Helgafell - 01.11.1954, Blaðsíða 32

30
HELÓAFÉLL
spyrja, nema hann fer á einn rokna túr, sökkvir sér niður í austurlenzk dul-
vísindi, yógafræði og guðspeki. Hann fer hamförum um allar víðáttur þessara
dulardóma, gleypir í sig allt, sem hann nær í um þessi efni, finnur alheims-
orkuna fossa gegnum hverja taug, gerist heilagur maður. Gervöll tilveran birt-
ist honum í nýju ljósi, og hann snýr baki við flesíum lystisemdum þessa heims,
afneitar flöskunni með öllu, hendir langpípunni út á haug, hætcir að bragða
kjöt og jafnvel fisk, drekkur ekki kaffi, en gengur til kukks sex sinnum á
dag. Og í þessari vímu hreinsunar og heilagleika vandrar hann sinn grýtta veg
næstu árin.
Þó er líklega ekki rétt að kalla þetta bara vímu. Þórbergur er ekki af
þeirri steypu, að geðhrif hans leiði til draums og doða. Eins og jafnan vill
hann hafa hönd í bagga með hlutunum sjálfur, leggja sitt fram til að skýra
þá fyrir sjálfum sér og öðrum. Hann vill prófa, hvort hinar nýju kenningar
eru raunvísindi eða gervivísindi. Þess vegna hefst hann handa um praktískar
yogaæfingar o'g stundar þær af hinu mesta kappi, kýlir á andlegum æfingum,
eins og hann kemst að orði. Og svo verður Ljós úr austri til. Þetta sama lífs-
viðhorf er líka undiraldan í Bréfi til Láru. Sömuleiðis ræðst hann í að snúa á
íslenzku (í samvinnu við aðra) tveim merkisritum um þessi fræði: Yoga
Hohlenbergs hins danska og Karma-Yoga (Síarfsrækt) Indverjans Svami Vi-
vikananda.
8
En endurfæðingarkronikunni er síður en svo lokið. Næst er það alþjóða-
tungan Esperanto, sem tekur hug hans fanginn. Það byrjaði ,,hægt og kurt-
eislega“ í maímánuði 1925. ,,I júlímánuði 1926 er þessi endurfæðing búin
að ganga svo frá mér, að ég fyrirlít allt annað en Esperanto og esperanto-
bókmenntir í næstu sex ár“.
Þetta hygg ég að sé lítt orðum aukið, nema ef vera skyldi að því leyti,
að tímabilið sé gert of stutt. Frá því er Bréf til Láru kemur út 1924 og allt
til 1938 — eða á fjórtán árum — sendir Þórbergur frá sér aðeins eina bók
(Rauða hættan 1935) fyrir utan esperantoskrifin. Meginið af þeim tíma er
hann á bólakafi í alþjóðamáhnu, sinmr nær engu öðru, les og lærir, finnst
varla ómaksins vert að kynna sér nokkuð af því, sem skráð er á öðrum tungu-
málum. Esperantobókmenntirnar eru öllum öðrum bókmenntum ágætari, jafn-
vel hálfgildings eldhúsreyfarar verða honum hnossgæti, þegar búið er að þýða
þá á Eperanto. Við Gösta Berlings sögu gafst hann þó upp. Það dugði ekki
til, þótt hún væri framreidd á alþjóðatungunni. Og síðan. telur hann Selmu
Lagerlöf allra höfunda leiðinlegasta.