Helgafell - 01.11.1954, Qupperneq 9

MENNING OG VARNIR
7
íirfui' er enn varðveittnr lítt skertur. Um það vitnar liinn almenni áhugi,
sem hér er fyrir listum og bókmenntum. Samt er margt, sem bendir til að
sú hætta vofi yfir, að hér vaxi upp menningarsnauð lágstétt, ef ekki er
spyrnt við fótum. Hin jjjóðlega alþýðumenning er hætt að veita neitt veru-
legt viðnám, enda er hún stöðnuð að mestu í innantómu fróðleiksdútli og
átthaga dýrkun. Aðeins þróttmikil ný borgarmenning getur forðað íslend-
ingum frá múgmenningu nútímans.
En til þess að efla æðri menntun og menningu eru erlend áhrif nauð-
svnleg, ekki aðeins í vísindum, heldur einnig í listum og bókmenntum.
Rróttmest andlegt líf á Islandi er nú ef til vill að finna í þeim greinum
lista, sem vaxið hafa hér til þroska á síðustu áratugum fyrir erlend áhrif:
myndlist, tónlist og leiklist. Þeim sem þessar greinar hafa stundað, hafa
erlend fordæmi og kunnátta orðið hvatning til sjálfstæðrar sköpunar. Þeir
hafa veitt þjóð sinni nýja reynslu og gefið henni andleg verðmæti, sem
munu verða menningu hennar styrkur um ókomnar aldir.
Erlend áhrif eru því aðeins hættuleg, að þau hitti fyrir menningar-
snauða og viðnámslitla þjóð. Það verður að treysta á innri mátt, því að
ytri aðstæðum fær enginn ráðið. Dæmi einstaklinganna sýnir jjetta gleggst.
Margur Htilsigldur unglingur verður hinni aljjjóðlegu múgmenningu full-
komlega að bráð af því einu að umgangast fulltrúa hennar hér uppi á Is-
landi. Hins vegar hefur fjöldi íslenzkra námsmanna, öld fram af öld, farið
utaii og dvalið langdvölum með ókunnum þjóðum, en j)ó komið heim aftur
ekki aðeins óspilltir af erlendri ómenningu, heldur ríkari af reynslu og
skyggnari á íslenzk menningarverðmæti en Jjeir, sem heima sátu.
Það er sá manndómur og menning, sem hver einstakur býr yfir, sem
úrslitum veldur og efla þarf. I menningarmálum er sóknin eina vörnin.
Allt jjetta er hollt, að hafa í huga, þegar rætt er um Keflavíkurútvarpið
og önnur bandarísk áhrif hér á landi. Um útvarpsstöð þeirra er að vísu
ekkert gott hægt að segja, og væri hún betur brott af landinu. Hitt leiðir
áreiðanlega ekki til velfarnaðar að telja sér trú nm, að hún og annað ’hlið-
stætt í amerískum áhrifum sé banvænt íslenzkri menningu. Það verður
enginn á því meiri maður að mikla fyrir sér hætturnar, og það er líklegt,
að jjjóð, sem gerir sér slíka hluti að höfuðvandamálum, sé ekki glöggskyggn
á hinar raunverulegu hættur.
TTI
Ilingað til hefur verið rætt um Keflavíkurútvarpið frá því sjónarmiði,
hver áhrif það hafi á íslenzka menningu, en jjað er önnur hlið Jjessa máls,
sem sjaldan er minnzt á. Hún er, hver fulltrúi útvarpið sé fyrir banda-
ríska menningu hér á landi. Það er rík ástæða til þess, að Bandaríkjamenn
sjálfir og jteir, sem styðja samvinnu við þá, harmi evmd Keflavíkurútvarps-
’ns af þessum sökum. í dagskrá þess er dregin upp ömurleg mynd af ame-
rískri menningu, sem er fjarri því að vera sönn. Hún verður þó til þess að
ófrægja Bandaríkjamenn í augum íslendinga, sem gætu dregið af henni
þá ályktun, að allir Ameríkanar séu ýmist siðlausir eða vanþroska,