hafa sýnt að á þeim sviðum standa einstaklingar með einhverfu höllum fæti, en
félagslegur stuðningur og tækifæri til atvinnuþátttöku geta þar skipt sköpum.
Í fimmta hluta bókarinnar, Íhlutun, kennsla og þjálfun, er fjallað í fimm köflum um
mikilvægi þess að styðja sérstaklega nám barna með einhverfu þar sem þau læra ekki
af umhverfinu á sama hátt og jafnaldrar. Í fyrsta kaflanum, Snemmtæk íhlutun, lýsir
Sigríður Lóa Jónsdóttir árangursríkri kennslu fyrir ung börn með einhverfu og þjón-
ustu við fjölskyldur þeirra. Sérstaklega er fjallað um einstaklingsmiðuð markmið í
kennslu barnanna sem ætti að setja fram með hliðsjón af eðlilegri þroskaframvindu
jafnaldra, óskum foreldra og mismunandi þörfum hvers barns fyrir sig. Lýst er mark-
miðum sem brýnt er að huga að í daglegu lífi barnsins til að stuðla að æskilegum
félagslegum samskiptum, málnotkun, boðskiptum, færni í daglegum athöfnum og
viðeigandi hegðun. Minnt er á að þó að leikskólar gegni lykilhlutverki, þá sé ekki nóg
að barnið sé þar, heldur þurfi yfirleitt markvissa kennslu eða þjálfun í að minnsta kosti
25 stundir á viku til að þessi mikilvægu markmið náist hjá börnum með einhverfu.
Einnig er undirstrikað gildi þess að foreldrar fái þjálfun og stuðning í að nýta dag-
leg námstækifæri fyrir barnið. Í lok kaflans er fjallað um mikilvægi þess að undirbúa
barnið fyrir aukið sjálfstæði í grunnskólaumhverfi og að haldið verði áfram mark-
vissri þjálfun þar eftir þörfum, en nokkur misbrestur virðist vera á því hérlendis.
Í öðrum kaflanum um íhlutun, Áherslur í kennslu grunnskólabarna, fjalla Sigrún
Hjartardóttir, sérkennari og einhverfuráðgjafi, og Sigurrós Jóhannsdóttir sálfræðingur
um þá erfiðleika í námi og félagslegum aðstæðum sem börn með einhverfu glíma við
á grunnskólaárunum og þann stuðning sem þau þurfa á að halda. Bent er á að skýrt
skipulag henti vel nemendum með einhverfu og að það sé þeim erfitt ef reglur eru
óljósar og mikið reynir á félagsleg samskipti. Sérhæfður stuðningur er því nauðsyn-
legur til að nemendur læri að takast á við slíkar aðstæður og til að fyrirbyggja að þeir
verði fyrir einelti. Í kaflanum eru nefndar nokkrar viðurkenndar aðferðir, svo sem
jafningjaþjálfun og sjónrænt skipulag en gagnlegt hefði verið að sjá nánari útlistun á
þeim.
Í þriðja kaflanum í þessum hluta, Áætlanir, aðferðir og verklag, útskýrir Guðný Stefáns-
dóttir, þroskaþjálfi og sviðstjóri fræðslu- og kynningarsviðs á Greiningarstöðinni,
mikilvægi þess að nota heildstæðar áætlanir, gagnreyndar aðferðir og viðurkennt
verklag við kennslu og þjálfun einstaklinga með einhverfu. Guðný mælir með að um
leið og grunur vaknar um einhverfu sé búin til og sett í gang heildstæð þjálfunaráætl-
un sem taki til allra þroskaþátta barnsins. Gefið er gagnlegt yfirlit yfir það hversu